Аммиак. Аммоний т?здары

Тақырыбы: § 8.10. Аммиак. § 8.11. Аммоний тұздары

Сабақтың мақсаты:

аммиактың құрылысы және маңызды қасиеттерімен

таныстыру, коваленттік байланыстың донорлы –акцепторлы

механизм бойынша түзілуін түсіндіріп пысықтау, аммоний

тұздарының қасиеттері, қолданылуы туралы білімін қалыптастыру;

Міндеттері:

а) білімділік: оқушылардың аммиак және аммоний тұздары

жайындағы білімдерін тереңдету, олардың құрылысы мен

физикалық, химиялық қасиеттері, алынуы, қолданылуы туралы

білімін кеңейту

ә) дамытушылық: білімге құштарлығын, тіл шеберлігін,

дүниетанымдық көзқарасын арттыру, есеп шығаруға баулу,

химиялық заттармен жұмыс істей білу дағдысын, ойлау қабілетін

дамыту;

б) тәрбиелік: өмірден көрген деректерді пайдалана білуіне,

еңбексүйгіштікке, өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істей

білуге, адамгершілікке тәрбиелеу;

Сабақтың типі: аралас сабақ

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдістері: сатылай кешенді талдау технологиясы бойынша

тірек – сызбалар әдісі, түсіндірмелі – көрнекілік, баяндау,

ішінара іздену, зертханалық әдіс.

Пән аралық байланыс: биология

Сабақтың көрнекілігі: Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі кестесі,

ерігіштік кесте, тірек сызбалар, химиялық реактивтер,

приборлар, спирт шамы, минералды тыңайтқыштар

үлгілері.

ТСО: интербелсенді тақта.

САБАҚТЫҢ ЖОСПАРЫ:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

ІІІ. Үй тапсырмасын қорытындылау

ІV. Жана сабақты баяндау

V. Жана сабақты бекіту

VІ. Жана сабақты қорытындылау

VІІ. Үйге тапсырма беру

VІІІ. Бағалау

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ:

І.Ұйымдастыру кезеңі

А) оқушылармен сәлемдесу

Ә) тексеріп, түгелдеу

Б) назарын сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру:

§ 8.9. Азот.

• №6.

Ауа бойынша азоттың салыстырмалы тығыздығы қандай? Ауа шарларын толтыру

үшін азотты пайдалануға бола ма?

• №7.

Егер ауада азоттың мөлшері көлем бойынша 78% болса, 1м³ ауадан қалыпты жағдайда қанша литр азот алуға болады?

• Ой қозғау

• Азот атомының электрондық формуласы, азот атомында неше жұптаспаған электрондар бар?

• Азотқа қандай тотығу дәрежелер тән

• Қандай жағдайда азот тотықтырғыш, қандай жағдайда тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді?

• Азот молекуласының инерттілігі неге байланысты?

• Азот қандай заттармен реакцияға түседі

• Азот табиғатта қандай күйде кездеседі

Азоттың табиғаттағы маңызы

ІІІ. Үй тапсырмасын қорытындылау «Блиц − турнир»

Сұрақтар	жауаптар
Азот қандай органикалық заттың негізгі құрам бөлігі	Нәруыздың
Бөлме температурасында азот реакцияға түсетін металл	Литий
“Азот” атауын ұсынған ғалым	Лавуазье
Азоттың ауа құрамындағы мөлшері	78%
Топырақтағы азот қоры қалай тотығып отырады	Найзағайлы жаңбыр, өсімдік, жануар қалдығы есебінен
Азот сутекті қосылысы	NH3

ІV. Жана сабақты баяндау

§ 8.10. Аммиак. § 8.11. Аммоний тұздары

Сабақтың мақсаты: аммиактың құрылысы және маңызды қасиеттерімен

таныстыру, коваленттік байланыстың донорлы –акцепторлы

механизм бойынша түзілуін түсіндіріп пысықтау, аммоний

тұздарының қасиеттері, қолданылуы туралы білімін қалыптастыру;

Жаңа сабақты интербелсенді тақтадан тірек сызбаларды көрсету арқылы түсіндіру.

• Аммиактың құрылысы:

• Алынуы: өндірісте, лабораторияда

• Физикалық қасиеттері

NH₃ - тұншықтырғыш, өткір иісті, түссіз, улы газ, ауадан 1,7 есе жеңіл,

Т _қайнау = - 334⁰C, Т _балқу = -77⁰C,

NH₃ -суда өте жақсы ериді

Аммиактың судағы ерітіндісі сілтілік орта көрсетеді

NH₃ + H₂O = NH₄⁺ + OH^- = NH₃· H₂O Аммиак гидраты

NH₃ - 25% ерітіндісі аммиакты су деп аталады

NH₃ – 10% ерітіндісі мүсәтір спирті деп аталады

• Химиялық қасиеттері:

Донорлы – акцепторлы механизм арқылы коваленттік байланыстың түзілуі:

1. Аммиак оттекпен қоспасында жасылдау сары жалынмен жанады:

4NH₃+ 3O₂ = 2N₂⁰↑+ 6H₂O^-2

т−с−ш: 2N^-3 – 6e^- → N₂⁰│6 │2 тотығу

12

т−т−ш: O₂⁰ + 4e^- →2O^-2│ 4 │3 тотықсыздану

1. Егер оттекпен әрекеттесуі өршіткі қатысында жүрсе, онда аммиак азот (ІІ) оксидіне тотығады

NH₃ + O₂ = NO₂↑ + H₂O

т−с−ш: N^-3 – 5e^- → N₂⁺²│5 │4 тотығу

20

т−т−ш: O₂⁰ + 4e^- →2O^-2│ 4 │5 тотықсыздану

4NH₃ + 5O₂ = 4NO₂↑ + 6H₂O

1. Галогендер, аммиакты бос азотқа дейін тотықтырады

8NH₃ + 3Br₂ = N₂↑ + 6NH₄Br

1. Аммиак кейбір металдарды олардың оксидтерінен тотықсыздандырады:

2NH₃ + CuO = N₂↑ + 3Cu + 3H₂O

1. Аммоний тұздары:

Алынуы:

аммоний тұздары

аммиак

қышқыл

+ =

NH₃ + HNO₃ = NH₄NO₃

• Аммоний тұздарының шығу тарихы:

• Физикалық қасиеттері:

• Химиялық қасиеттері:

V. Жана сабақты бекіту:

1.Аммиактың физикалық қасиеттері
2. Аммиак молекуласындағы химиялық байланыстың түрі
3. Аммиактың қандай химиялық қасиеттерін білесіңдер
4. Аммоний тұздары дегеніміз не?
5.Аммоний ионының қандай ерекшелігі бар?
6. Аммиакты лабораторияда алу
7.Аммиактың, аммоний тұздарының қолданылатын жерлері

• № 2. Массасы 6,3 г. азот қышқылы аммиакпен әрекеттескенде түзілген аммоний нитратының массасын есепте

• №3. NH₄CI →NH₃→NH₄NO₃ →N₂O↑

↓

NO

• № 5. Сутек, хлор және азотты пайдаланып, қалай аммоний хлоридін алуға болады?

• Тұздарды шапшаң атаңдар:

(NH₄)₃PO₄, NH₄HCO₃, NH₄Br, NH₄H₂PO₄, (NH₄)₂SO₄, NH₄NO₃

VІ. Жана сабақты қорытындылау: «Сәйкестендіру тесті»

Реті	Аталуы	Формуласы
1	Аммоний ионының формуласы	NH4+
2	Аммиак гидраты	NH3· H2O
3	Аммоний гидрофосфаты	(NH4)2 HPO4,
4	NH4+ ионға сапалық реакция	NaOH
5	Аммоний карбонаты	(NH4)2СO3

Үйге тапсырма беру:

§ 8.10. Аммиак. §8.11. Аммоний тұздары

№6 – жаттығу (240 бет), №5 – жаттығу (241 бет)

Аммиак, аммоний тұздары туралы қызықты мәліметтер жазу

Бағалау.

№ 273 орта мектеп

Панорамалық сабақ

Сабақтың тақырыбы: Аммиак. Аммоний тұздары.

Химия пәнінің мұғалімі Абдибаева С.А

Байқоңыр қаласы