Тану- на?ты денелерді,??былыстард,процесс,фактілерді сезіну мен ?абылдаудан басталып, ме?герілу мен абстрактілуге ?теді.
Химиялы? т?сінік- б?л ?абылдау негізінде ?алыптасатын,химиялы? ??былыстар мен процестерді? белгілері жайында?ы с?йкес біліктілік. Оларды? анализі оны? ?асиетін тануда м?мкіндік беріп,осыны? негізінде химиялы? за?дылы?тар орнатылады.
Химияны о?ытуда?ы ма?ызды р?лді-о?у процесіні? ??рамдас б?лігі химиялы? эсперимент алады. Химиялы? экспериментті? негізгі ?асиеті ?рбір ?ылыми т?сінік логикалы? т?рде ?ойыл?ан тапсырмадан к?рініп,практикалы? т?рде ме?герілуі керектігінде. Химиялы? эксперимент-химия?а ?ызы?ушылы?ты арттырып,?зін-?згілікті ?алыптастырады,я?ни экспериментті орындау процесі кезінде о?ушылар ж?мысты? практикалы? біліктілігіне ?ол жеткізіп ?ана ?оймай,?з білімін шы?армашылы? т?рде игеру м?мкіншілігіне ие болады. Осы ж?ктемені орындау, іске асыру ма?сатында мен 2013 жылдан бастап «Теорияны практикамен ?щтастыру ар?ылы о?ушыны? ізденімпазды? ?абілетін арттыру» атты та?ырыпта ж?мыс істеп келемін. Б?л та?ырыпты алуымны? ма?саты студенттерді? т?рлі химиялы? эксперименттерді пайдалана отырып, теориялы? білімді на?тылап,практикалы? біліммен байланыстыру?а ?йретемін. Химиялы? эксперимент о?ушылар?а фактілерге негізделіп,теориялы? т?рде алын?ан химиялы? т?сініктерді т?жірибе ар?ылы д?лелдеп к?з жеткізеді.
Химиялы? эксперимент о?ушыларды? ойлануын,біліктілігін арттырады,оны алын?ан н?тижені? д?рыстылы? критерийі ретінде ?арастыру?а болады.Эксперимент жиі жа?дайда ?абылдауды? негізі болып келеді,онсыз продуктивті ойлану іскерлігі ж?рмейді.Ойлауды дамытуда экспериментпен,практикамен біріге отырып, ма?ызды ролді теория алады.
Экспериментті? ж?йелі т?рде ж?ргізілуі о?ушыларды? химиядан ?лгерімін арттыру?а м?мкіндік береді. Алын?ан да?дылар мен біліктіліктерін о?ушылар тек мектеп ?абыр?асында ?ана пайдаланып ?оймай,сондай-а? кейін де ?здік ізденістерінде ?олдана алады.
Б?л химияны? ?рбір б?лігінен алын?ан білімні? ?айталанылуына, бекітілуіне,тере?детілуіне,ке?ейтіліп,ж?йеленуіне себебін тигізеді. Сонымен ?атар, о?ушыларда реагенттер мен ??рыл?ыларды ?олдана білудегі біліктіліктіліктері мен да?дылары ?алыптасады. Осыны? б?рі о?ушыларды? политехникалы? дайынды?тары мен теориялы? білімдерін арттырады.
На?ты с?ра?ты бекітуде эксперимент - саба?ты? ма?ызды б?лігі болуы керек. О?ушылар эксперимент не ?шін ?ойылатынын,?андай теориялы? жа?дайды дэлелдейтінін,?андай с?ра??а жауап беретінін білуі керек. Мысалы,металдарды? химиялы? ?асиетін т?сіндіре отырып,м??алім «Барлы? дерлік металдар сумен ?рекеттесе бере ме?» деген с?ра?ты ?ояды. М??алім орында?ан демонстрациялы? т?жірибеден кейін,о?ушылар ?здігінен ?орытынды шы?арады:кернеу ?атарында сутекті? о? жа?ында орналас?ан металдар сумен ?рекеттеседі.
Эксперимент н?тижелерін анализдеу-т?жірибе барысында ?ойыл?ан с?ра??а жауап алу,себептер мен жа?дайларды на?тылау ?шін ?те ма?ызды. Сонымен ?оса,д?рыс ?йымдастырыл?ан эксперимент дисциплинаны? са?талуына т?рбиелейді,шы?армашылы? инициативті? дамып,жеке меншіктерге ??ыптылы?пен ?арау?а т?рбиелейді.
Зертханалы? т?жірибелер мен сараманды? ж?мыстарды ж?ргізе отырып,о?ушылар химиялы? ??былыстар мен за?дылы?тарды зерттеп,оларды? на?тылы?ына к?з жеткізеді,осылайша оларды? ізденімпазды? ?абілеттері артады, кейбір т?жірибелерді ж?ргізу кезінде шы?армашылы? ба?ыттары оянады,білімді жа?а ба?ытта шы?дайды. О?ущыларды? ?ылыми-зерттеу конференцияларына ?атысуы соны? д?лелі.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
«Теорияны практикамен ұштастыру арқылы оқушының ізденімпаздық қабілетін арттыру
Кобелекова Молдир Арипхановна
Семей қаласы «Электротехникалық колледжі»КМҚК
Химияны оқытудағы маңызды рөлді-оқу процесінің құрамдас бөлігі химиялық эсперимент алады.
Химиялық эксперименттің негізгі қасиеті әрбір ғылыми түсінік логикалық түрде қойылған тапсырмадан көрініп,практикалық түрде меңгерілуі керектігінде.
Тану- нақты денелерді,құбылыстард,процесс,фактілерді сезіну мен қабылдаудан басталып, меңгерілу мен абстрактілуге өтеді.
Химиялық түсінік- бұл қабылдау негізінде қалыптасатын,химиялық құбылыстар мен процестердің белгілері жайындағы сәйкес біліктілік. Олардың анализі оның қасиетін тануда мүмкіндік беріп,осының негізінде химиялық заңдылықтар орнатылады.
Химияны оқытудағы маңызды рөлді-оқу процесінің құрамдас бөлігі химиялық эсперимент алады. Химиялық эксперименттің негізгі қасиеті әрбір ғылыми түсінік логикалық түрде қойылған тапсырмадан көрініп,практикалық түрде меңгерілуі керектігінде. Химиялық эксперимент-химияға қызығушылықты арттырып,өзін-өзгілікті қалыптастырады,яғни экспериментті орындау процесі кезінде оқушылар жұмыстың практикалық біліктілігіне қол жеткізіп қана қоймай,өз білімін шығармашылық түрде игеру мүмкіншілігіне ие болады. Осы жүктемені орындау, іске асыру мақсатында мен 2013 жылдан бастап «Теорияны практикамен ұщтастыру арқылы оқушының ізденімпаздық қабілетін арттыру» атты тақырыпта жұмыс істеп келемін. Бұл тақырыпты алуымның мақсаты студенттердің түрлі химиялық эксперименттерді пайдалана отырып, теориялық білімді нақтылап,практикалық біліммен байланыстыруға үйретемін. Химиялық эксперимент оқушыларға фактілерге негізделіп,теориялық түрде алынған химиялық түсініктерді тәжірибе арқылы дәлелдеп көз жеткізеді. Химиялық эксперимент оқушылардың ойлануын,біліктілігін арттырады,оны алынған нәтиженің дұрыстылық критерийі ретінде қарастыруға болады.Эксперимент жиі жағдайда қабылдаудың негізі болып келеді,онсыз продуктивті ойлану іскерлігі жүрмейді.Ойлауды дамытуда экспериментпен,практикамен біріге отырып, маңызды ролді теория алады.
Эксперименттің жүйелі түрде жүргізілуі оқушылардың химиядан үлгерімін арттыруға мүмкіндік береді. Алынған дағдылар мен біліктіліктерін оқушылар тек мектеп қабырғасында ғана пайдаланып қоймай,сондай-ақ кейін де өздік ізденістерінде қолдана алады.
Бұл химияның әрбір бөлігінен алынған білімнің қайталанылуына, бекітілуіне,тереңдетілуіне,кеңейтіліп,жүйеленуіне себебін тигізеді. Сонымен қатар, оқушыларда реагенттер мен құрылғыларды қолдана білудегі біліктіліктіліктері мен дағдылары қалыптасады. Осының бәрі оқушылардың политехникалық дайындықтары мен теориялық білімдерін арттырады.
Тәжірибелік бақылауда,сондай-ақ эксперименттік тапсырмаларды орындауда барлық анализаторлар функцирленеді. Осылайша,оқушылар түс,иіс,дәм,тығыздық,зерттеліп жатқан заттың тағы да басқа қасиеттерін анықтап, олардың табиғатын тани алады.
Нақты сұрақты бекітуде эксперимент - сабақтың маңызды бөлігі болуы керек. Оқушылар эксперимент не үшін қойылатынын,қандай теориялық жағдайды дэлелдейтінін,қандай сұраққа жауап беретінін білуі керек. Мысалы,металдардың химиялық қасиетін түсіндіре отырып,мұғалім «Барлық дерлік металдар сумен әрекеттесе бере ме?» деген сұрақты қояды. Мұғалім орындаған демонстрациялық тәжірибеден кейін,оқушылар өздігінен қорытынды шығарады:кернеу қатарында сутектің оң жағында орналасқан металдар сумен әрекеттеседі.
Эксперимент нәтижелерін анализдеу-тәжірибе барысында қойылған сұраққа жауап алу,себептер мен жағдайларды нақтылау үшін өте маңызды. Сонымен қоса,дұрыс ұйымдастырылған эксперимент дисциплинаның сақталуына тәрбиелейді,шығармашылық инициативтің дамып,жеке меншіктерге ұқыптылықпен қарауға тәрбиелейді.
Зертханалық тәжірибелер мен сарамандық жұмыстарды жүргізе отырып,оқушылар химиялық құбылыстар мен заңдылықтарды зерттеп,олардың нақтылығына көз жеткізеді,осылайша олардың ізденімпаздық қабілеттері артады, кейбір тәжірибелерді жүргізу кезінде шығармашылық бағыттары оянады,білімді жаңа бағытта шыңдайды. Оқущылардың ғылыми-зерттеу конференцияларына қатысуы соның дәлелі.
Қолданылған әдебиеттер:
1 И. Нұғыманов. Химияны оқыту әдістемесі // Алматы:Print- S 2005
