Хлорды? таби?атта?ы таралуы

Хлор (лат. Clorum), Cl - элементтерді? периодты? ж?йесіні? VII тобында?ы химиялы? элемент, атомды? номері 17, атомды? массасы 35,453

Галогендер тобына жатады. Молекуласы екі атомнан (Cl2) т?рады. ?ткір иісті сал?ырт, жасыл т?сті улы газ, ты?ызды?ы 0,3214г/см³. бал?у t = 101ºC. Таби?атта екі т?ра?ты тзотоптарыны? ішіндегі ма?ыздылары [34Cl(T1/2 32,4мин); 36C1(Tl/23,08 105жыл); 38Cl(T1/2 37,29мин)] химиялы? ж?не биохимиялы? процестердегі зерттеуде пайдаланылады. Хлорды ал?аш швед химигі К. Шелле пиролюзитті т?з ?ыш?ылымен ?рекеттестіріп ал?ан(1774жылы). Жер ?ыртысында?ы салма? м?лшері 4,5102%. Хлор ?те активті элемент, бос к?йінде жанартау лавасында ?ана, ал байланыс?ан т?рінде тау жыныстарында, те?із, м?хит, ?зен суларында, ?сімдік ж?не жануарлар организмдерінде кездеседі. Байланыста?ы хлор к?птеген минералдарды?: галит, сильвин, сильвинит, карналлит, т.б. ??рам б?лігі. ?алыпты жа?дайда хлор – сар?ыш жасыл, ерекше ?ткір иісті газ, ты?ызды?ы 3,214г/л, ауадан 2,5 есе ауыр, ?айнау t = 33,6С, бал?у t = 100,98С. Суда жа?сы ериді. Тоты?у д?режелері +1, +3, +4, +5, +7. хлор химиялы? активті бол?анды?таноны? ?осылыстары к?птеген металдармен, бейметалдарментіклей ?рекеттесу ар?ылы, ал оттек, азот, к?міртек, инертті газдармен хлор ?осылыстары жанама жолмен алынады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Хлорды? таби?атта?ы таралуы»

Орындаған - негізгі білім беретін

№ 221 Аққұм мектебінің

9 – сынып оқушысы Сайымбай Айжан

Жетекшісі: химия – биология пәнінің мұғалімі Айтөреева Ақмарал

Хлор

Хлор (лат. Clorum), Cl - элементтердің периодтық жүйесінің VII тобындағы химиялық элемент, атомдық номері 17, атомдық массасы 35,453

Галогендер тобына жатады. Молекуласы екі атомнан (Cl 2 ) тұрады. Өткір иісті салғырт, жасыл түсті улы газ, тығыздығы 0,3214г/см³. балқу t = 101ºC. Табиғатта екі тұрақты тзотоптарының ішіндегі маңыздылары [34Cl(T1/2 32,4мин); 36C1(Tl/23,08 105жыл); 38Cl(T1/2 37,29мин)] химиялық және биохимиялық процестердегі зерттеуде пайдаланылады. Хлорды алғаш швед химигі К. Шелле пиролюзитті тұз қышқылымен әрекеттестіріп алған(1774жылы). Жер қыртысындағы салмақ мөлшері 4,5102%. Хлор өте активті элемент, бос күйінде жанартау лавасында ғана, ал байланысқан түрінде тау жыныстарында, теңіз, мұхит, өзен суларында, өсімдік және жануарлар организмдерінде кездеседі. Байланыстағы хлор көптеген минералдардың: галит, сильвин, сильвинит, карналлит, т.б. құрам бөлігі. Қалыпты жағдайда хлор – сарғыш жасыл, ерекше өткір иісті газ, тығыздығы 3,214г/л, ауадан 2,5 есе ауыр, қайнау t = 33,6С, балқу t = 100,98С. Суда жақсы ериді. Тотығу дәрежелері +1, +3, +4, +5, +7. хлор химиялық активті болғандықтаноның қосылыстары көптеген металдармен, бейметалдарментіклей әрекеттесу арқылы, ал оттек, азот, көміртек, инертті газдармен хлор қосылыстары жанама жолмен алынады.

Хлор кальций гидрототығымен белгілі жағдайда әрекеттесіп, маңызды техникалық өнімдер(хлорлы әк, гипохлорит, кальций хлораты, т.б.) түзеді. Хлор көптеген органикалық қосылыстармен де әрекеттеседі(қ. Хлорлау). Лабораторияда хлорды 4HCl+MnO 2 =MnCl 2 +Cl 2 +2H 2 O реакциясы арқылы, ал өнеркәсіпте ас тұзының (NaCl) ерітіндісін электролиздеп алады. Хлорды ауыз суды хлорлауға, мата, қағаз ағартуда, тұз қышқылы мен органикалық синтезде, хлоры бар қосылыстар даярлауда, т.б. қоланылады. Қазақстанда хлор Павлодар химия зауытында өндіріледі.

Химиялық қасиеттері. Химиялық белсенді, өте күшті тотықтырғыш: сутегімен реакцияласады, металдармен және бейметалдармен де реакцияласады :

3Cl 2 +2Fe=2FeCl 2 2Cl+Si=SiCl 4

Суда және сілтілердің судағы ерітінділерінде дисмутацияланады:

Cl 2 +2NaOH(суық)=NaClO+NaCl+H 2 O 3 Cl 2 +6Na(ыстық)OH=NaClO 3 +5NaCl+3H 2 O

Cl 2 - нің алынуы және қолданылуы

Хлорды алу: а) өнеркәсіпте 2KCl(балқыма)→2K+Cl2↑

2NaCl+2H2O→H2↑Cl2↑+2NaOH

ә) зертханада 1) 4HCl(конц.)+MnO 2 =Cl 2 ↑+MnCl 2 +2H 2 O

2)16HCl(конц.)+2KMnO 4 =5Cl 2 ↑+2MnCl 2 +8H 2 O+2KCl

3)4HCl(конц.)+Ca(ClO) 2 =2Cl 2 ↑+32H 2 O+CaCl 2

4)6HCl(конц.)+ClO 3 =3Cl 2 ↑+3H 2 O+KCl

Конмутация (3) және (4) реакцияларында әрі тотықсыздандырғыш HCl, әрі тотықтырғыштар Ca(ClO) 2 және KClO 3 хлор берішілер болып келеді. Хлор – негізгі химиялық өндіріс өнімдерінің бірі, бром мен йодты, хлоридтерді, құрамында отттегі бар туындыларды алу үшін қолданылады. Қағазды ағартады, ауыз суды дезинфекциялауға пайдаланылады.

Хлордың табиғатқа зияны.

Хлор барлық тірі ағзаларға көзге көрінбейтін бактериялардан ірі жануарлар мен адамға дейін зиян келтіреді. Барлық химиялық элементтермен әрекеттессе отырып, оның ішінде көптеген металдармен әрекеттескенде оларды өлтіреді және бос күйінде тіршілік етіге мүмкіндік бермейді. Қоршаған ортаға үлкен зиян тигізеді. Хлор және оның туындылары шынымен де қоршаған ортаны ластайды және адам мен жануарлар тіршілігі үшін теріс әсерін тигізеді. хлор соғыс және бейбітшілік кезінде адамдарды жойқын түрде өлтіргені үшін кінәлі. Хлор барлық заттарға тап береді де артынан ол заттар бос күйінде тіршілік етуден қалады.

Ол 1769

Зауыт еңбеккерлері“Елбасы ұсынған 5 институционалдық реформа дамудың жаңа жолдарын айқындайтын маңызды қадам. Сондықтан олардың табысты жүзеге асуы – еліміздің әлеуметтік – экономикалық дамуын жеделдетеді”, - деп санайды. Химиялық заттар шығаратын “Каустик” зауыты қазірдің өзіндек аустикалық сода, тұз қышқылы және хлор – сілтімен ішкі нарықты толықтай қамтамасыз етіп отыр. Негізгі тұтынушылары жергілікті металлургиялық зауыттар мен кен орындары. Келешекте өндірісті екі есеге арттырып, хлорсілтіні терең өңдеу арқылы басқа да химиялық заттарды алуды жоспарлапотыр. Қосалқы өндірістер қосымша жұмыс орындарын ашуға жағдай жасамақ.

Керекуде сұйық хлордың төгілу дерегі тіркелді. Оқыс оқиғаның “Каустик” акционерлік қоғамында орын алғанын, облыстық төтенше жағдайлар департаменті растап отыр. Олардың пайымынша, бұл апаттан тұрғындарға ешқандай қауіп жоқ . Айтуларынша, химиялық заттың жайылуы тек цехтың ішінде орын алған. Соңғы ақпаратқа сәйкес, төгілген хлордың көлемі 150-200келі дей. Бірақ, деркезінде жүргізілген жедел әрекеттің арқасында химиялық затсыртқа тарап үлгермеді.,-дейді төтенше жайт бойынша мамандар. Дегенмен, оқиға орыналған аумақ бақылауға алған. Ауа құрамындағы хлор мөлщерін анықтау мақсатында кәсіпорын зертханасында сараптама да жүргізілген. Мән-жайды анықтау үшін арнайы комиссия құрылды. Айта кету керек “Каустик” АҚ – химиялық өндіріс зауыты. Кәсіпорында өндіріске қажетті ұнтақ пен хлор өндіріледі.