kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Кальций ж?не оны? ?осылыстары.

Нажмите, чтобы узнать подробности

•Саба?ты? та?ырыбы:s-элементтер туралы білімдеріне с?йене отырып, сілтілік жер металы  кальцийді? ПЖ орны, ?асиеттеріне, алыну жолына ж?не ?осылыстарына сипаттама беру.

•Н?тижесі: сілтілік жерметалы кальцийді? атом ??рылысын,таби?атта таралуы туралы т?сіндіріп бере алады ж?не ?асиеттерін сипаттай алады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Кальций ж?не оны? ?осылыстары. »

Кальций және оның қосылыстары.  10 сынып № 19 М.Мақатаев атындағы ЖОМ КММ Битабарова Хадиша Исабековна  химия пәнінің мұғалімі.

Кальций және оның

қосылыстары.

10 сынып

19 М.Мақатаев атындағы ЖОМ КММ

Битабарова Хадиша Исабековна

химия пәнінің мұғалімі.

Сабақтың тақырыбы:

Сабақтың тақырыбы:

  • s-элементтер туралы білімдеріне сүйене отырып, сілтілік жер металы кальцийдің ПЖ орны, қасиеттеріне, алыну жолына және қосылыстарына сипаттама беру.
  • Нәтижесі: сілтілік жерметалы кальцийдің атом құрылысын ,табиғатта таралуы туралы түсіндіріп бере алады және қасиеттерін сипаттай алады.

І-тапсырма. Графикалыќ диктант.Дұрыс -, ќате ^

1.S-элементтер өздерінің валенттілік е оңай береді.-

2.Ең белсенді Ме жєне өте күшті тотыќсыздандырѓыш литий. ^

3.Сілтілік Ме сыртќы энергетикалыќ деңгейінде 2е бар. ^

4.Сілтілік Ме реттік нөмір артќан сайын атомдыќ жєне иондыќ радиостары артады.-

5.Біздің планетамызда таралуы бойынша натрий екінші орында. ^

6.Калий өсімдікткр үшін негізгі ќоректік элементке жатады.-

7.Натрий және калий бейметалдармен әрекеттескенде тотыќтырѓыш ќасиет көрсетеді. ^

8.Сілтілік Ме оксидтері негіздік оксидке жатады.-

9.Кальцийленген соданыњ формуласы NaCl. ^

10.Ас содасының формуласы NaHCO 3 .-

11.Екінші топтыњ негізгі топшасында орналасќан Ме-Ве,Zn,Cl,Ba. ^

12.Олардың сыртќы энергетикалыќ деңгейінде 2е бар.-

13.Сілтілік жер Ме барлыќ өкілдері S-бар.-

14.1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 натрийдің е -дыќ формуласы. ^

15.Магний атомы ядросыныњ ќұрамында 12р + ,20n 0 бар. ^

16. 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 6 4s 2 кальцийдің е -дыќ формуласы. ^

17.Сілтілік жер Ме тотыѓу дєрежесі -2. ^

18.Сілтілік жер Ме реттік нөмірі артќан сайын ЭТ артады.-

19.Магний мен кальций тіршілік элеенттері ќатарына кіреді.-

20.Ве –екідайлы элемент.-

атом құрылысы табиғатта кездесуі қолданылуы Кальций химиялық қасиеттері алынуы физикалық қасиеттері

атом

құрылысы

табиғатта

кездесуі

қолданылуы

Кальций

химиялық

қасиеттері

алынуы

физикалық

қасиеттері

Атом құрылысы Фосфордың сыртқы энергетикалық деңгейінде 2 электрон бар. Атомындағы электрондардың орналасуы: +20 Са )2е )8е )8е)2е Электрондық құрылысы:  1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 3 4s 2

Атом құрылысы

Фосфордың сыртқы энергетикалық деңгейінде 2 электрон бар. Атомындағы электрондардың орналасуы:

+20 Са )2е )8е )8е)2е

Электрондық құрылысы:

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 3 4s 2

Табиғатта кездесуі Табиғатта таралуы: Сілтілік жер металдардың табиғатта кең таралғаны кальций, оның жер қыртысындағы массалық үлесі 3,6%, ал мөлшері бойынша 5 – орын алады. Адам ағзасында 1 кг Са болады. Кальций табиғатта гипстің (CaSO 4 ∙2H 2 O), фосфорит пен апатиттің (негізгі құраушысы Ca 3 (PO 4 ) 2 ), флюориттің CaF 2 кальцит (CaCO 3 ), алебастердің (CaSO 4 *0,5H 2 O), доламиттің (CaCO 3 *2MgCO 2 ) және т.б қосылыстардың құрамында кездеседі.

Табиғатта кездесуі

Табиғатта таралуы: Сілтілік жер металдардың табиғатта кең таралғаны кальций, оның жер қыртысындағы массалық үлесі 3,6%, ал мөлшері бойынша 5 – орын алады. Адам ағзасында 1 кг Са болады. Кальций табиғатта гипстің (CaSO 4 ∙2H 2 O), фосфорит пен апатиттің (негізгі құраушысы Ca 3 (PO 4 ) 2 ), флюориттің CaF 2 кальцит (CaCO 3 ), алебастердің (CaSO 4 *0,5H 2 O), доламиттің (CaCO 3 *2MgCO 2 ) және т.б қосылыстардың құрамында кездеседі.

КӨМІРТЕКТІҢ АЛЛОТРОПИЯЛЫҚ ТҮР ӨЗГЕРІСІ алмаз графит карбин

КӨМІРТЕКТІҢ АЛЛОТРОПИЯЛЫҚ ТҮР ӨЗГЕРІСІ

алмаз

графит

карбин

Физикалық қасиеттері: Са – күміс түстес, ақ, жеңіл металл. Тығыздығы – 1,54 г/см 3 . Кальций қатты металл, балқу температурасы – 851 0 С. Алынуы: Өнеркәсіпте кальцийді сілтілік металдар сияқты, тұздарының балқымасын электролиздеу арқылы алады:  CaCl 2 → Ca + Cl 2

Физикалық қасиеттері: Са – күміс түстес, ақ, жеңіл металл. Тығыздығы – 1,54 г/см 3 . Кальций қатты металл, балқу температурасы – 851 0 С.

Алынуы: Өнеркәсіпте кальцийді сілтілік металдар сияқты, тұздарының балқымасын электролиздеу арқылы алады:

CaCl 2 → Ca + Cl 2

Химиялық қасиеттері:

Химиялық қасиеттері:

  • Кальций оттекпен әрекеттестіріп, оксид түзеді:
  • 2Са + О 2 → 2СаО
  • Кальцийдің қосылыстарындағы тотығу дәрежесі тұрақты +2. Ол әртүрлі бейметалдармен әрікеттеседі:
  • Ca + Br 2 → Ca +2 Br 2 -1 (кальций бромиді)
  • Са + S → Ca +2 S -2 (кальций сульфиді)
  • Са + N → Ca 3 +2 N 2 -3 (кальций нитриді)
  • Қышқылдармен әрекеттеседі:
  • Ca + 2HCl → CaCl 2 + H 2
  • Кальций күрделі заттарменде реакцияға түседі. Мыс: сумен қуатты әрекеттесіп, одан сутекті ығыстырып шығарады:
  • Ca + 2H 2 O → Ca +2 (OH) 2 + H 2

Кальций қосылыстары

Кальций оксиді — ақ түсті қиын балқитын зат. Техникада оны "сөндірілмеген әк" деп атайды. Оны әктасты жоғары температурада (1000 C 0 шамасында) қыздырып, ыдырату арқылы алады:

СаС0 3 = t = СаО + СО 2 ↑- 180кДжКальций оксиді — нағыз негіздік оксид. Кальций сілтілікжер металл болғандықтан, оның оксиді сумен оңай әрекеттесіп кальций гидроксидін, яғни сілтісін түзеді: СаО + Н 2 0 = Са(ОН) 2 + 70 кДж

Бұл реакция өте қуатты жүреді, су бұрқылдап "қайнап" жатады, тіпті біразы буланады. Нөтижесінде, сөндірілген әк деп аталатын көпсіген кеуек ақ ұнтақ түзіледі. Кальций гидроксиді суда аз ериді. Оның қанық ерітіндісі лабораторияда әк суы деген атпен жиі колданылады. Кальций гидроксиді ерітіндіде иондарға толық диссоциацияланады:

Са(ОН) 2 = Са +2 + 2ОНСілті ерітіндісінің түзілгені фенолфталеиннің таңкурай түске боялуынан байқалады. Кальций гидроксиді қышқылдармен және қышқылдық оксидтермен әрекеттесіп бейтараптанады. Бұл реакцияны лабораторияда көмірқышқыл газын анықтау үшін қолданады. Әқ суына көмір қышқыл газын жібергенде, ол алдымен ерімейтін карбонат түзіп, лайлана бастайды:

Са(ОН) 2 + CO 2 = СаСО 3 ↓ + Н 2 О Газды одан өрі жібере берсе, лай көрінбей кетеді, өйткені суда ерімейтін орта тұз ерімтал қышқыл тұзға айналады:

СаСО 3 + Н 2 О + СО 2 = Са(НСО 3 ) 2

Табиғаттағы кальций қосылыстарының айналымы. Табиғатта жүретін көптеген процестер кальций түздарымен байланысты болады. Осындай процестің моделі ретінде жоғарыда қарастырылған кальций карбонатының гидрокарбонатқа айналуын және оған кері реакцияларды алуға болады. Жаңбыр және басқа да табиғи сулар ауадағы кемірқышкыл газын ерітіп, көмір қышқылын түзеді: H 2 O + CO 2 ↔ H 2 CO 3 Қышкыл ерітіндісі топыраққа сіңіп, жолында әктасының қорын кездестірсе, оны ерітіп, карбонатты гидрокарбонатқа айналдырады. Гидрокарбонат оңай еріп кетеді, нәтижесінде әктасының қалың жынысында үлкен бос кеңістік (

Табиғаттағы кальций қосылыстарының айналымы.

  • Табиғатта жүретін көптеген процестер кальций түздарымен байланысты болады. Осындай процестің моделі ретінде жоғарыда қарастырылған кальций карбонатының гидрокарбонатқа айналуын және оған кері реакцияларды алуға болады. Жаңбыр және басқа да табиғи сулар ауадағы кемірқышкыл газын ерітіп, көмір қышқылын түзеді:
  • H 2 O + CO 2 ↔ H 2 CO 3
  • Қышкыл ерітіндісі топыраққа сіңіп, жолында әктасының қорын кездестірсе, оны ерітіп, карбонатты гидрокарбонатқа айналдырады. Гидрокарбонат оңай еріп кетеді, нәтижесінде әктасының қалың жынысында үлкен бос кеңістік ("карсты үңгірлер") пайда болады.Кальций гидрокарбонатының ерітіндісі баяу ыдырайды, ал кыздырғанда, бұл процесс күшейе түседі: Са(НСО 3 ) 2 = t = CaCO 3 ↓ + Н 2 О + CО 2

Кальцийдің химиялық қасиеттерін сипаттайтын мына рекция теңдеулерін аяқтаңыздар.   Са+Cl 2 → Са+S → Са+Н 2 → Ca+O 2 → Ca+HCl → Ca+H 2 O →

Кальцийдің химиялық қасиеттерін сипаттайтын мына рекция теңдеулерін аяқтаңыздар.

Са+Cl 2

Са+S →

Са+Н 2

Ca+O 2

Ca+HCl →

Ca+H 2 O →

ІІ-тапсырма. Карточкамен жұмыс.

ІІ-тапсырма. Карточкамен жұмыс.

  • 1-карточка . Кальций атомынан валенттік элетрондарды кетергеннен кейін пайда болған бөлшек элетрондық құрылысы жөнінен алғанда қай инертті газдың атомына және қай галоген ионына ұқсас?
  • Жауабы: инертті газдан аргонға, ал галоген иондарынан хлор ионына ұқсас.
  • 2-каротчка. Кальций атомы кальций ионына айналатын әртүрлі төрт реакция теңдеулерін жазыңдар.
  • Жауабы. Са + 2Н 2 О → Са(ОН) 2 + Н 2
  • Са + Н 2 → СаН 2
  • 3Са + N 2 → Са 3 N 2
  • 4Са + 10НNО 3 → 4Са(NО 3 ) 2 + NН 4 NО 3 + 3Н 2 О
3-карточка. Құрылысшылардың сөндірілмеген ізбесті «қайнатпа», ал сөндірілген ізбесті «үлпілдек» деп атайтын себебі неліктен? Жауабы. Себебі, сөндірілмеген әк суға салғанда бұрқылдап қайнайды, ал сөндірілген әк үлпілдек келеді. 4-каротчка. Жанып жаткан металл кальцийді су құйып өшіруге болмайтыны неліктен? Жауабы: Себебі, жанып жатқан кальций сумен әрекеттесіп кальций гидроксидің түзеді. 5-карточка. Кальцийдің: а) тотығатын, б) тотықсызданатынын; в) тотығу дәрежесі өзгермейтін кезіндегі реакция теңдеулерін келтіріңдер. Жауабы. а ) СаСІ 2 → Са + СІ 2 б) Са + Н 2 → СаН 2 в) Са О+ Н 2 О → Са(ОН) 2

3-карточка. Құрылысшылардың сөндірілмеген ізбесті «қайнатпа», ал сөндірілген ізбесті «үлпілдек» деп атайтын себебі неліктен?

Жауабы. Себебі, сөндірілмеген әк суға салғанда бұрқылдап қайнайды, ал сөндірілген әк үлпілдек келеді.

4-каротчка. Жанып жаткан металл кальцийді су құйып өшіруге болмайтыны неліктен?

Жауабы: Себебі, жанып жатқан кальций сумен әрекеттесіп кальций гидроксидің түзеді.

5-карточка. Кальцийдің: а) тотығатын, б) тотықсызданатынын; в) тотығу дәрежесі өзгермейтін кезіндегі реакция теңдеулерін келтіріңдер.

Жауабы. а ) СаСІ 2 → Са + СІ 2

б) Са + Н 2 → СаН 2

в) Са О+ Н 2 О → Са(ОН) 2

ІІІ-тапсырма. Тестпен жұмыс.(3-сұрақ)

ІІІ-тапсырма. Тестпен жұмыс.(3-сұрақ)

  • 1. Кальций атомының ядросында қанша протон және нейтрон бар?
  • А) 20,20 Б) 25,15 С) 10, 10 Д) 15,15 Е) 10,30
  • 2. Өндірісте кальцийді алады:
  • А) ерітінді электролизімен ;
  • В) балқыма электролизімен;
  • С) пирометаллургиялық әдіспен;
  • Д) металтермиялық әдіспен .
  • 3. Рет нөмірі 20-ға тең элемент ... элементтер тобына жатады
  • A) d B) f C) q D) s E) p
ІІІ-тапсырма. Мына өзгерістерді жүзеге асыратын реакция теңдеулерін жаз: Ca → CaH 2 →Ca(OH) 2 → Ca(HCO 3 ) 2 → CaCО 3 → CaCI 2 → Ca 3 (PО 4 ) 2 Шешуі: Ca + H 2 → CaH 2 CaH 2 + 2H 2 O → Ca(OH) 2 + 2H 2 ↑ сумен тез әр-ді Ca(OH) 2 + 2H 2 СO 3 → Ca(HCO 3 ) 2 + 2H 2 O Ca(HCO 3 ) 2 →СaСO 3 ↓+ CO 2 ↑ + H 2 O СaСO 3 + 2HCI →СaСI 2 + CO 2 ↑ + H 2 O 3 СaСI 2 + 2Н 3 PО 4 → Ca 3 (PО 4 ) 2 + 6HCI

ІІІ-тапсырма. Мына өзгерістерді жүзеге асыратын реакция теңдеулерін жаз:

Ca → CaH 2 →Ca(OH) 2 → Ca(HCO 3 ) 2 → CaCО 3 → CaCI 2 → Ca 3 (PО 4 ) 2

Шешуі:

Ca + H 2 → CaH 2

CaH 2 + 2H 2 O → Ca(OH) 2 + 2H 2 ↑ сумен тез әр-ді

Ca(OH) 2 + 2H 2 СO 3 → Ca(HCO 3 ) 2 + 2H 2 O

Ca(HCO 3 ) 2 →СaСO 3 ↓+ CO 2 ↑ + H 2 O

СaСO 3 + 2HCI →СaСI 2 + CO 2 ↑ + H 2 O

3 СaСI 2 + 2Н 3 PО 4 → Ca 3 (PО 4 ) 2 + 6HCI

Ca → CaO  → Ca(OH) 2 → CaCО 3 → Ca(HCO 3 ) 2 → CО 2

Ca → CaO → Ca(OH) 2 → CaCО 3 → Ca(HCO 3 ) 2 → CО 2

  • Шешуі:
  • 2Ca + O 2 → 2CaO
  • CaO + H 2 O → Ca(OH) 2
  • Ca(OH) 2 + CО 2 → CaCО 3 ↓ + H 2 O
  • CaCО 3 + CO 2 + H 2 O→ Ca(HCO 3 ) 2
  • Ca(HCO 3 ) 2 + Ca(OH) 2 →2СaСO 3 ↓ + H 2 O
Сәйкестендіру:   Ғаныш CuSO 4 ·0,5H 2 O Алебастр CaCO 3  Әктас CaSO 4 ·2H 2 O Фосфарит CaF 2  Флюорит Ca 3 (PO 4 ) 2

Сәйкестендіру:

Ғаныш CuSO 4 ·0,5H 2 O

Алебастр CaCO 3

Әктас CaSO 4 ·2H 2 O Фосфарит CaF 2

Флюорит Ca 3 (PO 4 ) 2

Есептер шығару № 1-есеп. 4гр кальций сумен толық әрекеттескенде, неше грамм кальций гидроксиді түзіледі? .

Есептер шығару

1-есеп. 4гр кальций сумен толық әрекеттескенде, неше грамм кальций гидроксиді түзіледі?

.

Есептер шығару  № 2-есеп. Құрамында 40% кальций, 12% көміртек, 48% оттек бар. Тұздың формуласын табыңыз? Салыстырмалы молекулалық массасын есепте.

Есептер шығару

2-есеп. Құрамында 40% кальций, 12% көміртек, 48% оттек бар. Тұздың формуласын табыңыз? Салыстырмалы молекулалық массасын есепте.

Үйге тапсырма: § 20. Қальций § 21. Қальций қосылыстары № 3; №4; №5 Оқушыларды бағалау.

Үйге тапсырма:

§ 20. Қальций

§ 21. Қальций қосылыстары

№ 3; №4; №5

Оқушыларды бағалау.

Бағалау

Бағалау

Назарларыңызға  Рахмет!

Назарларыңызға Рахмет!


Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Химия

Категория: Презентации

Целевая аудитория: 10 класс

Скачать
Кальций ж?не оны? ?осылыстары.

Автор: Битабарова Хадиша Исабековна

Дата: 20.07.2015

Номер свидетельства: 223222


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства