Озон, таби?атта таралуы ж?не ?асиеттері

Озон, табиғатта таралуы және қасиеттері.

Периодтық жүйедегі орны,атом құрылысы,валенттілігі

Табиғатта кездесуі, ашылу тарихы

Физикалық қасиеті

Оттегі

Қолданылуы

Химиялық қасиеті

Алынуы

1. Атмосферадағы ауада 21%,жер қыртысында 43,13%, суда 88,89%, құмда 53%, саз балшықта 56%, күн және сары жұлдыздар атмосферасында 23%, адам организмінде 65%,метеориттерде 36% кездеседі.

Оттегіні ең алғаш ашқан 1774 жылы ағылшын химигі Д.Пристли және 1772 жылы швед химигі К.Шееле оттекті алған.

2.Периодтық жүйеде оттек элементі 8-орында тұр.Оттегі екінші кіші периодта, екінші негізгі топшада орналасқан.

Рет саны-8,салыстырмалық атомдық массасы-16, 8 протон, 8 нейтрон,валенттілігі-ІІ.

Ауадан ажырату қиын

Иіссіз,түссіз,дәмсіз газ

Ауадан сәл ауыр

Фотосинтез процесіне қатысады

Оттектің физикалық қасиеттері

-218⁰С

Суда аз ериді

- 183⁰ C

С+О₂→СО₂

4Al+3O₂→2Al₂O₃

Оттектің химиялық қасиеттері

2 Cu+O₂ =2С uO

4P+5O₂→2P₂O₅

2C₂H₂+5O₂=4CO₂+2H₂O

3Fe+2O₂=Fe₃O₄

2H ₂O₂ → 2H₂O+O₂↑

0

t

0

2KClO ₃→2KCl+3O₂↑

t

Оттектің алынуы

0

0

4MnO ₂→2Mn₂O₃+O₂↑

2Pb ( NO ₃ ) ₂→ 2PbO+4NO ₂ +O ₂↑

t

t

0

2HgO →2Hg+O₂↑

t

0

2KMnO ₄→K₂MnO₄+MnO₂+O₂↑

t

Авиация қозғалтқыштарында.

Медицинада

Авиацияда, космонавтикада тыныс алу үшін

Химия өнеркәсібінде

Отынды жағуда

Оттектің қолданылуы О₂

Қопару ісінде

Металлургияда

Металл пісіруде

Металл кесуде

«Кім жылдам?» ойыны.

• Оксидтер дегеніміз не?

• Біреуі оттек болып келетін екі элементтен құралған қосылыстар.

• Жарық реакциясы дегеніміз не?

• Жарық пен жылу бөле жүретін реакция.

• Тотығу дегеніміз не?

• Заттардың оттекпен әрекеттесуі.

• Өршіткі дегеніміз не?

• Реакцияның жылдамдығын тездететін,бірақ реакция соңында жұмсалмай қалатын зат.

Озон О₃

Анықтама.

Озон-оттектің аллотропиялық түрөзгерісі.

Озон-жай зат,себебі бірдей атомдардан құралған.

Тану

Таңбасы-О.формуласы-О₃,М r (О₃) = 48

Табиғатта таралуы.

Найзағай ойнағанда және ормандарда қылқанды ағаштың шайыры тотыққан кезде пайда болады.

Алынуы

Лабороторияда озонды озонатор деп аталатын құралдың көмегімен алуға болады.

Қасиеттері

физикалық

Озон-көкшілдеу түсті,өзіне тән иісі бар газ.Суда аз ериді,қайнауы-112 ⁰ С,балқуы-193 ⁰ С,оттек газыннан 1,5 есе ауыр

Маңызы.

Қорытынды.

Озон О₃ газы өсімдікті,тірі организмді ультракүлгін сәуленің күйдіруінен сақтайды.

Химиялық

Озон жер бетіндегі тіршілікті сақтайды.

Күміс,алтынмен әрекеттесіп,оксид түзеді.

Өнер алды-қызыл тіл.

Мақал-мәтелдер берілген, жалғасын табу.

1. Ескі мата бөз болмас,.....

Ескі темір біз болмас.

қорғасын

2. Қойдың сүті-.....

3. От көмір жейді, .....

Тот темір жейді.

4. Арпа, бидай ас екен, ....

Алтын, күміс тас екен.

5. Пәлен жерде алтын бар, ...

Барсаң сым да жоқ.

Өз білімін пысықтау.

1-топ. 1. Аллотропия дегеніміз не?

Бір химиялық элементтің бірнеше жай зат түрінде болуы.

2. Төмендегі айналымдарды іске асыруға болатын реакция теңдеулерін жазындар: О₂→О₃→О₂

1 . 3О₂----------→2О₃

2. О₃→О₂+О

2-топ. 1. Оттектің аллотропиялық түр өзгерісін жаз.

Оттегі мен озон.

2. Оттек сияқты озон метанмен СН₄ әрекеттескенде СО₂ және Н₂О түзеді. Метанның озонмен реакцияласу теңдеуін жазыңдар.

3СН₄+4О₃ = 3СО₂+6Н₂О

3-топ. 1.Озонның физикалық қасиеттері.

Озон-көкшілдеу түсті,иісі бар газ,суда аз ериді,қайнауы -112⁰С,балқуы -193⁰С,оттек газынан 1,5 есе ауыр.

2. 0,5моль оттегі реакцияға түсетін болса қанша литр (қ.ж) көлем алады?

V (О₂) = ν *V (қ.ж)

V (О ₂ ) =0.5 моль*22,4л⁄моль = 11,2 л

4-топ. 1. Озонатордың құрылысы қандай?

Озонатор сыртыннан металл сыммен оралған шыны түтіктен тұрады.Түтіктің ортасыннан екінші сым өтеді.Жоғарғы кернеулі ток алу үшін түтік арқылы оттек газын жіберіп,сымдардың ұшын индукциялық катушкалардың полюстеріне жалғайды.

2. 0,5моль О₂ молекула санын есептеңіздер?

1моль – 6,02*10 0,5моль*6,02*10

0,5 молль – Х Х =__________________=3.01*10

1 моль

23

23

23

«Ойлан,тап!»

Кім көп тіл біледі?

1. Ең жеңіл элемент саналады,

Периодттық жүйе осыдан бастау алады.

(сутек-водород-гидрогениум )

2.Машина мен трактордың жаны,

Қара металлургияның наны.

(темір-железо-феррум)

3.Өзім газбын,менімен демаласың,

Жоқ болсам,ауа жетпей қиналасың.

(оттек-кислород-оксигениум)

4.Ең жеңіл элемент саналады,

Түсіне қарасан,алтынға ұқсайды.

( күкірт-сера-сульфур)

5.Аспандағы айды осы элементпен теңестіреді,

Салмақты адамды мақтауды да келістіреді.

(күміс-серебро-аргентиум)

І. Салыстыру кестесі.

Газ

Көкшіл

Иісті

Аз

-112 ° С

күшті

Газ

Түссіз

Иіссіз

Аз

-183 º С

әлсіз

Топтастыру стратегиясы.

Табиғатта кездесуі, ашылуы

Физикалық қасиеті

Озон О ₃

Құрылысы

Химиялық қасиеті

Алынуы

Озон, табиғатта таралуы және қасиеттері