"Тотығу- тотықсыздану раекциялары!"

Тоты ғу – тотықсыздану реакциялары

Тотығу – тотықсыздану реакциялары

Тотығу - тотықсыздану процесі ең кеңінен тараған және теориямен практикада маңызды роль атқаратын реакция болып табылады. Тірі ағзаларда жүретін зат алмасу, шіру, ашу, фотосинтез процестері тығыз байланысты. Тотығу - тотықсыздану процесі табиғаттағы заттар айналымын жүзеге асырады. Отынның жануы, металдар коррозиясы, металдар құймаларын дайындау және электролиз процестерінде жүзеге асырады.

Тотығу – тоты қсыздану реакциялары

Олардың көмегімен сілті, қышқыл және бағалы өнімдер алынады. Тотығу - тотықсыздану реакциялары әрекеттесуші химиялық заттарда гальвани және отын элементтерінде пайда болатын электр энергиясын тудырады. Адамзат баласы тотығу – тотықсыздану реакциясының мәнін толық түсіне алмаса да, оны кеңінен пайдаланады.

Тотығу – тоты қсыздану реакциялары

20- шы ғасырдың басында ғана тотығу - тотықсыздану процесінің электрондық теориясы ашылды. Енді осы ерітінділерде жүретін теория тұрғысынан химиялық реакциялар теңдеулерін құрып, осы реакциялардың жүру механизмін қарастырамыз.

Тоты ғу - тотықсыздану реакциялары

ТТР – химиялық реакцияларда әрекеттесуші заттардың құрамына кіретін атомдардың тотығу дәрежесінің өзгеруі.

Тоты ғу дәрежесі

• Жай заттардың құрамына кіретін элемент атомының тотығу дәрежесі нөльге тең.

Mg º, Cl 2 º, O 2 º

• Сутектің тотығу дәрежесі гидридтерден басқа қосылыстарда +1 тең.

• Оттектің тотығу дәрежесі пероксидтер мен фтор қосылыстарынан басқа қосылыстарында -2 тең.

• Қосылыстың құрамындағы барлық атомдардың тотығу дәрежесінің қосындысының жиынтығы нөльге тең.

• Иондағы атомдардың тотығу дәрежесінің жиынтық қосындысы ион зарядына тең болады.

+1 +1 -1

HCl, H 2 O, NaH

-1 +2

Н 2 О 2 , OF 2

+1 +6 -2

H 2 SO 4

2(+1) +6+4(-2)=0

+6 -2

SO 4

6+4(-2)=-2

реакция тотығу - тоты қсыздану реакциясы болмайды + 4 -2 +1 -1 +2 -1 0 +1 -2 PbO 2 + 2HCl → PbCl 2 + Cl 2 + 2H 2 O Тотығу дәрежесі өзгеретін болса реакция тотығу - тоты қсыздану реакциясы болып табылады" width="640"

Тотығу – тотықсыздану реакциясын танып білу

+ 2 -2 +1 -1 +2 -1 +1 -2

PbO + 2HCl → PbCl 2 + H 2 O

• Тотығу дәрежесі өзгерімесе = реакция тотығу - тоты қсыздану реакциясы болмайды

+ 4 -2 +1 -1 +2 -1 0 +1 -2

PbO 2 + 2HCl → PbCl 2 + Cl 2 + 2H 2 O

• Тотығу дәрежесі өзгеретін болса реакция тотығу - тоты қсыздану реакциясы болып табылады

Тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты танып білу

+4 -2 +1 -2 0

SO 2 + 2H 2 S → 3S + 2H 2 O

+4

SO 2 4

тотықтырғыш 3

2

1

0

-1

-2 H 2 S

тотықсыздандырғыш

Электронды баланс әдісі

+4 -2 +1 -2 0

SO 2 + 2H 2 S → 3S + 2H 2 O

+4 0 +4 _ 0

S → S S +4 e → S 1

_

+4 → 0 e қосып алу – тотықсыздану

+4 +(-4)=0

-2 0 -2 _ 0

S → S S – 2 e → S 2

_

-2 → 0 e беру – тотығу

-2 - (-2)=0

Реакцияның жүруіне ортаның әсері

+

H

2 +

Mn

H 2 O

+7

Mn

_

(MnO 4 )

+4

MnO 2 ↓

-

OH

+6

Mn

2-

(MnO 4 )

Реакцияның жүруіне ортаның әсері

Қышқылды ортада:

2KMnO 4 + 5Na 2 SO 3 +3H 2 SO 4 = 2MnSO 4 +5 Na 2 SO 4 + 3H 2 O + K 2 SO 4

2 Mn +7 + 5e - = Mn +2

5 S +4 -2e - = S +6

Реакцияның жүруіне ортаның әсері

Бейтарап ортада:

2KMnO 4 + 3Na 2 SO 3 +H 2 O= 2MnO 2 + 3Na 2 SO 4 + 2KOH

2 Mn +7 +3e - =Mn +4

3 S +4 -2e - = S +6

Реакцияның жүруіне ортаның әсері

Сілтілік ортада:

2KMnO 4 + Na 2 SO 3 +2KOH= K 2 MnO 4 + Na 2 SO 4 + H 2 O

2 Mn +7 + e - =Mn +6

3 S +4 -2e - = S +6

Тотығу - тотықсыздану реакцияларының

маңызы

Ормандағы өрт

C + O 2 → CO 2

фотосинтез

О 2

О 2

О 2

О 2

6 CO 2 + 6 H 2 O → C 6 H 12 O 6 + 6 O 2

Металдар коррозиясы

4 Fe + 6 H 2 O + 3 O 2 → 4 Fe(OH) 3

Вулкан жанарғысында

S + O 2 → SO 2

Отынның жануы

Глюкозаның ашуы

C 6 H 12 O 6 → 2 C 2 H 5 OH + 2 CO 2

Ашу цехы

Пайдаланған әдебиеттер мен ақпарат көздері  

• М.Р.Танашова – Бейорганикалық химия
• Б.А.Бірімжанов - Жалпы химия
• Кәрім Аханбаев ” Жалпы және Анорганикалық химия“