“?аза?ты? ?лтты? ойындарын химия п?нінде пайдалануды? ма?ызы.”

“Қазақтың ұлттық ойындарын химия пәнінде пайдаланудың маңызы.”

Әрбір күн өзгеріске толы. Бүгінгі жауапты кезеңде күн талабына сай оқушыларға жан-жақты білім беру әр ұстаздың ең негізгі міндеті. Елдің ертеңі бүгінгі жас ұрпақ . Ал жас ұрпақтың білімді,тәрбиелі,саналы, бәсекеге қабілетті тұлға болып өсуі, ол ұстазға байланысты. Сондықтан да мұғалім әрбір сабақты түрлендіріп, оны оқушылар жалықпайтындай етіп өткізу керек. Оқушыларға логикалық ой туғызып, өз бетімен ізденіп жұмыс жасауына бағыт-бағдар беруі керек.

Мектепте химия пәні оқушылардың ойлау қабілетін дамытуда, өз бетінше ізденісін қалыптастыруда ерекше роль атқаратын пәндердің бірі. Алайда бұл пәнді кейбір оқушылар тез игеріп кете алмайды. Сыныптағы оқушылардың ойлау қабілеті де, қызығушылығы да әр түрлі. Сондықтан оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып, сабақ бойы оларды белсенді қалыпта ұстап, сабақты өз бетінше меңгеруге құлшындырып, ынтасын арттыру мақсатында оқытудың тиімді әдістерін іс-тәжірибеде қолдану міндеті мұғалімдерге жүктеледі.Оқушылардың химия пәніне деген қызығушылығын арттырудың бір әдісі-ұлттық ойындарды қолдану болу табылады. Химия сабақтарында ойын элементтерін пайдалану, оқушылардың ой-өрісін дамытып, танымдық белсенділік қасиеттерін арттырады және қазағымыздың ұлттық ойындарын ұмытпауға септігін тигізеді.Халқымыздың тарихи – мәдени мұраларының түрлері сан алуан. Осындай құнды мәдени игіліктердің бірі – ұлттық ойындары. Жастарды жаңа заманға сай тәрбиелеу үшін ұстаздар қауымы оқу – тәрбие жұмысына шығармашылықпен қарап, оқытудың жаңа әдіс – тәсілдерін қолданып жатыр. Сондай оқу – тәрбие негіздерінің бірі ұлттық ойын және тәрбие. Халық өзінің қоршаған дүниенің қыры мен сырын егжей – тегжейлі білуді баланың санасына ойын арқылы жастайынан сіңіре білуді көздеген. Ойын бала табиғатымен егіз. Өйткені бала ойынсыз өспек емес. Халық ойындарын химия сабағында пайдалану оқушының алған білімін күнделікті өмірмен берік ұштастыруға қолайлы. Химия сабағында халық ойындарын қолданудың түрлі жолдары бар. Мысалы: ойын сабақтың басында, не ортасында, не соңында қолданылуы мүмкін. Ойынды сабақтың басында қолдану үй тапсырмасын тексеруге оқушылардың түгел қатысуына мүмкіндік туғызады. Ортасында оқушылардың шаршағанын басып, сергіту жаттығуы мақсатында қолданылады. Сабақтың соңында сабақты бекіту немесе сол сабақтан алған білімді жинақтау.Химия сабағында «қиын ұғымдарды,термин сөздерді,мазмұнды есептерді,реакцияларды» баланың зердесіне ұялату оңай нәрсе емес.Ал оны қарапайым халық ойынының негізінде түсіндіре бастасаң, ол онша қиындық келтірмейді. Мысалы "Орамал тастау"ойыны

(Топтан қысқа тез жауап алатын сұрақ қоямыз.)

Химиялық жұмбақтар шешу

1.Жұмысты отты жігермен істеу керек деп лепіреді

«А» деген элемент.

Бірақ ол біреудің отын үрлемесе, өзі ешуақытта жанып көрген емес.

Ойлаңызшы бұл қай элемент? (Оттегі)

2. «В» деген элемент қай металдың болсын орнын басуға әзір- ақ ,

бірақ қанша буырқанса да , одан металл шығып көрген емес.

Ойлаңызшы бұл қай элемент (Сутегі)

3. Бірінші буыны жалқы есімге қойылатын сұрақ,

екінші буыны сан есім, өзі химиялық элемент.

Ойлаңызшы бұл қай элемент? (Неон)

"Сырыққа шығу"ойыны.

Реакция тендеулерін аяқтау

Бірінші топқа. P + O₂ ═ ; S + O₂═ ;

Екінші топқа. P + H₂ = ; P + Zn =

"Теңге ату"ойыны.

Әр топ өздері дайындап әкелген тест тапсырмаларымен алмасады.

Бес сұрақтан болуы тиіс.

Тест сұрактары.

Протон тобы:

1)ІІ-ші период, ІҮ-ші топтың негізгі топшасының элементі: а) Ва; б) С; в) АІ.

Периодтық жүйеде элементтердің көлденең бағыттағы жиынтығы қалай аталады?

а) период; б) топ ; в) қатар

2) Са – атомында қанша а) протон 20, нейтрон 20; б) протон 20, нейтрон 40; в) протон 40, нейтрон 40.

З) Мg – атомында қанша а) протон 12, нейтрон 12; б) протон 12, нейтрон 24; в) протон 24, нейтрон 12

Электрон тобы;

Периодтық жүйеде элементтердің тік (вертикал) бағыттағы жиынтығы қалай аталады? а) период; б) топ; в) қатар

1) Қышқылдарды көрсет

а) H₂ SO₄, HCI,. H₃PO₄; б) K₂O, BaO , CO_2; в) НСІ, Са(ОН)₂, АІ₂О₃

2) Мына қосылыста Н₂РО₃ фосфор неше валентті:

а) екі ; б) төрт ; в) бес.

Химия сабағында оқушылардың ой өрісін, ойлау қабілетін тереңдету, пәнге қызығушылығын арттыру мақсатында қазақтың ұлттық ойындарын пайдаланудың маңызы зор. Өйткені логикалық ойлау арқылы оқушының шығармашылық қабілеттері дамиды, ол өз бетінше жұмыс істеуге үйренеді. Шығармашылықпен еңбек ететін оқушыда логикалық ойлау зеректігі, терең білім алу қабілеті дамиды.

«Сенің елдігің - тарихыңды зерттеуден басталады»,- деген Қадыр Мырзалиев сөзі де адамға көп ой салады. Сондықтан шәкірттерімді тарихи саналы, құқықтық тәрбиелі,адамгершілігі мол азамат етіп тәрбиелеу міндеттімін. Ол үшін оқушы бойындағы табиғат берген қабілетті дамыту, дарындылықтың көзін ашу қасиетті парызымыз. Дарын иелерін таңдау, талантты оқушылардың білімін жетілдіру, келешегіне жол сілтеу, құқығын қорғау басты мақсатым. Өйткені талантты, шығармашыл оқушы басқалармен салыстырғанда қоғамға көп пайда әкеледі.

Орындаған: Жаумбаева Гулзар Сайлауовна

Новенький ЖОББМ