ХИМИЯ САБА?ЫНДА О?УШЫЛАРДЫ? А?ПАРАТТЫ? М?СЕЛЕНІ ШЕШУ ??ЗЫРЛЫЛЫ?ЫН ?АЛЫПТАСТЫРУ-
ХИМИЯ САБА?ЫНДА О?УШЫЛАРДЫ? А?ПАРАТТЫ? М?СЕЛЕНІ ШЕШУ ??ЗЫРЛЫЛЫ?ЫН ?АЛЫПТАСТЫРУ-
ХИМИЯ САБА?ЫНДА АКТ-НЫ ?ОЛДАНУДЫ? ТИІМДІЛІГІ
?сенова ?лия ?ділхан?ызы
Жа?а?ор?ан ауданы
№3 мектеп-интернаты
??зырлылы? - тек к?сіби білімі емес,
т?л?аны? жалпы м?дениеті мен
шы?армашылы? ?леуетін дамыту ?абілеті
Г.Браже.
Б?гінгі к?ні к?кейкесті болып отыр?ан білімні? ??зырлылы? ?станымын ж?зеге асыру ??ралы ретінде педагогикалы? технологиялар мен белсенді о?ыту ?дістеріні? алар орны ерекше. ?рекетке негізделген технологиялы? о?ыту танымды? белсенділігі жо?ары, ?мірді? ?р т?рлі м?селелерінен хабардар, кез келген тапсырманы орындау?а ?абілетті, ?олынан іс келетін ??зырлы азаматтарды ?алыптастырады. ??зырлылы? дегеніміз о?ушыны? ал?ан білімі мен да?дыларын т?жірибеде,к?нделікті ?мірде ?андай да бір практикалы? ж?не теориялы? проблемаларды шешу ?шін ?олдана алу ?абілеттілігі. Сонымен бірге ал?а ?ой?ан ма?сат?а жету ?шін субьектіні? ішкі ж?не сырт?ы ресурстарын тиімді ?йымдастыра алу?а дайынды?ынан к?рінетін білім н?тижесі.
Болаша?та?ы ?з еліні? ?ожасы да, иесі де б?гінгі мектеп о?ушылары. ?сер елімізді? ?скеле? ?рпа?ы – б?гінгі жастар. Ендеше бізді? ма?сатымыз – б?кіл ?лемдік ??ндылы?тарды бойына сі?іретін ?зіні? ж?не ?о?амны? м?ддесіне ?зін-?зі белсенді етуге дайын, ?згермелі даму ?стіндегі ортада ?мір с?руге бейім б?секеге ?абілетті ж?не ??зіретті, шы?армашыл ?рпа? т?рбиелеу. Ертедегі ойшылдарды? с?зімен айтса?: «Ш?кірт – толтырып ?оятын ыдыс емес, керісінше т?тандыруды ?ажет ететін шыра?», ал мектеп – конвейер емес, керісінше ке? т?рде ойлай алатын жеке адамды ?алыптастыратынсфера. Олай болса, мектепте білім беру ісіндегі басты басымды? - о?ушыларды? жеке шы?армашылы? м?мкіндіктерін дамыту ж?не оларды шынайы ?мірдегі дара т?л?а етіп ?зірлеу. О?у процесінде жа?а а?паратты? технологияны енгізу ісі де химия п?німен ты?ыз байланысты ?ткізіледі. ?азіргі мектеп м??алімдеріні? алдында т?р?ан басты міндет - химия саба?ында о?ушыларды? а?паратты? м?селені шешу ??зырлылы?ын ?алыптастыру. Химия саба?ында о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту т?р?ысынан тиімділігін арттыру б?гінгі жо?ары ж?не орта мектепте химияны о?ыту теориясы мен ?дістемесіні? педагогикалы? м?селелеріні? бірі.
О?у ?рдісінде компьютерді пайдалану о?ушыларды? ?зіндік ж?мыстарын а?паратты? - ?дістемелік т?р?ыдан ?амтамасыз етуге де елеулі ?згерістер енгізуге м?мкіндік береді, м?ндай жа?ашыл ?згерісті о?улы?тардан бастау?а болады. Мен д?ст?рлі баспа о?улы?тарымен ?атар о?у ?рдісінде электронды о?улы?тарды жиі пайдаланамын. ?р м??алім саба?ын барынша ?ызы?ты етіп ?туге тырысатындай мені? де 10 сынып?а ?тілген «Кремний ж?не оны? ?осылыстары» та?ырыбында?ы саба?ым интерактивті та?та мен электронды о?улы?ты пайдалану ар?ылы ж?ргізілді. Саба? жоспарлан?ан ма?сатына сай к?рген естіген деректерді ?міріне пайдалана білуге, ?з ойын толы? жеткізе білуге, те?деу ??растыру, есептерді шы?арылуы сауаттылы?тарын ?алыптастыру?а негізделген. ?й тапсырмасын с?ра? – жауап ар?ылы с?рап бол?ан со?, о?ушылар?а проблема ?ою ар?ылы жа?а саба?ты? та?ырыбын шы?ардым:
1. Жан?ыш пайдалы ?азба
2. Тіс ауруына ?арсы д?рілерді? ??рамына кіретін элемент
3. Е? же?іл газ
4. ?аназды? ауруына ?шыра?анда жетіспейтін элемент
5. Ж?йке ж?йесін реттейтін элемент
6. Тіс пен с?йекте кездесетін металл
7. Е? же?іл металл
Жа?а саба?ты т?сіндіру барысында о?ушыларды ?ш топ?а б?ліп, электронды о?улы?тан «шыныны? жасалу жолдары, кремний (ІV) оксидіні? ?асиеттері бейнефильмдерін (5 саба?, 3, 4, 5 беттер) к?рсеттім. Жа?а саба?ты пысы?тау кезе?інде та?ырып?а байланысты есептер шы?арып, сонан со? «Ше?бер» ?дісін пайдаландым. О?ушылар рефлексия жасау ар?ылы ба?анып, ?йге тапсырма берілді.
Саба?та жа?а ?дістер мен техникалы? жетістіктерді соны? ішінде электронды о?улы?ты пайдалану - саба? ?туді? тиімділігін арттырып, о?ушы білімін тексеру жолын же?ілдететін білім - білік да?дыларын дамытуда таптырмайтын ??ралдарды? бірі болып саналады.
Электронды о?улы?тарды? мазм?ны м??алім мен о?ушы арасында?ы тікелей ?арым - ?атынас жасау формасында ??растырыл?ан. О?у материалы мультимедиялы? анимациялар к?мегімен ?олданылады. М?ндай к?рнекілікпен білім беру м?мкіндігі о?ушыны? зат ж?не оны? ?осылыстарыны? ке?істік ??рылысын, оларды? ?зара ?рекеттесулері кезіндегі химиялы? процестерді жа?сы т?сінуіне к?мектеседі. Ма?ыздылы?ы сол – бала т?сініктемелерді толы? ме?гергенше ?лсін-?лсін ты?дай алады. Электронды о?улы?тар о?ушыны? ?з бетімен химиялы? лабараториялы? т?жірибелерді ж?ргізу барысында на?ты практикалы? ?абілетіні? ?алыптасуына ба?дарлан?ан. Білім алушылар электронды о?улы?тан к?рген химиялы? т?жірибелерді ?з ?олымен жасап ?йренуге м?мкіндік алады. Сонымен бірге интерактивті тапсырмалар ж?не сан есептері к?мегімен ал?ан білімдерін бекіту ?арастырыл?ан. Жетістік шы?ына жету ма?сатына сай о?ушыны? ба?дарлама бойынша ?айталап, жауабын табу м?мкіндігі бар, ?рі бірнеше талпыныстан со? д?рыс шешуі немесе тапсырманы? орындалуы беріледі.
Компьютерлік о?ыту негізгі о?улы?ты, аны?таманы, зертханалы? ж?мыстарды бір - бірімен байланыстырады. Электронды о?улы?та?ы к?рсетілетін бейнек?ріністерден: «никотин-у», «есірткіні? зияны», «алкогольді? адам организміне тигізетін зияны» туралы о?ушылар толы? ма??лмат ала алады. Б?л да бізді? ?о?амда?ы ?зекті м?селелерді? бірі. Біз о?ушы?а сырт?ы ортада?ы зиянды ?серлерден са?танумен ?атар ?з денсаулы?тарына ??ыптылы?пен ?арауды? ма?ызды екендігін т?сіндіруіміз ?ажет.
Сонымен бірге баланы о?ыту мен т?рбиелеуде т?рлі ізденіс ж?мыстары ар?ылы дарындылы?ты аны?тап оларды? д?рыс ?алыптасуына жа?дай жасау керек. Дарынды, ?абілетті балалар ?зіні? бойында?ы ерекше ?абілеттері ар?ылы е? жо?ар?ы н?тиже жеткен балалар.
. О?ушыны? электронды о?улы?ты пайдалану сызбан?с?асы
О?ушыны? танымды? іс - ?рекеттері к?шейіп, ?зіндік ж?мыстарды тез орындау м?мкіндіктері артады. Дыбысты?, графикалы?, видео, мультимедия, гипертекстік элементтер мен ?ашы?тан компьютерлік о?ытуды? м?мкіндігі пайда болды. Ол білім алушыларды даралай о?ытуда жа?а а?параттарды жеткізуге, сондай – а? игерілген білім мен біліктерді тестік ба?ылау?а арнал?ан программалы? ??рал болып табылады. О?ушыларды? п?нді жа?сы игеруіні? басты шарты м??алімні? осы саба??а деген ?ызы?ушылы?ты тудыра білуінен басталады. Жа?а технологиялар – педагогты? м?мкіндігін к?шейтетін ??рал, біра? ол м??алімді алмастыра алмайды. М??алім электронды о?улы?ты саба?ты? ?р т?рінде ж?не сатысында ?олдану?а болады: аралас саба?та, к?нделікті ж?не ?орытынды ба?ылау саба?тарында, о?ушыларды? компютерлік кабинеттерінде, ?зіндік дербес дайынды?тарында, ?й компютерлерінде.
М??алімні? электронды о?улы?ты пайдалану сызбан?с?асы
Электронды о?улы?та берілген та?ырыптар берілген жатты?уды орындаумен бекітіледі. О?ушыны? білімін тексеру дайындал?ан с?ра?тар мен есептер бойынша емтихан т?рінде алынады ж?не ба?аланады. Жауаптарды? н?тижелері монитор?а шы?ады, осы с?ттен бастап о?ушыны? ?зіні? жауаптарына талдауы ж?не ?атемен ж?мысы басталады.
Саба?ты компьютермен с?йелмелдеу ісін ж?зеге асыру барысында т?мендегі н?тижелер к?тіледі:
- Химия п?нін о?ытуда білім сапасы артады;
- Компьютерлік техникалы? ??ралдарды игеріп, оларды т?тыну т?сілдеріні? ?алыптасуы, я?ни оларды игеру о?ушыларды жа?а білім ортасына жылдам енгізеді;
- Химиялы? т?сініктер мен концепциялды о?ып ?йренуге ?ажет жо?ары де?гейдегі ойлау ?абілетін ?алыптастыру мен дамытуда компьютерлік техниканы т?ра?ты ?олдану м?мкіндіктері пайда болады;
- О?у м?тіндері ?ыс?а да н?с?а берілгендіктен кейбір с?здерді? т?сініктемелері, аны?тамалары, ?орытындылары, кестелері, суреттері, сызбалары графиктері ар?ылы толтырылады.
?азіргі заманда адамдарды? білім ??марлы?ы, іскерлігі, ізденгіштіктері ?о?ам жа?алы?ы негізінде ілгерілеуде. Сонды?тан мектепте о?ытылатын саба?тарды? сапасына ?зеріс енгізу – б?гінгі ?мір талабы. Жас ?рпа??а білім беріп, т?рбие ?йретуде м??алім ?андай істерді ат?ару керек деген сауал?а, ?ара с?зді? хас шебері ?абит М?сірепов: «Суды? тазалы?ын ?йретейік, желді? ерлігін ?йретейік, а?аштарды? жай?алуын ?йретейік, к?нні? жылылы?ын ?йретейік. Балаларымызды ?уелі ата-ананы? мейіріміне, махаббатына б?лейік» - деп жауап берген екен. Бірлесе к?терген ж?к же?іл демекші барлы?ымыз болаша?та ?ркениетті елдерді? жа?а технологиясын ме?гертіп, д?ниеж?зілік білім ке?істігіне шы?а берейік.
Просмотр содержимого документа
«ХИМИЯ САБА?ЫНДА О?УШЫЛАРДЫ? А?ПАРАТТЫ? М?СЕЛЕНІ ШЕШУ ??ЗЫРЛЫЛЫ?ЫН ?АЛЫПТАСТЫРУ- »
ХИМИЯ САБАҒЫНДА АКТ-НЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ
Үсенова Әлия Әділханқызы
Жаңақорған ауданы
№3 мектеп-интернаты
Құзырлылық - тек кәсіби білімі емес,
тұлғаның жалпы мәдениеті мен
шығармашылық әлеуетін дамыту қабілеті
Г.Браже.
Бүгінгі күні көкейкесті болып отырған білімнің құзырлылық ұстанымын жүзеге асыру құралы ретінде педагогикалық технологиялар мен белсенді оқыту әдістерінің алар орны ерекше. Әрекетке негізделген технологиялық оқыту танымдық белсенділігі жоғары, өмірдің әр түрлі мәселелерінен хабардар, кез келген тапсырманы орындауға қабілетті, қолынан іс келетін құзырлы азаматтарды қалыптастырады. Құзырлылық дегеніміз оқушының алған білімі мен дағдыларын тәжірибеде,күнделікті өмірде қандай да бір практикалық және теориялық проблемаларды шешу үшін қолдана алу қабілеттілігі. Сонымен бірге алға қойған мақсатқа жету үшін субьектінің ішкі және сыртқы ресурстарын тиімді ұйымдастыра алуға дайындығынан көрінетін білім нәтижесі.
Болашақтағы өз елінің қожасы да, иесі де бүгінгі мектеп оқушылары. Өсер еліміздің өскелең ұрпағы – бүгінгі жастар. Ендеше біздің мақсатымыз – бүкіл әлемдік құндылықтарды бойына сіңіретін өзінің және қоғамның мүддесіне өзін-өзі белсенді етуге дайын, өзгермелі даму үстіндегі ортада өмір сүруге бейім бәсекеге қабілетті және құзіретті, шығармашыл ұрпақ тәрбиелеу. Ертедегі ойшылдардың сөзімен айтсақ: «Шәкірт – толтырып қоятын ыдыс емес, керісінше тұтандыруды қажет ететін шырақ», ал мектеп – конвейер емес, керісінше кең түрде ойлай алатын жеке адамды қалыптастыратынсфера. Олай болса, мектепте білім беру ісіндегі басты басымдық - оқушылардың жеке шығармашылық мүмкіндіктерін дамыту және оларды шынайы өмірдегі дара тұлға етіп әзірлеу. Оқу процесінде жаңа ақпараттық технологияны енгізу ісі де химия пәнімен тығыз байланысты өткізіледі. Қазіргі мектеп мұғалімдерінің алдында тұрған басты міндет - химия сабағында оқушылардың ақпараттық мәселені шешу құзырлылығын қалыптастыру. Химия сабағында оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту тұрғысынан тиімділігін арттыру бүгінгі жоғары және орта мектепте химияны оқыту теориясы мен әдістемесінің педагогикалық мәселелерінің бірі.
Оқу үрдісінде компьютерді пайдалану оқушылардың өзіндік жұмыстарын ақпараттық - әдістемелік тұрғыдан қамтамасыз етуге де елеулі өзгерістер енгізуге мүмкіндік береді, мұндай жаңашыл өзгерісті оқулықтардан бастауға болады. Мен дәстүрлі баспа оқулықтарымен қатар оқу үрдісінде электронды оқулықтарды жиі пайдаланамын. Әр мұғалім сабағын барынша қызықты етіп өтуге тырысатындай менің де 10 сыныпқа өтілген «Кремний және оның қосылыстары» тақырыбындағы сабағым интерактивті тақта мен электронды оқулықты пайдалану арқылы жүргізілді. Сабақ жоспарланған мақсатына сай көрген естіген деректерді өміріне пайдалана білуге, өз ойын толық жеткізе білуге, теңдеу құрастыру, есептерді шығарылуы сауаттылықтарын қалыптастыруға негізделген. Үй тапсырмасын сұрақ – жауап арқылы сұрап болған соң, оқушыларға проблема қою арқылы жаңа сабақтың тақырыбын шығардым:
1. Жанғыш пайдалы қазба
2. Тіс ауруына қарсы дәрілердің құрамына кіретін элемент
3. Ең жеңіл газ
4. Қаназдық ауруына ұшырағанда жетіспейтін элемент
5. Жүйке жүйесін реттейтін элемент
6. Тіс пен сүйекте кездесетін металл
7. Ең жеңіл металл
Жаңа сабақты түсіндіру барысында оқушыларды үш топқа бөліп, электронды оқулықтан «шынының жасалу жолдары, кремний (ІV) оксидінің қасиеттері бейнефильмдерін (5 сабақ, 3, 4, 5 беттер) көрсеттім. Жаңа сабақты пысықтау кезеңінде тақырыпқа байланысты есептер шығарып, сонан соң «Шеңбер» әдісін пайдаландым. Оқушылар рефлексия жасау арқылы бағанып, үйге тапсырма берілді.
Сабақта жаңа әдістер мен техникалық жетістіктерді соның ішінде электронды оқулықты пайдалану - сабақ өтудің тиімділігін арттырып, оқушы білімін тексеру жолын жеңілдететін білім - білік дағдыларын дамытуда таптырмайтын құралдардың бірі болып саналады.
Электронды оқулықтардың мазмұны мұғалім мен оқушы арасындағы тікелей қарым - қатынас жасау формасында құрастырылған. Оқу материалы мультимедиялық анимациялар көмегімен қолданылады. Мұндай көрнекілікпен білім беру мүмкіндігі оқушының зат және оның қосылыстарының кеңістік құрылысын, олардың өзара әрекеттесулері кезіндегі химиялық процестерді жақсы түсінуіне көмектеседі. Маңыздылығы сол – бала түсініктемелерді толық меңгергенше әлсін-әлсін тыңдай алады. Электронды оқулықтар оқушының өз бетімен химиялық лабараториялық тәжірибелерді жүргізу барысында нақты практикалық қабілетінің қалыптасуына бағдарланған. Білім алушылар электронды оқулықтан көрген химиялық тәжірибелерді өз қолымен жасап үйренуге мүмкіндік алады. Сонымен бірге интерактивті тапсырмалар және сан есептері көмегімен алған білімдерін бекіту қарастырылған. Жетістік шыңына жету мақсатына сай оқушының бағдарлама бойынша қайталап, жауабын табу мүмкіндігі бар, әрі бірнеше талпыныстан соң дұрыс шешуі немесе тапсырманың орындалуы беріледі.
Компьютерлік оқыту негізгі оқулықты, анықтаманы, зертханалық жұмыстарды бір - бірімен байланыстырады. Электронды оқулықтағы көрсетілетін бейнекөріністерден: «никотин-у», «есірткінің зияны», «алкогольдің адам организміне тигізетін зияны» туралы оқушылар толық мағұлмат ала алады. Бұл да біздің қоғамдағы өзекті мәселелердің бірі. Біз оқушыға сыртқы ортадағы зиянды әсерлерден сақтанумен қатар өз денсаулықтарына ұқыптылықпен қараудың маңызды екендігін түсіндіруіміз қажет.
Сонымен бірге баланы оқыту мен тәрбиелеуде түрлі ізденіс жұмыстары арқылы дарындылықты анықтап олардың дұрыс қалыптасуына жағдай жасау керек. Дарынды, қабілетті балалар өзінің бойындағы ерекше қабілеттері арқылы ең жоғарғы нәтиже жеткен балалар.
. Оқушының электронды оқулықты пайдалану сызбанұсқасы
Оқушының танымдық іс - әрекеттері күшейіп, өзіндік жұмыстарды тез орындау мүмкіндіктері артады. Дыбыстық, графикалық, видео, мультимедия, гипертекстік элементтер мен қашықтан компьютерлік оқытудың мүмкіндігі пайда болды. Ол білім алушыларды даралай оқытуда жаңа ақпараттарды жеткізуге, сондай – ақ игерілген білім мен біліктерді тестік бақылауға арналған программалық құрал болып табылады. Оқушылардың пәнді жақсы игеруінің басты шарты мұғалімнің осы сабаққа деген қызығушылықты тудыра білуінен басталады. Жаңа технологиялар – педагогтың мүмкіндігін күшейтетін құрал, бірақ ол мұғалімді алмастыра алмайды. Мұғалім электронды оқулықты сабақтың әр түрінде және сатысында қолдануға болады: аралас сабақта, күнделікті және қорытынды бақылау сабақтарында, оқушылардың компютерлік кабинеттерінде, өзіндік дербес дайындықтарында, үй компютерлерінде.
Мұғалімнің электронды оқулықты пайдалану сызбанұсқасы
Электронды оқулықта берілген тақырыптар берілген жаттығуды орындаумен бекітіледі. Оқушының білімін тексеру дайындалған сұрақтар мен есептер бойынша емтихан түрінде алынады және бағаланады. Жауаптардың нәтижелері мониторға шығады, осы сәттен бастап оқушының өзінің жауаптарына талдауы және қатемен жұмысы басталады.
Сабақты компьютермен сүйелмелдеу ісін жүзеге асыру барысында төмендегі нәтижелер күтіледі:
- Химия пәнін оқытуда білім сапасы артады;
- Компьютерлік техникалық құралдарды игеріп, оларды тұтыну тәсілдерінің қалыптасуы, яғни оларды игеру оқушыларды жаңа білім ортасына жылдам енгізеді;
- Химиялық түсініктер мен концепциялды оқып үйренуге қажет жоғары деңгейдегі ойлау қабілетін қалыптастыру мен дамытуда компьютерлік техниканы тұрақты қолдану мүмкіндіктері пайда болады;
- Оқу мәтіндері қысқа да нұсқа берілгендіктен кейбір сөздердің түсініктемелері, анықтамалары, қорытындылары, кестелері, суреттері, сызбалары графиктері арқылы толтырылады.
Қазіргі заманда адамдардың білім құмарлығы, іскерлігі, ізденгіштіктері қоғам жаңалығы негізінде ілгерілеуде. Сондықтан мектепте оқытылатын сабақтардың сапасына өзеріс енгізу – бүгінгі өмір талабы. Жас ұрпаққа білім беріп, тәрбие үйретуде мұғалім қандай істерді атқару керек деген сауалға, қара сөздің хас шебері Ғабит Мүсірепов: «Судың тазалығын үйретейік, желдің ерлігін үйретейік, ағаштардың жайқалуын үйретейік, күннің жылылығын үйретейік. Балаларымызды әуелі ата-ананың мейіріміне, махаббатына бөлейік» - деп жауап берген екен.Бірлесе көтерген жүк жеңіл демекші барлығымыз болашақта өркениетті елдердің жаңа технологиясын меңгертіп, дүниежүзілік білім кеңістігіне шыға берейік.
Пайдаланылған әдебиеттер:
А.Құдайбергенова, «Жеке тұлға құзыреттілігі», Астана, 2006
6. Тіс пен сүйекте кездесетін металл
