Темірді? химиялы? ?асиеттері, ?олданылуы ж?не оны? ?осылыстары

Алматы облысы
Райымбек ауданы
Т?йы? орта мектебі

Химия п?ніні? м??алімі

Д?ненбаева Бибін?р Есен?ызы

Темірді? химиялы? ?асиеттері,?олданылуы ж?не оны? ?осылыстары

Саба?ты? т?рі: Жа?а саба?
Саба?ты? ?дісі: СКТ т?сіндіру,кубизм ?дісі
Саба?ты? к?рнекілігі: интерактивті та?та, слайдтар, темірден жасал?ан б?йымдар
Барысы: І. ?йымдастыру кезе?і
а) о?ушыларды т?гелдеу.?)психологиялы? ахуал ту?ызу ж?мба? жасырылады.

ІІ.Жа?а саба? т?сіндіру кезе?і

2.1 Есте са?тау ж?не графикалы? тесттер

2.2 Есептей білсе? есі? т?гелденеді

ІІІ. Бекіту кезе?і Сандарды с?йлетейік

І?.?орытындылау кезе?і

3.1 Кубизм ?дісі

?. Ба?алау

?І. ?йге тапсырма

?О?ушылар?а темір металыны? халы? арасында ежелден ?олданып келгеніне, ?олдану аясыны? ке?дігіне к?з жеткізе отырып, периодты? ж?йедегі орны, алынуын, ?асиеттерін СКТ технологиясы ар?ылы ??ындыру.2. Биология,, география,тарих, халы? ауыз ?дебитімен байланыстыра отырып, темірді? адам?а ?ажеттігі туралы білім да?дыларын дамыту.3. О?ушыларды? ойын дамыту белсенділігін арттыру ж?не ??ыптылы??а, бір- біріні? жауабын ты?дап,одан ?орытынды шы?ара білуге т?рбиелеу

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Темірді? химиялы? ?асиеттері, ?олданылуы ж?не оны? ?осылыстары»

Алматы облысы Райымбек ауданы Тұйық орта мектебі

Химия пәнінің мұғалімі

Дөненбаева Бибінұр Есенқызы

Сабақтың тақырыбы:

Темірдің химиялық қасиеттері,қолданылуы және оның қосылыстары

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларға темір металының халық арасында ежелден қолданып келгеніне , қолдану аясының кеңдігіне көз жеткізе отырып , периодтық жүйедегі орны, алынуын , қасиеттерін СКТ технологиясы арқылы ұғындыру .2. Биология, , география ,тарих, халық ауыз әдебитімен байланыстыра отырып , темірдің адамға қажеттігі туралы білім дағдыларын дамыту.3. Оқушылардың ойын дамыту белсенділігін арттыру және ұқыптылыққа , бір- бірінің жауабын тыңдап ,одан қорытынды шығара білуге тәрбиелеу

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ Сабақтың әдісі: СКТ түсіндіру,кубизм әдісі Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, слайдтар, темірден жасалған бұйымдар Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі а) оқушыларды түгелдеу.ә)психологиялық ахуал туғызу жұмбақ жасырылады .

ІІ.Жаңа сабақ түсіндіру кезеңі

2.1 Есте сақтау және графикалық тесттер

2.2 Есептей білсең есің түгелденеді

ІІІ. Бекіту кезеңі Сандарды сөйлетейік

ІҮ.Қорытындылау кезеңі

3.1 Кубизм әдісі

Ү. Бағалау

ҮІ. Үйге тапсырма

Темірдің қасиеттері және қолданылуы

Анықтамасы

Сипаттамасы

Құрлысы

Таралуы

Алынуы

физикалық

Қасиеттері

химиялық

Қолданылуы

Қорытынды

ТЕМІР – ШЕЖІРЕ ЭЛЕМЕНТІ

Темір

Темір ( лат. Ferrum) Fe. Темір екі жағдайда кездеседі. Оның бірі — жердің өзінен пайда болған жерлік (теллурлық ) темір, екіншісі — аспаннаң метеорит түрінде жерге түскен ғарыштық темір.

Ғарыштан түсетін метеориттер, негізінен, темірден тұрады. Сондықтан ерте заманда темірді “аспан” немесе “жұлдыз” тасы деп атаған.

2. Табиғатта таралуы

2 –орында

Темір

Метеориттердің құрамында темір бар, “аспан” немесе “жұлдыз” тасы

Жер қыртысындағы массалық үлесі 4,2%

Темірдің өнеркәсіптік кендері:

Елімізде темір кендерінің қоры Рудный темір кені бассейнінде, Орталық Қазақстанда

қызыл теміртас(Fe 2 O 3 ),

магниттік теміртас(Fe 3 O 4 ), пирит(FeS 2 )

ТЕМІРДІҢ ТАБИҒАТТА КЕЗДЕСЕТІН ҚОСЫЛЫСТАРЫ:

Магнетит, магнитті теміртас (грек. magnetіs — магнит ) — оксидтер класының минералы. Химиялық формуласы FeO•Fe 2 O 3 немесе Fe 3 O 4 Түсі қара, металша жылтырайды, қаттылығы 4,9 — 5,2, тығыздығы 4800 — 5300 кг/м 3 . Электр тогын жақсы өткізеді, магниттілігі күшті.

Гематит (грек. — қан қызыл,) - қызыл теміртас – оксидтер класының минералы . Химиялық формуласы Fe 2 O 3 ; құрамында 70%-ға дейін темір болады. Кейде тау жыныстары арасында топырақша тарап, оларға қызыл рең береді (қызыл яшма, қызыл сазды тақтатастар, т.б.).

Лимонит (грек. leimon — шалғын, батпақ) — табиғи минералдық агрегаттар үш валенттік темір сулы тотықтары қосылыстарының жинақтама атауы. Химиялық формуласы: Fe 2 O 3 * n H 2 O Лимонит шоғырлары жоғары сапалы темір кен орындарын түзеді.

Физикалық қасиеттері

Темір -жылтыр,күмістей ақ түсті металл,оның балқу температурасы 1535 0 C

Қайнау температурасы 2800 0 C

Темір иілімді, магниттелетін және оны жоғалтатын қасиеті бар.

Алынуы

Темірді 3 түрлі әдіспен алуға болады:

оксидінен тотықсыздандыру арқылы:

FeO + H 2 = Fe + H 2 O

соның ішінде алюминиймен әрекеттестіріп:

Fe 2 O 3 + 2Al = Al 2 O 3 + 2Fe

және көміртек (ІІ) оксидімен тотықсыздандыру арқылы:

Fe 3 O 4 + 4CO = 3Fe + 4CO 2

Химиялық қасиеттері

1. Жай заттармен әрекеттесуі

Темір қыздырғанда оттекте жанады:4Fe +3O 2 =2Fe 2 O 3

Қыздырғанда күкіртпен әрекеттеседі:Fe +S = FeS

Қыздырғанда галогендермен әрекеттеседі:2Fe + 3CL 2 =2FeCL 3

Химиялық қасиеттері

2 . Күрделі заттармен әрекеттесуі

Қышқылдармен:

А)тұз қышқылымен

2HCL + Fe = FeCL 2 + H 2

Б)күкірт қышқылымен

H 2 SO 4 + Fe = FeSO 4 + H 2

С) тұздармен:

Fe + CuSO 4 = Cu + FeSO 4

Қолданылуы

Таза темірді шеге,тез магниттелу және магнитсізделу қабілетіне байланысты электромагниттік құралдардың бөлшектерін жасау үшін қолданылады. Темірдің құймалары- шойын,болат көп қолданылады.

Медицинада темірдің дәрілік препараттары, изотоптары зерттеу кезінде индикатор ре-тінде, қан ауруын анықтауға қолданылады. Организмде темір мөлшерін сақтау үшін фермуллек, т.б дәрілер пайд.

Темір- “аспан тасы”

Темір-қан гемоглобинінің маңызды құрам бөлігі. Қан-ның қызыл түсті болуы-гемоглобинге байланысты. Ересек адам организмінде 4-5г темір болады. Темір өсімдік құрамында болады.

1749ж. Енисейден Сібір ұстасы сом темір кесегін тапқан. Ол дүние жүзіне әйгілі болып, тұңғыш метеорит деп аталған.

Ғарыш

Темір зергерлік жә-не кәсіптік бұйым түрінде қолд. Зер-герлер темірге ал-тын, күміс, мыс тә-різді металдарды қосып, алуан түрлі асыл тастармен бе-зендіріп сырға, са-қина, білезік, жү-зік, тұрмыстық ер, жүген т.б бұйым-дар жасайды

Биология

Медицина

Меккедегі қара тас-таза темір-ден тұрады. Оның ауада ті-реусіз қалқып тұруы-темірдің магниттік қасие-тіне негізделген

Инабат негіздері

Халықтық педагогика

Физика

География

Тарих

Қарағанды металлургия комбинаты, Балқаш, Лениногор мен Өскемен, Шымкент, Павлодар түсті металлургия зауыттары.

Теміртау “Қазақстан магнит-касы” Ақтөбе, Павлодар ферроқорытпа комбинаты

Өркениет, мәдениет-адамзаттың темірді игеріп, өз пайдасына жаратуына байланысты болды. Темір металын Қазақстан жерінде ертеде өмір сүрген сақтар мен ғұндар пайдаланған. Олар найза, қылыш, семсер, тұрмыстық бұйымдар жасаған.

Темір (ІІ) тұздарының судағы ерітінділерін электролиздеу арқылы алу.

Fe(+2е) катод 2CI(-) анод

5. Есептей білсең есің түгелденеді

№ .1 Мынадай айналудардың теңдеулерін құрыңдар: Fe FeCI 2 Fe(OH) 2 FeO Fe №2. Темір қағының 4,64 грамын сутекпен тотықсыздандырғанда 2,24 грамм темір алынды. Темірдің шығымын процентпен есепте.