"Альдегидтерді? физикалы? ж?не химиялы? ?асиеттері"

Балтабай орта мектебі

химия- биология пәнінің мұғалімі

Мухамедилова Айгүл

Мухаметқалиқызы

Сабақтың тақырыбы:

“ Альдегидтердің физикалық және

химиялық қасиеттері.”

11 сынып

.

Сабақтың мақсаты:

Дамытушылығы:

Білімділігі:

Альдегидтердің

Оқушыларға

химиялық қасиеттерін

альдегидтердің

физикалық және

сипаттайтын

химиялық қасиеттерін

химиялық реакция

теңдеулерін құрастыру,

түсіндіру арқылы

олардың алған

білім-білік дағдыларын

білімдерін одан

жетілдіру, есте

әрі тереңдету, жүйелеу.

сақтау қабілеттерін

дамыту.

Тәрбиелігі:

Кооперативті оқыту

әдісін қолдана

отырып, оқушылардың

танымдық,

қызығушылықтарын

қалыптастыру.

Сабақтың міндеттері:

1. Оқушылардың білім алуға деген ынта – ықыласын жұмылдыруға

2. Оқушылардың білім алуда мақсатын анықтауға

3. Оқушылардың материалдарды бір мезгілде қабылдауы, ой қорытындыларын жасауы, жалпылай және жүйелей білуі

Сабақ типі:

аралас сабақ

Сабақ өткізілу түрі:

Кооперативті оқыту технологиясының стратегияларын пайдалану.

Құралдар мен реактивтер:

интерактивті тақта, слайдтар, анықтамалық кітаптар.

I

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

Ұйымдастыру

кезеңі:

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету. Оқушыларды 3 топқа бөлу.

ІІ. Үй жұмысын тексеру:

“ Тапқырлар” ойыы

O

H

H

ІІІ. Жаңа сабақ

ІІІ.1 Жаңа сабаққа дайындық кезеңі

« Білемін. Үйрендім. Білгім келеді» стратегиясын пайдалана отырып оқушылардың қызығушылығын ояту. Әр оқушыға бір-бір кесте беріледі. Кестені толтыру барысында жаңа ұсыныстар және жаңа ойлар қосуға болады.

Білемін

Үйрендім

Білгім келеді.

ІІІ.2 Мағынаны ашу кезеңі

1 . Оқушыларды топтау. Топтарға берілетін тапсырмалар

Бірінші топ тапсырмасы – Физикалық қасиеттері,

қосылу реакциялары.

Екінші топ тапсырмасы – Тотығу, орынбасу реакциялары.

Үшінші топ тапсырмасы – Формальдегидтің полимерленуі,

поликонденсация реакциясы.

Топтар алдымен жұппен, одан кейін топпен жұмыс істейді.

Соңынан әр топ өкілі тақтада түсіндіреді.

Бірінші топтың өкілі:

Альдегидтердің физикалық қасиеттері: метаналь – өткір иісті түссіз газ,

өте улы,оның 40 % ерітіндісі формалин деп аталады.

Бұл қатардың қалған өкілдері –сұйықтар,жоғарылары- қатты заттар.

Бұл жерде диалектика заңдылықтары дәлелденеді:сандық өзгерістен

сапалық өзгеріске ауысады.Бастапақы өкілдері- суда ериді.

Су молкуласымен сутекті байланыс болады.

Молекулалық массасының өсуімен ерігіштігі төмендейді, жоғары

альдегидтер суда ерімейді. Қайнау температурасы өседі . спирттермен

салыстырғанда альдегидтер молекулааралық сутекті байланыс түзбейд.

Сол себебті альдегидтердің спирттермен салыстырғанда қайнау т

емпературасы төмен.

***Альдегидтердің химиялық қасиеттері: карбонил тобы мен

құрамына және құрылысына байланысты..

Қосылу реакциясы:

Қос байланыс үзіліп ,алдымен біріншілік спирт түзіледі:

CH 3 COH+H 2 --- CH 3 CH 2 OH

*гидратациялану : в гидратты түрде ерітіндіде формальдегид болады:

Екінші топтың өкілі:

Толық тотығу реакциясы:

Альдегидтер толық тотыққанда карбон қышқылы түзіледі.:

[O]

RCOH----------- RCOOH

*Күміс айна реакциясы: альдегидтер күмістің аммиактың судағы

ерітіндісімен әрекеттескенде металл күміс бос күйінде бөлінеді.

NH 3 t

CH 3 COH+Ag 2 O------------ CH 3 COOH+2Ag

• альдегидтердің сапалық реакциясы мыс гидроксидімен әрекеттесуі:
• алдымен мыс(1) гидроксидінің сары тұнбасы түзіліп,ол мыс (2)
• оксидіне айналады.

t

CH 3 COH+2CuOH 2 ---------- CH 3 COOH+2CuOH Cu 2 O+ H 2 O

Алмасу реакциясы: галогендеу - көмірсутек радикалындағы сутек

атомының орнын галоген басады.:

CH 3 COH +CI 2 ---- CICH 2 COH+HCI

Үшінші топтың өкілі:

Полимерлену реакциясы: фенолформальдегид оңай полимерленеді,

бұл реакцияның өндірістік маңызы зор:

3HCOH-----С 3 H 6 O 3

Формальдегид триоксиметилен

Поликонденсация реакциясы:

Формальдегид, фенолмен оңай әрекеттеседі,жоғары молекулалы

қосылыс – фенолформальдегид пластмассасын түзеді:

2. Әр топтағы нашар үлгеріп отырған оқушыларға «Альдегидтердің жеке өкілдері» жайлы хабарлама дайындайды. Әр топтан бір оқушы шығып түс таңдайды.

Құмырсқа альдегиді (формальдегид немесе метаналь)

Сірке альдегиді (ацетальдегид немесе этаналь)

Ацетон (диметилкетон немесе пропанон)

ІҮ. Бекіту

Тапсырмалар:

1 тапсырма “ Ал да, қолдан!”

А . Этаналь

Б. Формагельдегид

Алуға болатын реакция теңдеулерін жаз және қайда қолданылатынын айт.

2 тапсырма “ Қуып жет”

Изомер –

Альдегидтер –

Спирттер –

Этанол формуласы –

Этаналь формуласы –

Альдегидтарге сапалық реакция –

Гомологтық қатар –

Альдегидтердің жалпы формуласы –

Құмырсқа альдегидінің формуласы –

2,2 – димитил пентанальдің формуласы –

3 тапсырма “Кім жылдам?”

• 37 г бутанол тотыққанда 25,2 бутаналь түзіледі. Өнім шығымының массасы

2) Құмырсқа альдегидін күміс оксидімен тотықсыздандырғанда, 2 г күміс түзіледі. Тотыққан альдегидтің массасын есептеңдер. (0,28)

3) Практикалық өнімі 40% болса, 25 г формальдегид алу үшін қанша грамм метанол жұмсау керек? (66,7 г)

Білімді тексеру және өз бетінше тексеру кезеңі:

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс меңгергенін анықтау;

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

Бағалау

Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау. Кеткен олқылықтардың себебін анықтау.

-оқушылардың өзін –өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты, мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

- жекелеген оқушылар мен топ жұмысына баға беру. Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

Рефлексия кезеңі:

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Білімділік міндеттері:

Параграф 9.2- оқу,8,10 жатт. жазбаша (193бет)

- оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

2.Дәптерге жазғандарын тексеру .

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым –қатынас принципін үйрету.