Elementlarning oksidlanish darajasi

Elementlarning oksidlanish darajasi

Uchtepa tuman 229-maktab kimyo fani o’qituvchisi

Narbayeva F.K.

Maqsad

• Elementning oksidlanish darajasi to ’ g ’ risida tushuncha hosil qilish;

• Moddalar tarkibidagi elementlarning oksidlanish darajalarini topishni o ’ rgatish;

• Elementlarning oksidlanish darajasi bo ’ yicha binar birikmalarning formulalarini tuzishni o ’ rgatish  ;

Bilish kerak :

• Elementlarning oksidlanish darajasini aniqlashni ;

• O ’ zgarmas oksidlanish darajasiga ega bo ’ lgan elementlarni ;

• Yuqori oksidlanish darajasi bilan elementlar davriy jadvalidagi guruh raqamiga teng bo ’ lmagan elementlarni  ;

• Murakkab moddalardagi elementlarning oksidlanish darajasini aniqlash va binar birikmalarni nomlash qoidalarini .

Bajarish kerak

• Elementning oksidlanish darajasini

davriy jadvaldagi o ’ rniga ko ’ ra aniqlash  ;

• Formula bo’yicha elementlarning oksidlanish darajasini aniqlash;

• Elementlarning oksidlanish darajasidan foydalanib binar birikmalarning formulalarini tuzish va ularni nomlash.

Savol-javob

• Kimyoviy bog’lanishning qanday turlarini bilasiz?

Kimyoviy bog’lanish

Savol-javob

• Ionlar qanday hosil bo’ladi?

• Anionlar –bu...

• Kationlar – bu...

Atomlarning bergan yoki olgan elektronlar soni shu atomning oksidlanish darajasi deyiladi.

Agar element :

1 ta elektron bersa +1 , olsa -1;

2 ta elektron bersa +2 , olsa -2

oksidlanish darajasini namoyon qiladi

Oksidlanish darajasini aniqlash qoidasi

• Oddiy moddalarda elementlarning oksidlanish darajasi 0 ga teng bo’ladi;

(M-n: O 2 , H 2 , N 2 , Cl 2 , Na, Ca, Al va h...)

• Kimyoviy birikmalarni tashkil etuvchi atomlarning oksidlanish darajalari yig’indisi doimo 0 ga teng bo’ladi;

+1 +6 -2

M-n: H 2 S O 4 (+1)*2 + (+6)*1 + (-2)*4 = 0

• Elementlarning yuqori oksidlanish darajasi ularning davriy jadvaldagi turgan guruh raqamiga teng; (F, O bundan mustasno)

Oksidlanish darajasini aniqlash qoidasi

• Elementning quyi oksidlanish darajasi element turgan guruh raqamidan sakkizning ayirmasiga teng;

M-n: S ning quyi oksidlanish darajasi : VI – 8 = -2

• Metall atomlari har doim musbat oksidlanish darajasiga ega;

• Metallmaslardan faqat ftor -1 O.D. siga ega.

Qolgan metallmaslar ham musbat, ham manfiy O.D. siga ega.

Elementlarning oksidlanish darajalari

Ozgarmas O. D.

elementlar

+1

+2

Li,Na,K,Rb,Cs,Ag

Ozgaruvchan O. D.

+3

Be,Mg,Ca,Sr,Ba,Zn

+1,+2

elementlar

Cu, Hg

Al

-1

+2,+3

-2

Co, Ni

+2,+3,+6

F

O

-4,+2,+4

Cr, Mo , Fe

C,S i

-2 , -1,+1,+4, +6

S

-3,+3,+5

mustasno

P, As

(-1;+7)

• O -1 – peroksidlarda

(-3;+5)

Cl, I

N

H 2 +1 O 2 -1

• O +2 , O +1 - ftor bilan birikmasida

• H +1 - metallarbilan H +1 Br -1
• H -1 - metallmaslar bilan

O +2 F 2 -1 , O 2 + 1 F 2 -1

Ca +2 H -1

Kimyoviy elementlar

So’zning o’zagi

N -3

Nitr ogenium

Br -1

- id

suffiksi

Brom um

masalan

Nitrid

H -1

Si -4

Ca 3 N 2 ( kaltsiy nitrid )

Bromid

Gidr ogenium

O -2

Silits ium

KBr ( kaliy bromid )

Gidrid

F -1

Oks igenium

MgH 2 ( magniy gidrid )

Silitsid

Ftor um

Cl -1

Na 4 Si ( natriy silitsid )

Oksid

Xlor um

CO 2 (uglerod ( I V)-oksid )

Ftorid

S -2

BaF 2 ( bariy ftorid )

Xlorid

Sulf ur

FeCl 3 ( temir (III)-xlorid )

Sulfid

Na 2 S ( natriy sulfid )

Azotning oksidlanish darajalari

-3

-2

N Н 3

-1

N 2 Н 4

0

N Н 2 ОН

+1

N 2

+2

N 2 О

+3

N О

+4

N 2 О 3

+5

N О 2

N 2 О 5

Quyidagi moddalar tarkibidagi atomlarning oksidlanish darajasini aniqlang

Br 2 CaO SiO 2 H 2 CO 3

CuO Cu 2 O Н 2 KNO 3

FeO Fe Fe 2 O 3 Fe(OH) 2

Fe 2 (SO 4 ) 3 N 2 HClO 4

Uyga vazifa

• Mavzuni o’qish, konspekt qilish, qoidalarini yod olish;
• 90-betdagi savol-topshiriqlarga javob yozish