?аза?станда?ы м?най, газ ж?не тас к?мір кендері

Ақмола облысы

Есіл ауданы

Каракөл орта мектебінің

Химия-биология пәні мұғалімі

Жанымхан Айгуль

Тақырыбы

Қазақстандағы мұнай, газ және көмір кен орындары

Сабақ мақсаты

Білімділік: Қазақстандағы негізгі мұнай, газ және көмір кен орындарымен танысады.

Дамытушылық: Табиғи қорлардың маңызын түсінеді, оларды тиімді қолдана білу жайлы білімдерін дамытады.

Тәрбиелік: Өз Отанын сүюге, қоршаған ортаны қорғауға, табиғатты қастерлеуге үйренеді.

«Лездеме сұрақтар» 1. Агрегаттық күйіне қарай отын бөлінеді ҚАТТЫ, СҰЙЫҚ, ГАЗ 2. Тегіне қарай отын бөлінеді ТАБИҒИ ЖӘНЕ ЖАСАНДЫ 3. Кеуекті қатты зат КОКС 4. Тас көмірді ауа қатыстырмай кокс пешінде өңдеу КОКСТЕУ 5. Тас көмірді кокстеу неше сағатқа созылады 13-14 сағатқа 6 . Тас көмірді кокстеудің тиімді температурасы. 900 -1100 7 . Көмірді ауа қатыстырмай жабық реакторда 1000 С қыздыру ПИРОЛИЗ 8. Катализатор қатысында жоғары температурада және қысымда отынды сутекпен өңдеу ГИДРОГЕНДЕУ 9 . 1 кг отын жанғанда бөлінетін жылу мөлшері ОТЫННЫҢ ЖАНУ ЖЫЛУЫ

ЖАҢА САБАҚ

Көмірсутектердің

маңызды көздері

Табиғи газ

Мұнай

Тас көмір

Көмір

• Тас көмір- Қазақстанның энергетикалық ресурстарының негізгі түрі.
• Қазақстанның ең ірі көмір базасы- Қарағанды көмір бассейні.Қарағанды көмір бассейнінің жалпы геологиялық қоры-60млрд тоннаға жуық.Негізгі кең орындары- Абай,Сарань, Шерубайнұра,Шахтинск, Михайловка.
• Ең үлкен ашық көмір бассейні Екібастұз қаласында оналасқан.

Мұнай

Табиғи көмірсутектердің ішіндегі ең маңыздысы – мұнай. Мұнай – теңіз хайуандары мен өсімдіктерінің баяу ыдырауының нәтижесінді түзілген . Мұнай - қара қоңыр түсті өзіне тән иісі бар май тәрізді қосылыс. Құрамындағы алкандар, циклоалкандар және аромат қосылыстардың мөлшеріне байланысты мұнай құрамы әр-түрлі болады.

Мұнай кен орындары еліміздің батыс аймақтары- Атырау, Ақтау өңірлерінде орналасқан.

Мұнайдың құрамы

АРОМАТТЫ

К ӨМІ РСУТЕК

СУ

МЕТАЛДАР

МИНЕРАЛДЫ

ТҰЗДАР

Табиғи газ

Табиғи газ өндірісі – қазақстанның ең жас өнеркәсіп саласы.Табиғи газ негізінен, Маңғыстау түбегінде, Ембі бассейнінде, Орал, Атырау кеңіштерінде өндіріледі 2001ж.Қазақстан аумағындағы барлық газ қоры -9,5трлн.м ³ болып есептеледі, оның 68 % -і Орал облысында орналасқан.

Картамен жұмыс

Сабақты бекіту

Химиялық диктант

1. Көмірсутектердің табиғи көздеріне................................................... жатады

2. Табиғи газдың негізгі құрам бөлігіне кіретін газ ...........................................

3. Мұнай құрамына кіреді...................................................................................

4. Мұнайдың негізгі кен орындары.....................................................орналасқан

5. Қазақстанда,ы ең ірі көмір алабы .................................................өңірінде

5. ........................................қара алтын деп атайды

6. Табиғи газ кеніштері еліміздің ..............................................өңірінде

7. Мұнай өнімдері ....... ..........................................................................................

8. Қазақстандағы мұнай өңдейтін зауыттар .........................................................

9. Еліміздің шет елдерге мұнай тасымалдау құбырлары .....................................

....................................................................................................................................

10. Ашық көмір алыбы қай өңірде орналасқан .....................................................

Үйге тапсырма

“ Қазақстандағы ірі мұнай кен

орындары” және “Қазақстандағы

көмір кен орындары ”

тақырыптарына реферат жазу