Презентация по тему "Алюминий ж?не оны? ?осылыстары"

САБАҚ ТАҚЫРЫБЫ:

Алюминий және оның қосылыстары

Меңгерсең тілін химияның, өзіңдағы білерсің, Ізденсең талмай зерделеп, Ғалым болып жүрерсің.

• Сабақтың тақырыбы:Алюминий және оның маңызды қосылыстары.
• Сабақтың мақсаты
• Білімділік:Периодтық жүйедегі орны және атом кұрылысы табиғатта таралуы, алынуы физикалық , химиялық қасиеттерінің қолданылуы туралы түсінік беру.
• Дамытушылық: Оқушылардың зейінін , танымдық белсенділігін, өз пікірін қалыптастыру, есеп шығару дағдыларын , ізденімпаздығын, шығармашылық қабілетін дамыту.
• Тәрбиелік: Ұқыптылыққа , жауапкершілікке , шапшаңдыққа , уақытты үнемдеуге , өзара еңбектерін бағалай білуге, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.
• Сабақтың типі: Жаңа сабақты меңгерту
• Сабақтың түрі:Жеке,Топтық жұмыс
• Сабақта қолданылатын әдістер: Сөздік әдіс , түсіндіру, іздену, сұрақ-жауап , есептер шығару.
• Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта , оқулық , бейне тәжірибе, слаид, кестелер, зертханалық тәжірибе.
• Пән аралық байланыс: математиматика, география, тарих,әдебиет.
• I Ұйымдастыру кезеңі.
• 1.Окушыларды тексеру
• 2.Оқушыларды топқа бөлу (I, II, III,)
• I «Темір» тобы
• II « Хром» тобы
• III «Алюминий» тобы

• II Үй тапсырмасын сұрау
• «Түйсікті ояту»
• I «Темір» тобы.
• А) Хром кен орны еліміздің қай обылысында, Жер қыртысында қандай минералдар түзеді?
• Ә) Темірдің өнеркәсіпте алынуы жолдары.
•  
• II «Хром тобы»
• А) Темір жер қыртысында қандай минералдар түзеді?
• Ә) Мысты өнеркәсіпте алу жолдары.
• III Алюминий тобы.
• А) Мыс жер қыртысында қандай минералдар түзеді?
• Ә) Өнеркәсіпте хромды алу жолдары.

• II «Ұғыну»
• 1Мына сызбанұсқаны жүзеге асырыңдар.
• I «Темір» тобы
• Cuo → Cu → CuСl 2 → Cu(OH) 2 → CuSo 4
• II «Хром» тобы
• Cr 2 ( So 4 ) 3 → Cu ( OH ) 3 → Cr 2 O 3 → Cr → Cr 2 S 3
• III «Алюминий» тобы
• Fe → FeO → Fe Cl 2 → Fe ( OH ) 2 → FeSO 4

• Сабақтың жоспары:
• 1.Алюминийдің периодтық жүйедегі атом құрылысы.
• 2. Табиғатта таралу
• 3.Өнеркәсіпте алынуы
• 4.Физикалық қасиеттері
• 5.Химиялық қасиеттері
• 6.Алюминийдің қолданылуы
• 7.Алюминий құймаларының қолданылуы.

27

0

P = 13

−

e = 13

N = 14

+13

1

1

3 p

3

3 p

8

2

2

2

3 s

3 s

6

6

2 p

2 p

2

2

2 s

2 s

2

2

1 s

1 s

Қысқаша электрондық формула:

• Алюминий IIIA топ элементі.
• Оның электрондық формуласы: Al реттік №13
• Электрондық формуласы: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1

Табиғатта таралуы. Белсенді болғандықтан алюминий табиғатта бос күйінде кездеспейді, ал қосылыстар құрамындағы алюминий-табиғатта ең көп тараған металл (жер қыртысындағы жалпы мөлшері шамамен 9%). Ол силикаттар құрамына (шпаттар, слюдалар), сондай-ақ далалық шпаттардың табиғи ыдырауы нәтижесінде түзілетін саздың құрамына кіреді. Алюминий қосылыстарының ішіндегі ең маңыздылары: Al 2 O 3 (корунд, рубин, сапфир,) криолит Na 3 AlF 6 ,боксит Al 2 O 3 xH 2 O.

• Алынуы. Алюминий өндірісінде, шикізат ретінде көбінесе бокситтер Al 2 O 3 *xH 2 O жиі қолданылады. Қақтағанда,олар суын жоғалтып ,алюминий оксидіне айналады.
• Электролиз кезінде катода алюминий, ал анодта оттек бөлінеді.Электролиз реакциясының жалпы теңдеуі:
• 2Al 2 O 3 → 4Al+ 3 O 2
•  
• *Елімізде Павлодар қаласында Торғай кен орнындағы бокситтен электролиздік әдіс арқылы алюминийді алу үшін глинозем өндіретін алюминий зауыты жұмыс істейді. Металл күйіндегі алюминий алынатын электролиз цехтары салынып, 2007
• жылдан өнім бере бастады.

• Физикалық қасиеттері . Алюминий күмістей ақ түсті жеңіл металл. Алюминийдің иілгіштік қасиеті жоғары,ол оңай фольга болып жайылады және сым түріне созылады. Алюминий электрөткізгіштігі мен жылуөткізгіштігі жоғары металл.
• Химиялық қасиеттері . Ауада алюминий оттекпен әрекеттесіп,оны қорғайтын оксидтік қабықша түзеді.Қабықшасы алынған алюминий өте белсенді.Сынаппен алюминий құймасы амальгама түзеді
• Алюминий ұнтағын қыздырғанда тұтанады және оксидін түзіп, жарық жалынымен жанады:
• 4Al+3O 2 =2Al 2 O 3 H= -3350кДж
•  
• Алюминий мен оттектің байланысы өте жоғары беріктілікпен ерекшеленеді.Сондықтан алюминий көптеген металл оксидтерін (темір,марганец,хром) оттекті тартып алады. Металл оксидтерін алюминиймен тотықсыздандыру үшін алюмотермия деп аталады. Мысалы,егер алюминий ұнтағын темір оксидімен Fe 3 O 4 немесе FeO*Fe 2 O 3 араластырып қоспаны жақса, онда өте қарқынды реакция жүреді:
• 8Al+3FeO* Fe 2 O 3 =4Al 2 O 3 +9Fe H=3240 кДж

Алюминий галогендермен тікелей әрекеттесіп, галогенидтер түзеді: 2Al+3Br 2 =2AlBr 3

• Егер қорғағыш қабықшаны химиялық әдіспен аластатса (мысалы,сілті ерітіндісімен),онда металл сумен сутекті бөліп,қарқынды әрекеттеседі:
• 2Al+6H 2 O=2Al(OH) 3 +3H 2

Сұйылтылған тұз және күкірт қышқылдары оксид қабықшасын бұзып,сутекті ығыстырып, алюминийді оңай ерітеді:

• 2Al+6HCl=2AlCl 3 +3H 2
• Екідайлы болғандықтан алюминий сілті ерітінділерімен де оңай әрекеттеседі:
• 2Al+2NaOH+6H 2 O=2Na[Al(OH) 4 ]+3H 2
• Сұйылтылған азот қышқылы алюминиймен әректтесіп азот (II) оксидіне дейін тотықсызданады:
• 2Al+4HNO 3 =Al(NO 3 ) 3 +NO +2H 2 O
• Суықта концентірлі азот және күкірт қыщқылдарында алюминий қорғағыш қабықша түзілу нәтежесінде енжарланады.Сондықтан азот қышқылын алюминий ыдыстарында сақтайды және тасымалдайды.

• Алюминий оксиді Al 2 O 3 қиын балқитын, ақ түсті қатты зат. Табиғатта корунд минералы түрінде кездеседі. Алюминий оксиді суда ерімейді, бірақ қышқылда жақсы ериді;
• Al 2 O 3 + 6HCl=2AlCl 3 +3H 2 O
• Сілті ерітінділерімен гидроксоалюминаттар түзеді:
• Al 2 O 3 +2NaOH+3H 2 O=2Na[Al(OH) 4 ]
• ал құрғақ сілтілермен балқытқанда, метаалюминаттар береді
• Al 2 O 3 +2NaOH=2NaAlO 2 +H 2 O
• Алюминий гидроксидінің Al (OH) 3 екі түрлі түрөзгерісі болуы мүмкін:кристалдық немесе аморфтық.

• Алюминий гидроксидінің Al (OH) 3 екі түрлі түрөзгерісі болуы мүмкін:кристалдық немесе аморфтық.
• Алюминий гидроксдін алюминий тұздары ертінділеріне сілтімен әсер ету арқылы алынады :
• AlCl 3 +3NaOH = Al(OH) 3 +3NaCl
• Жаңа тұнған Al(OH) 3 ақ қоймалжың тұнба, суда мүлдем ерімейді және типтік екідайлы гирдоксид болып табылады:
• Al(OH) 3 + 3 HCl= А lCl 3 +3H 2 O
• Al(OH) 3 +NaOH=Na[Al(OH) 4 ]
• Алюминий тұздары сулы ерітінділерде жоғары дәрежеде гидролизге ұшырайды:
• AlCl 3 +HOH → Al(OH)Cl 2 +HCl
• Алюминийдің әлсіз қышқылдармен түзетін тұздары сулы ертінділерде толық гидролизге ұшырайды:
• Al 2 S 3 +6HOH=2Al(OH) 3 +3H 2 S

• Қолданылуы. Алюминий техникада және тұрмыста кеңінен қолданады. Жеңіл және бағалы қасиеттері бар құймалар алынатындықтан,оның авиациялық өнеркәсіпте, автокөлікте ,электротехникада электр сымдарын жасауда маңызы өте зор.
• Корунд Al 2 О 3 – зергерлік өнеркәсіпте мойын тіректер мен тіректер, қоспалар әсерінен әртүрлі бағалы тастар ( рубин сапфир және аметист )
• Алюминий хлориді AlCl 3 органикалық синтезде өршіткі ретінде.
• Алюминий сульфаты (Al 2 (SO 4 ) 3 ) - суды тазарту, қағаз өндіру.
• Алюминий кристаллогидраты Al 2 ( SO 4 ) 3 18 H 2 O –мақта маталарды бояуға . Алюмокали ашудасы KAl(SO 4 ) 2 12H 2 O –тері ,аяқкиім өнеркәсібінде тері илегенде және маталарды бояуда.

Қолданылуы

Алюминий құймалары

Алюминий құймалары

Қолданылуы

• Магналий ( Al+Mn+Mg )

Кеме мен зымыран жасау

2. Дюралюмин

(Al+Mg+Si+Cu)

Ұшақ жасау

3. Алюминий марганецті қола Al+Cu+Mn

Машина тетіктерін жасау

4. Al+Mg+Si

Құрылыс

Тік ұшақтардың бұрамалары

5. Силумин (Al+Si+Na)

Машина жасау

Алюминий құймалары жемірілуге төзімді келеді.

• 3 “Миға шабуыл”
• I “Темір” тобы.
• Құрамында алюминийдің 9 массалық бөлігі, оттегінің 8
• массалық бөлігі кіретін заттың химиялық формуласын
• табыңдар?
• II “Хром” тобы
• Массасы 6г алюминий мен мыстан тұратын қоспаны тұз
• қышқылы мен өңдегенде нәтижесінде 3,7л сутегі түзілді Қоспадағы алюминийдің массалық үлесін (%) есептеңдер.
• III “Алюминий” тобы
• Алюминий мен магнитті теміртас (Ғе 3 О 4 ) әрекеттескенде

1моль темір алынды.Реакция нәтижесінде алынған алюминий оксидінің массасын есептеңдер.

• 4. “Ойлан тап”
• Мына сызбанұсқаларды орындаңдар
• I “ Темір ” тобы
• Al→Al(OH) 3 →AlCl 3 →Al(OH) 3 →Na[Al(OH) 4 ]
• II “Хром тобы”
• Al→Al 2 O 3 →Al 2 (SO 4 ) 3 →Al(OH) 3 →Al 2 O 3
• III “Алюминий” тобы

AL→AlCl 3 →Al(OH) 3 →Al(NO 3 ) 3 →Al(OH) 3 →Na[Al(OH) 4 ]

• Орындалуы
• I “ Темір ” тобы
• 1)Al → Al(OH) 3 → AlCl 3 → Al(OH) 3 → Na[Al(OH) 4 ]
• 2Al+6H 2 O=2Al(OH) 3 +3H 2
• Al(OH) 3 +6HCl=2AlCl 3 +6H 2 O
• AlCl 3 +3NaOH+Al(OH) 3 +3NaCl
• Al(OH) 3 +NaOH =Na[Al(OH) 3 ]
•   II “ Хром ” тобы
• 2)Al → Al 2 O 3 → Al2(SO 4 ) 3 → Al(OH) 3 → Al 2 O 3
• 4Al+3O 2 =2Al 2 O 3
• Al 2 O 3 +3H 2 SO 4 =Al 2 (SO 4 ) 3 +3H 2 O
• Al 2 (SO 4 ) 3 +6NaOH=2Al(OH) 3 +3Na 2 SO 4
• 2Al(OH) 3 Al 2 O 3 +3H 2 O
•   III “ Алюминий ” тобы
• 3)Al → AlCl 3 → Al(OH) 3 → Al(NO 3 ) 3 → Al(OH) 3 → Na[Al(OH) 4 ]
• 2Al+6HCl=2AlCl 3 +3H 2
• AlCl 3 +3NaOH=Al(OH) 3 +3NaCl
• Al(OH) 3 +3HNO 3 =Al(NO 3 ) 3 +3H 2 O
• Al(NO 3 ) 3 +3KOH=Al(OH) 3 +3KNO 3
• Al(OH) 3 +Na[Al(OH) 4 ]

Қызықты химиялық тәжірибе.

• І топ. Темір
• ІІ топ. Хром
• ІІІ топ. «Альюмений»

Үй тапсырмасы

• §7.2 Алюминий және оның қосылыстары.