К?рнекілік: Слайд, периодты? кесте, ?осымша ?дебиеттер, химия энциклопедиясы
П?н аралы? байланыс: Биология, география
1.Азотты е? ал?аш аш?ан кім?
2.Азот ?ыш?ылыны? физикалы? ?асиеттері
3. Азот ?ыш?ылыны? формуласы
4.Азот ?ыш?ылыны? т?здары ?алай аталады?
5.Ляпис дегеніміз не?
6.Нитраттарды? ?олданылуы
7. Азотты? биологиялы? ма?ызы
8.Нитраттарды? ?олданылуы
9.К?міс нитраты ?ыздыр?анда ыдырайды.
10, Азотты? неше оксиді бар?
Периодты? ж?йедегі орны мен атом ??рылысы:
Фосфор - IIІ период, V топты? негізгі топшасыны? элементі, реттік н?мірі 15, ядро заряды 15, салыстырмалы атомды? массасы 31. Фосфор атомында?ы электрондарды? орналасуы: Р+15)2е)8е)5е
Алынуы: Бос к?йіндегі фосфорды алу ?шін таби?и фосфатты электр пеште кремний оксиді мен к?мірді ?осып ?ыздырады. Реакция те?деуі:
2Ca3(PO4)2+6SiO2+10C=P4+6CaSiO3+10CO
Физикалы? ?асиеттері: А? фосфор улы ж?не тез т?тан?ыш. Оны? буымен демалу?а болмайды. А? фосфор ауасыз ке?істікте ?ыздыр?анда ?ызыл фосфор?а, ал жо?ары ?ысымда ?ара фосфор?а айналады.?ара фосфор аз кездеседі.
?олданылуы: Фосфор ауылшаруашылы? зиянкестерімен к?ресу ?шін ?ажет улы химикаттар алу ?шін ?олданылады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Тәрбиелік:Оқушылардың шығармашылық мүмкіндігін дамыту,
қабілетін арттыру, қосымша материалдар арқылы
эстетикалық тәрбие беру.
Сабақтың түрі:жаңа сабақ
Сабақтың әдісі:түсіндіру, сұрақ-жауап, есептер шығару
Көрнекілік:Слайд , периодтық кесте, қосымша әдебиеттер, химия энциклопедиясы
Пән аралық байланыс: Биология, география
Ұйымдастыру кезеңі
Үй тапсырмасы
“ Кім көп біледі?”
Жаңа сабақ
“ Мағынаны ашу”
Ой толғаныс
Сабақты бекіту
Семантикалық карта
Есептер сыры
Химиялық диктант
Тест жұмысы
Қорытынды
Бағалау
Кім көп біледі ?
1.Азотты ең алғаш ашқан кім?
2.Азот қышқылының физикалық қасиеттері
3. Азот қышқылының формуласы
4.Азот қышқылының тұздары қалай аталады?
5.Ляпис дегеніміз не?
6.Нитраттардың қолданылуы
7. Азоттың биологиялық маңызы
8.Нитраттардың қолданылуы
9.Күміс нитраты қыздырғанда ыдырайды.....
10. Азоттың неше оксиді бар?
Периодтық жүйедегі орны мен атом құрылысы:
Фосфор - IIІ период, V топтың негізгітопшасыныңэлементі, реттік нөмірі 15, ядро заряды 15, салыстырмалы атомдық массасы 31. Фосфор атомындағы электрондардың орналасуы: Р+15)2е)8е)5е
Электрлондық формуласы:1s22s22p63s23p3
Фосфор қосылыстарында -3,+3,+5 тотығу дәрежесін көрсетеді.
Фосфорды 1669 жылы неміс алхимигі Х.Бранд ашқан.
Алынуы:Бос күйіндегі фосфорды алу үшін табиғи фосфатты электр пеште кремний оксиді мен көмірді қосып қыздырады. Реакция теңдеуі:
2Ca3(PO4)2+6SiO2+10C=P4+6CaSiO3+10CO
Физикалық қасиеттері:Ақ фосфор улы және тез тұтанғыш. Оның буымен демалуға болмайды. Ақ фосфор ауасыз кеңістікте қыздырғанда қызыл фосфорға, ал жоғары қысымда қара фосфорға айналады.Қара фосфор аз кездеседі.
Қолданылуы:Фосфор ауылшаруашылық зиянкестерімен күресу үшін қажет улы химикаттар алу үшін қолданылады.
15Р
Жер бетінде
Фосфат - Ca 3 (PO 4 ) 2
Апатит - Ca 3 (PO 4 ) 2 *CaF 2
Адам организмінде
Сүйекте –600г
Жүйкеде -5г
Жануарларда
Сүт, ми
Өсімдіктерде
Дәнінде
Фосфатқа құм мен
кокс қосып қыздыру
Ca 3 (PO 4 ) 2 +C+SiO 2 =
P4 +CaSiO 3 + CO 2
Кендері
Жамбыл обл Қаратау
Ақтөбе обл Шиелісай
Зауыттары
Ақтөбе, Тараз, Шымкент
Т а б и ғ а т т а к е з д е с у і
Р
Минерал
Ағзаларда
ФОСФОЛИПИД,
ФЕРМЕНТ,
ФОСФАТ КАЛЬЦИЙ
ФОСФОРИТ
БИРЮЗА
АПАТИТ
Тіс және сүйекте
АПАТИТ
Тақырып: Атомдардың электрондық
бұлттарының құрылысы
.
20 Октябрь, 2016
I. Электрондық бұлттардың құрылысы
.
- Бір квантты ұяшықта спиндері әр түрлі екі электрон бола алады.
- Орбиталь квантты ұяшықтардан тұрады.
3d 0
0
Р
31
3p 3
3p 3
+15
3s 2
3s 2
5
8
2
2p 6
2p 6
2s 2
2s 2
1 s 2
1 s 2
- Қысқаша электрондық формула.
9
t
t
Ақ түсті кристалл зат ρ = 1,83г/см 3
Қараңғыда жарқырайды
Кәдімгі жағдайда тотығады
От алғыш, су астында сақтайды
Суда ерімейді, CS 2 ериді
Өте қауіпті, улы
t қай = 280 ° С, t б = 44 ° С
Аморфты зат ρ = 2,20г/см 3
Қараңғыда жарқырамайды
260 ° С-та тотығады
Отқа қауіпті емес, қыздырғанда от алады
Судада, CS 2 де ерімейді
Улы емес
t б = 400 ° С
Қара түсті, металдық жылтыры бар, кристалл зат
Сирек кездеседі
Зиянкес кемірушілермен күресуде Zn 3 P 2
Шырпы (қызыл) өндірісінде
Пиротехникада
Фосфор қышқылын өндіуде
Дәрі-дәрмек өндірісінде
Тыңайтқыштар алуда
Сүйекке беріктілік береді
Зат алмасуды реттейді
Ақ фосфордың физиологиялық әсері
Фосфорлы некроз – жақ-сүйектерінің зақымдануы
Өзендер мен көлдерге құйылатын фосфор тыңайтқыштарын пайдаланудан құбыжық бақалар пайда болады
Фосфордың өсімдіктердің өсуіне әсері
Фосфор – ең қажетті қоректік элемент .
Ой толғаныс “Есептер сыры”
1.Үй гүлдерін қоректендіру үшін 1 л дистилденген суға 2,5 грамм калий нитраты 2,5 грамм калий гидрофосфаты 10 грамм кал ций ер ітілді. Осы ерітіндідегі тұздардың массалық үлесін анықтаңдар.
2. Азот оксидіндегі азоттың массалық үлесі 46,66 пайыз болса, оның формуласы қандай?
“Химиялық диктант”
Фосфор қосылыстарда_______________тотығу дәрежесін көрсетеді.
Фосфордың сутекпен қосылысы_______________деп аталады.
Фосфор элементі жай зат ретінде бірнеше аллотропия түзеді:____________
және____________.
4._________________суда еритін және ерімейтін болып бөлінеді.
5. Фосфор_________________орналасқан .
Фосфордың түр өзгерістері
Қарағыда жарық шығарады
Ақ
фосфор
ОтҚ а қауіпті
Қызыл
фосфор
Өт е қауіпті улы
Ақ түсті кристал зат
К әдімгі жағдайда оттекпен тотығады
Тест жұмысы
1. Азот пен фосфордың айырмашылығы:
а/ әр түрлі топта орналасқан
в/ Сыртқы деңгейінің құрылысы әр түрлі
с/ Әр түрлі топшада орналасқан
д/ әр түрлі периодта орналасқан
2.Фосфордың ең жоғары тотығу дәрежесі
а/ металл фосфидтерінде
в/ метафосфор қышқылында
с/ортафосфоттарда
д/фосфинде
3. Фосфор..... әрекеттескенде тотықтырғыш болып табылады
а/ кальциймен
в/оттекпен
с/галогендермен
д/ калий хлоратымен
4. Ақ және қызыл фосфор бір- б іріне ..... Ұқсас
а/ кристалл торының типіне байланысты
в/ химиялық белсенділігі бойынша
с/ құрамының сапасы бойынша
д/ физикалық қасиеті бойынша
5. Азотқа қарағанда ақ фосфор белсендірек себебі :
а/ фосфор атомының ядро заряды үлкен
в/ фосфор молекуласының массасы үлкен
с/ ақ фосфор молекуласына қарағанда азот молекуласында атомдар аз
д/ азот молекуласына қарағанда ақ фосфор молекуласында байланыс энергиясы аз