Атырау облысы
Құрманғазы ауданы
Абай атындағы орта мектебі
Химия пәні мұғалімі: Т.С.Жанханова
Ұйымдастыру Психологиялық дайындық. Топқа бөлу. І топ ІІ топ ІІІ топ
ІІ.Білімді өзектендіру
І тарау
“ Химиялық реакциялар”
ІІ тарау
“ Металдар және олардың
маңызды қосылыстары”
Химиялық реакция типтері
Тотығу-тотықсыздану реакциялары
Электролиз
d- элементтердің жалпы сипаттамасы
Маңызды d -элементтер, қосылыстарының құрылысы мен қасиеттері.
(Мыс, мырыш, хром, марганец)
ІІІ тарау.Ерітінділер.
Ерітінділер. Еру
Дисперсті жүйелер.
Ерітінділердің концентрацияларын өрнектеу әдістері.
Ерітінділерге есептер шығару.
Практикалық жұмыс. Мольдік концентрациясы белгілі ерітінді дайындау.
Бақылау жұмысы.
Сабақтың тақырыбы: Ерітінділер. Еру.
Сабақтың мақсаты:
Ерітінділер, еру, гидраттар, кристаллогидраттар ұғымдарын меңгеру, заттардың ерігіштігі, ерітінділер типтерін, ерітінділердің маңызын білу.
ІІІ.Жаңа тақырыпты меңгеру
1.Ерітінділердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.
2.Еру-физикалық-химиялық процесс.
3.Гидраттар.Кристаллогидраттар
4.Ерітінділер, олардың жіктелуі.
5.Ерітінді концентрациясы.
Жер бетіндегі тіршіліктің
пайда болуы мен дамуы
Тірі организмдердегі
биохимиялық
процестер
Өсімдіктерді қоректік
заттармен
қамтамасыз етеді
Адам организміндегі физиологиялық ерітінділер
Топырақ түзілу
процесі
Медициналық
препараттар
Ерітінділер өндірісте
Ерітінділер ауыл шаруашылығында
Ерітінділер медицинада және үй тұрмысында
2.Еру-физикалық-химиялық процесс.
Ерітінділер теориясы
Физикалық
Я. Х. Вант-Гофф,
С. Аррениус,
В. Оствальд
Еру-диффузия процесі
Химиялық
Д.И. Менделеев,
И.А. Каблуков
Еру– еріген заттың су молекуласымен өзара химиялық әрекеттесуі
Физикалы қ химиялық
Еру-диффузия процесі Еру– еріген заттың су
молекуласымен өзара
химиялық әрекеттесуі
Еру– еріген заттың су молекуласымен өзара химиялық әрекеттесуі
Мақсаты:
Еру кезіндегі жылудың бөлінуі мен сіңірілуін бақылау.
Керекті құрал-жабдықтар мен реактивтер:
Химиялық стақандар, шыны таяқша, термометр,
дистильденген су, күкірт қышқылы (конц), аммоний нитраты
Жұмыс барысы:
А. 2-3 мл конц.күкірт қышқылын 10 мл суға
тамшылатып құю.
Ә. 5-10 г аммоний нитратын 30 мл суда еріту.
Қышқылды суға құю!
Не байқалды?
Күкірт қышқылын суда еріткенде жылу бөлінеді.
Аммоний нитратын суда еріткенде жылу сіңіріледі .
Қорытынды
Жылудың бөлінуі немесе сіңірілуі-химиялық реакцияның белгісі.
Еру- химиялық процесс.
Зат ерігенде екі процесс жүзеге асады:
1.Еритін заттың құрылымы бұзылады .( энергия жұмсалады )
2.Еріткіш пен еріген заттың бөлшектерінің өзара әрекеттесуі. ( энергия бөлінеді)
Жылу эффектілерінің сандық ара қатынасына байланысты еру процесі: экзотермиялық не эндотермиялық болады.
Сольваттар - еріткіштің еріген затпен әрекеттесу өнімдері. Гидраттар – еріген заттардың сумен тұрақсыз қосылыстары. Кристаллогидраттар – құрамына су кіретін тұздар немесе басқа қатты заттар. (кристаллогидрат құрамындағы су - кристалдық су)
CuSO 4 . 5H 2 O – мыс купоросы
судағы
CuSO 4 ерт-сі
CuSO 4
Кристаллогидраттар
FeSO 4 · 7H 2 O - темір купоросы
Na 2 SO 4 · 10 H 2 O - глаубер тұзы
Na 2 CO 3 · 10 H 2 O - кристалдық сода
MgSO 4 · 7H 2 O - ащы тұз
Зертханалық тәжірибе
Мақсаты: сусыз мыс (ІІ) сульфатын еріту арқылы ерудің химиялық процесс екендігіне көз жеткізу. Керекті құрал-жабдықтар мен реактивтер: Кәрлен тигель, спиртшам, сынауық ұстағыш, мыс купоросы, химиялық стақан, су.
Зертханалық тәжірибе нәтижесі
Тәжірибе барысы
Не байқалды?
1.Мыс купоросының азғана мөлшерін кәрлен ыдысқа салып көк түсі ақшылданға дейін қыздырамыз.
2.Кәрлен ыдыстағы затты суда ерітеміз.
Қорытынды
Реакция теңдеуі:
Зертханалық тәжірибе нәтижесі
Тәжірибе барысы
Не байқалды?
1.Мыс купоросының азғана мөлшерін кәрлен ыдысқа салып көк түсі ақшылданға дейін қыздырамыз.
2.Кәрлен ыдыстағы затты суда ерітеміз.
Қорытынды
Мыс купоросының түсі ақшылданды.
Көк түсті ерітінді пайда болды.
Мыс купоросы сусызданды.
Сусыз мыс (ІІ) сульфаты түзілді.
Мыс (ІІ) сульфаты суда еріп гидрата-цияланды.
Қазіргі заманғы ерітінділер теориясы
Еру – физикалық-химиялық процесс.
Ерітінді – еріген зат бөлшектері, еріткіш және олардың өзара әрекеттесу өнімдерінен тұратын біртекті жүйе.
Ерітінді құрамы
Еріген зат
Еріген заттар
гидраттары
еріткіш
Ерігіштік
Заттардың басқа заттармен (еріткішпен) біртекті жүйе (ерітінді) түзе алу қабілеті.
Заттардың ерігіштігіне әсер ететін факторлар
Температура
Температураны арттырғанда қатты заттардың ерігіштігі артады.
Газдардың ерігіштігі кемиді.
Заттардың табиғаты:
Еріген зат пен еріткіштің табиғаты
Еріген зат массасы
Ерігіштіктің температураға тәуелділігі
Кейбір тұздардың ерігіштік қисықтары
Зертханалық тәжірибе Заттардың ерігіштігі
І топ
ІІ топ
Натрий нитраты
ІІІ топ
Кальций сульфаты-ның дигидраты
Не байқалды?
Құм
Заттардың табиғаты
заттар
жақсы
еритін
аз еритін
іс жүзінде
ерімейтін
( 1г артық)
( 1 г төмен)
( 0,01г төмен)
Ае
Е
Ем
4. Ерітінділердің жіктелуі
СҰЙЫҚ
ҚАНЫҚПАҒАН
Ерітінділер
ҚАНЫҚҚАН
ҚАТТЫ
АСА ҚАНЫҚҚАН
ГАЗТӘРІЗДІ
Молекулалық
Иондық
Молекулалық-иондық
Бейэлектролит-
тердің
ерітіндісі.
Йодтың спирт
тегі ерітіндісі,
Әлсіз электролит
Ерітінділері
Азотты қышқыл,
көмір қышқылы,
аммиакты су
Электролит
ерітінділері
Ас тұзының,
күкірт қышқы-
лының сулы ерт.
Еріген зат құрамы бойынша :
Аса қаныққан ерітінді – берілген температурада қаныққан
ерітіндісіне қарағанда еріген
күйдегі заты көп мөлшердегі ерітінді
Қаныққан ерітінді – берілген
температурада одан әрі
ерімейтін ерітінді.
Қанықпаған ерітінді –
одан әрі ери алатын ерітінді.
ω =
5.Ерітінділер концентрациясы
Ерітіндідегі еріген заттың массалық үлесі
.
m еріген зат
100 %
m ерітінді
Ас тұзының ерт-н
тағамдарды
консервілеуде қолдану
Мыс: қырыққабат тұздау.
Сөндірілген ізбестің ерт-н ағаштарды әктеу үшін қолдану
Сутегінің асқын
тотығының ерті-н
бөлме өсімдіктерін
өңдеуде
қолдану
Жарақатты залалсыздандыруда калий перманганатының ерітіндісі
Ас содасын
асүйде қолдану.
Мыс:
тоңазытқышты
тазалау.
Мыс купоросының ерітіндісін жеміс ағаштарының зиянкестеріне қарсы өңдеу үшін
Қияр тұздау үшін әдетте ас
тұзының 5% ерітіндісі
қолданылады.
Массасы 10 кг тұздық
(ерітінді) дайындау
үшін қанша грамм
ас тұзы және
қанша су керек?
Жауабы:
Топтық тапсырмалар
Неліктен аквариумды тез суыған қайнаған сумен толтыруға болмайды?
Еритін
заттар
Аз еритін
заттар
Ерімейтін
заттар
CaSO 4
Ca (ОН) 2
HNO 3
MgSO 4
BaSO 4
NaOH
Fe (ОН) 2
Сурет бойынша мына
заттардың берілген
температурадағы
ерігіштігін анықтаңдар.
тұздар
10 ˚ С
Калий нитраты
К NO 3
30 ˚ С
Натрий нитраты
NaNO 3
40 ˚ С
Қорытынды
Еру –физикалық-химиялық процесс.
Ерітінді - еріген зат бөлшектері, еріткіш және олардың өзара әрекеттесу өнімдерінен тұратын біртекті жүйе.
Гидраттар - еріген зат пен судың тұрақсыз қосылыстары.
Заттардың ерігіштігі температура мен заттар табиғатына байланысты.
§ 17 .Ерітінділер.Еру.
1-9 сұрақтар,
1,2,3 есеп. 73 бет.
Бағалау
Тексеру парағы
Оқушы-ның аты-жөні
Критерий бойынша ұпай саны
В
С
Д
Жал-пы ұпай
баға
Ұпай саны
0-6
баға
7-11
2
3
12-14
15-18
4
5
Бүгінгі сабақтан қандай әсер алдыңыз?
Сен үшін бүгін сабақта не қызықты болды?
Рефлексия
Бүгінгі сабақта алған білімді қалай қолдандыңыз?
Сабақты қандай көңіл-күймен аяқтадың?
