Жануарлар арасында?ы ?арым - ?атынас

Сынып: 5 Пәні:Жаратылыстану

Өтетін күні:

Тақырыбы: Жануарлар арасындағы қарым-қатынас.

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға табиғаттағы барлық жануарлар қоршаған орта жағдайымен,бір-бірімен байланыста тіршілік ететіні жайлы түсінік беру.

Дамытушылық: Жалпы оқу іскерліктерін үйрену, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Тәрбиелік: Оқушыларды өз ойларын жеткізе білуіне, қарым-қатынас жасауды үйрету. Балаларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: Аралас сабақ

Әдіс – тәсілі: Тірек сызба, сұрақ жауап, баяндау, ситуациялық тапсырмалар

Пәнаралық байланыс: биология, әдебиет

Көрнекілігі: тірек сызба, суреттер, таратпалар, плакаттар

Сабақтың жоспары:

Сабақ барысы:

1 кезең-ұйымдастыру. Сыныпты 2 топқа бөлу(Флора, Фауна ) 2 кезең- жаңа тақырыпты меңгерту.

• Ж

  Азық , мекен

  ануар Табиғат

Жаңа сабақты қорытындылау: Сонымен Жануарлар арасында бейбіт, жыртқыштық, симбиоз, комменсализм, паразитизм қарым қатынасы қалыптасқан.

1. қонақ Тапқышбек. Сөйлемді толықтыру Әр дұрыс жауап 2 ұпай

Флора тобына

Фауна тобына

1. Тірі организмдер......... патшалыққа бөлінеді. 2. Олар ............................., .................................................., ............................................................., .............................................................. . 3. Барлық жануарларды................ деп атайды. 4. Бірклеткалы жануарларға ......................................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың зияны : ................................................................ 6. Аралас қоректенетіндерге: ............. ........................................... жатады.

1. Жер бетіндегі барлық өсімдіктерді .................. деп атайды. 2. Жердің организмдерден тұратын және оларды қалыптастырушы тіршілік ортасын.............................. қабығы деп атайды. 3. Жануарлардың.................... түрі зерттелді. 4. Көпклеткалы жануарларға ......................................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың пайдасы: ................................... ............................................................. 6.Жыртқыштарға ............................. ............................................... жатады.

2. қонақ. Дымбілместің тапсырмалары. Қателерді табу, оларды түзету. Барлығы 18 ұпай

1 жауап 3 ұпай .

Флора тобына

Фауна тобына

1.Мен шөлді далада жортып келе жатсам алдымнан акулалар шықты. 2.Тістері ақсиған акулалардан қорғанамын деп шөл ортасында өсіп тұрған жазира орманға кіріп кеттім. 3. Құтылдым ба деп ентігіп тұрсам алдымнан қолтырауын шығып мені қуа жөнелді. 4.Жүгіріп келе жатсам алдымда керік кемпірқосаққа жайылып тұр екен. 5.Керіктің үстіне мініп, мойнынан өрмелеп аспанға бірақ шықтым. 6.Бұлттарға мініп жыртқыштардан құтылдым- ау әйтеуір.

Балалар мен сендерге бір көрген оқиғамды айтайын. 1. Бірде мен бүркіттің қанатына отырып алып биік тауға саяхат жасадым. 2.Таудың биіктігі сонша ұшар басында қар жатыр. 3.Тау етегінде қасқырлар жайылып жүр, ал қой болса қасқырды жемекші болып аңдып отыр. 4.Шіркін, таудың ауасы таза ғой. 5.Мөп- мөлдір ауадан тіпті микроағзалар да көрінеді.6. Мына қызықты қараңыз тауық иә, кәдімгі үйдің тауығы таудың қиясына ұя салып жұмыртқа басып отыр.

3 қонақ. Негеш сұрақтарға жауап беру . әр сұрақ 1 ұпай.

1. Адам биосфераның бір бөлігі бола ала ма ?

2. Жыл сайын жер бетіндегі жануарлардың неше түрі зерттеліп анықталады? (1,5 млн)

3. Қоректенуіне қарай жануарлар қандай топтарға бөлінеді? (шөпқоректі, жыртқыш, аралас, паразит)

4. Адамға жануарлардың қандай пайдасы бар?

5. Адам денсаулығына зияны бар жануарлар

6. Адамдар жануарларды қалай қорғайды.

7. Симбиоз дегеніміз не?

8. Коменсализм дегеніміз не?

9. Жануарлар арасындағы бейбіт қарым – қатынасқа мысал келтір.

10. Жыртқыштық қарым қатынасты сипатта.

11. Паразитизм деген не?

4-қонақ –Жас табиғаттанушы. Жеке жұмыс

	Жануардың аты:
	Мекен ету ортасы:
	Қорегі:
	Сыртқы бейнесін сипатта:
	Ерекше қасиеті:
	Қазақстанда тіршілік ете ме

Бағалау парағы :

Тапсырмалар реті	Жинаған ұпайы	Тапсырмадағы ұпай саны
1. Тапқышбектің тапсырмалары		12
2. Дымбілместің тапсырмалары		6
3. Негештің сұрақтары		11
4. Жас табиғаттанушының тапсырмалары		11
Барлық ұпай		40

40-34-5 33-26 – 4 25- 18-3

Қорытындылау: Рефлексия Білім ағашы

Жапырақтарға жазылған тілектер. Не білдім? Не білгім келеді? Сабаққа тілектер .

Үйге тапсырма: Жануарлар арасындағы қарым-қатынас. Оқу. Тапқышбектің тапсырмаларын толықтыру

Жануарларды қорғау тақырыбында эссе жазу.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫ ШЕТ АУДАНЫ «БАТЫҚ ОРТА МЕКТЕБІ» КММ

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ-МАТЕМАТИКА БІРЛЕСТІГІ

Бекітілді: ............................ оқу ісі жөніндегі меңгеруші Сапарбай Г.Т.

ТАҚЫРЫБЫ: ЖАНУАРЛАР АРАСЫНДАҒЫ ҚАРЫМ – ҚАТЫНАС

СЫНЫБЫ: 5

ПӘН МҰҒАЛІМІ: АКМОЛДИНА У.Н.

Батық -2013

	Жануардың аты:
	Мекен ету ортасы:
	Қорегі:
	Сыртқы бейнесін сипатта:
	Ерекше қасиеті:
	Қазақстанда тіршілік ете ме
	Жануардың аты:
	Мекен ету ортасы:
	Қорегі:
	Сыртқы бейнесін сипатта:
	Ерекше қасиеті:
	Қазақстанда тіршілік ете ме
	Жануардың аты:
	Мекен ету ортасы:
	Қорегі:
	Сыртқы бейнесін сипатта:
	Ерекше қасиеті:
	Қазақстанда тіршілік ете ме
	Жануардың аты:
	Мекен ету ортасы:
	Қорегі:
	Сыртқы бейнесін сипатта:
	Ерекше қасиеті:
	Қазақстанда тіршілік ете ме

1. Тірі организмдер......... патшалыққа бөлінеді. 2. Олар ............................., ...........................

......................., ............................................................., .............................................................. .

3. Барлық жануарларды................ деп атайды. 4. Бірклеткалы жануарларға ........................

............................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың зияны : .............................................

.......................................................................................................................................................

6. Аралас қоректенетіндерге: .................................................................................... жатады.

1. Тірі организмдер......... патшалыққа бөлінеді. 2. Олар ............................., ...........................

......................., ............................................................., .............................................................. .

3. Барлық жануарларды................ деп атайды. 4. Бірклеткалы жануарларға ........................

............................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың зияны : .............................................

.......................................................................................................................................................

6. Аралас қоректенетіндерге: .................................................................................... жатады.

1. Тірі организмдер......... патшалыққа бөлінеді. 2. Олар ............................., ...........................

......................., ............................................................., .............................................................. .

3. Барлық жануарларды................ деп атайды. 4. Бірклеткалы жануарларға ........................

............................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың зияны : .............................................

.......................................................................................................................................................

6. Аралас қоректенетіндерге: .................................................................................... жатады.

1. Тірі организмдер......... патшалыққа бөлінеді. 2. Олар ............................., ...........................

......................., ............................................................., .............................................................. .

3. Барлық жануарларды................ деп атайды. 4. Бірклеткалы жануарларға ........................

............................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың зияны : .............................................

.......................................................................................................................................................

6. Аралас қоректенетіндерге: .................................................................................... жатады.

1. Тірі организмдер......... патшалыққа бөлінеді. 2. Олар ............................., ...........................

......................., ............................................................., .............................................................. .

3. Барлық жануарларды................ деп атайды. 4. Бірклеткалы жануарларға ........................

............................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың зияны : .............................................

.......................................................................................................................................................

6. Аралас қоректенетіндерге: .................................................................................... жатады.

1. Тірі организмдер......... патшалыққа бөлінеді. 2. Олар ............................., ...........................

......................., ............................................................., .............................................................. .

3. Барлық жануарларды................ деп атайды. 4. Бірклеткалы жануарларға ........................

............................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың зияны : .............................................

.......................................................................................................................................................

6. Аралас қоректенетіндерге: .................................................................................... жатады.

1. Жер бетіндегі барлық өсімдіктерді .................. деп атайды. 2. Жердің организмдерден тұратын және оларды қалыптастырушы тіршілік ортасын.............................. қабығы деп атайды. 3. Жануарлардың жылына .................... түрі зерттелді. 4. Көпклеткалы жануарларға ......................................................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың пайдасы: ...................................

...................................................................................................... 6.Жыртқыштарға .............................

.................................................................................................................................................... жатады.

1. Жер бетіндегі барлық өсімдіктерді .................. деп атайды. 2. Жердің организмдерден тұратын және оларды қалыптастырушы тіршілік ортасын.............................. қабығы деп атайды. 3. Жануарлардың жылына .................... түрі зерттелді. 4. Көпклеткалы жануарларға ......................................................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың пайдасы: .......................................................................................................6.Жыртқыштарға ........................... .................................................................................................................................. жатады.

1. Жер бетіндегі барлық өсімдіктерді .................. деп атайды. 2. Жердің организмдерден тұратын және оларды қалыптастырушы тіршілік ортасын.............................. қабығы деп атайды. 3. Жануарлардың жылына .................... түрі зерттелді. 4. Көпклеткалы жануарларға ......................................................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың пайдасы: ...................................

...................................................................................................... 6.Жыртқыштарға .............................

.................................................................................................................................................... жатады.

1. Жер бетіндегі барлық өсімдіктерді .................. деп атайды. 2. Жердің организмдерден тұратын және оларды қалыптастырушы тіршілік ортасын.............................. қабығы деп атайды. 3. Жануарлардың жылына .................... түрі зерттелді. 4. Көпклеткалы жануарларға ......................................................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың пайдасы: .......................................................................................................6.Жыртқыштарға ........................... ................................................................................................................................. жатады.

1. Жер бетіндегі барлық өсімдіктерді .................. деп атайды. 2. Жердің организмдерден тұратын және оларды қалыптастырушы тіршілік ортасын.............................. қабығы деп атайды. 3. Жануарлардың жылына .................... түрі зерттелді. 4. Көпклеткалы жануарларға ......................................................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың пайдасы: .......................................................................................................6.Жыртқыштарға ........................... ........................................................................................................................................... жатады.

1. Жер бетіндегі барлық өсімдіктерді .................. деп атайды. 2. Жердің организмдерден тұратын және оларды қалыптастырушы тіршілік ортасын.............................. қабығы деп атайды. 3. Жануарлардың жылына .................... түрі зерттелді. 4. Көпклеткалы жануарларға ......................................................... жатқызамыз. 5. Жануарлардың пайдасы: ...................................

...................................................................................................... 6.Жыртқыштарға .............................

.................................................................................................................................................... жатады.

Флора тобына	Флора тобына
1.Мен шөлді далада жортып келе жатсам алдымнан акулалар шықты. 2.Тістері ақсиған акулалардан қорғанамын деп шөл ортасында өсіп тұрған жазира орманға кіріп кеттім. 3. Құтылдым ба деп ентігіп тұрсам алдымнан қолтырауын шығып мені қуа жөнелді. 4.Жүгіріп келе жатсам алдымда керік кемпірқосаққа жайылып тұр екен. 5.Керіктің үстіне мініп, мойнынан өрмелеп аспанға бірақ шықтым. 6.Бұлттарға мініп жыртқыштардан құтылдым- ау әйтеуір.	1.Мен шөлді далада жортып келе жатсам алдымнан акулалар шықты. 2.Тістері ақсиған акулалардан қорғанамын деп шөл ортасында өсіп тұрған жазира орманға кіріп кеттім. 3. Құтылдым ба деп ентігіп тұрсам алдымнан қолтырауын шығып мені қуа жөнелді. 4.Жүгіріп келе жатсам алдымда керік кемпірқосаққа жайылып тұр екен. 5.Керіктің үстіне мініп, мойнынан өрмелеп аспанға бірақ шықтым. 6.Бұлттарға мініп жыртқыштардан құтылдым- ау әйтеуір.
Флора тобына	Флора тобына
1.Мен шөлді далада жортып келе жатсам алдымнан акулалар шықты. 2.Тістері ақсиған акулалардан қорғанамын деп шөл ортасында өсіп тұрған жазира орманға кіріп кеттім. 3. Құтылдым ба деп ентігіп тұрсам алдымнан қолтырауын шығып мені қуа жөнелді. 4.Жүгіріп келе жатсам алдымда керік кемпірқосаққа жайылып тұр екен. 5.Керіктің үстіне мініп, мойнынан өрмелеп аспанға бірақ шықтым. 6.Бұлттарға мініп жыртқыштардан құтылдым- ау әйтеуір.	1.Мен шөлді далада жортып келе жатсам алдымнан акулалар шықты. 2.Тістері ақсиған акулалардан қорғанамын деп шөл ортасында өсіп тұрған жазира орманға кіріп кеттім. 3. Құтылдым ба деп ентігіп тұрсам алдымнан қолтырауын шығып мені қуа жөнелді. 4.Жүгіріп келе жатсам алдымда керік кемпірқосаққа жайылып тұр екен. 5.Керіктің үстіне мініп, мойнынан өрмелеп аспанға бірақ шықтым. 6.Бұлттарға мініп жыртқыштардан құтылдым- ау әйтеуір.
Флора тобына	Флора тобына
1.Мен шөлді далада жортып келе жатсам алдымнан акулалар шықты. 2.Тістері ақсиған акулалардан қорғанамын деп шөл ортасында өсіп тұрған жазира орманға кіріп кеттім. 3. Құтылдым ба деп ентігіп тұрсам алдымнан қолтырауын шығып мені қуа жөнелді. 4.Жүгіріп келе жатсам алдымда керік кемпірқосаққа жайылып тұр екен. 5.Керіктің үстіне мініп, мойнынан өрмелеп аспанға бірақ шықтым. 6.Бұлттарға мініп жыртқыштардан құтылдым- ау әйтеуір.	1.Мен шөлді далада жортып келе жатсам алдымнан акулалар шықты. 2.Тістері ақсиған акулалардан қорғанамын деп шөл ортасында өсіп тұрған жазира орманға кіріп кеттім. 3. Құтылдым ба деп ентігіп тұрсам алдымнан қолтырауын шығып мені қуа жөнелді. 4.Жүгіріп келе жатсам алдымда керік кемпірқосаққа жайылып тұр екен. 5.Керіктің үстіне мініп, мойнынан өрмелеп аспанға бірақ шықтым. 6.Бұлттарға мініп жыртқыштардан құтылдым- ау әйтеуір.
Фауна тобына	Фауна тобына
Балалар мен сендерге бір көрген оқиғамды айтайын. 1. Бірде мен бүркіттің қанатына отырып алып биік тауға саяхат жасадым. 2.Таудың биіктігі сонша ұшар басында қар жатыр. 3.Тау етегінде қасқырлар жайылып жүр, ал қой болса қасқырды жемекші болып аңдып отыр. 4.Шіркін, таудың ауасы таза ғой. 5.Мөп- мөлдір ауадан тіпті микроағзалар да көрінеді.6. Мына қызықты қараңыз тауық иә, кәдімгі үйдің тауығы таудың қиясына ұя салып жұмыртқа басып отыр.	Балалар мен сендерге бір көрген оқиғамды айтайын. 1. Бірде мен бүркіттің қанатына отырып алып биік тауға саяхат жасадым. 2.Таудың биіктігі сонша ұшар басында қар жатыр. 3.Тау етегінде қасқырлар жайылып жүр, ал қой болса қасқырды жемекші болып аңдып отыр. 4.Шіркін, таудың ауасы таза ғой. 5.Мөп- мөлдір ауадан тіпті микроағзалар да көрінеді.6. Мына қызықты қараңыз тауық иә, кәдімгі үйдің тауығы таудың қиясына ұя салып жұмыртқа басып отыр.
Фауна тобына	Фауна тобына
Балалар мен сендерге бір көрген оқиғамды айтайын. 1. Бірде мен бүркіттің қанатына отырып алып биік тауға саяхат жасадым. 2.Таудың биіктігі сонша ұшар басында қар жатыр. 3.Тау етегінде қасқырлар жайылып жүр, ал қой болса қасқырды жемекші болып аңдып отыр. 4.Шіркін, таудың ауасы таза ғой. 5.Мөп- мөлдір ауадан тіпті микроағзалар да көрінеді.6. Мына қызықты қараңыз тауық иә, кәдімгі үйдің тауығы таудың қиясына ұя салып жұмыртқа басып отыр.	Балалар мен сендерге бір көрген оқиғамды айтайын. 1. Бірде мен бүркіттің қанатына отырып алып биік тауға саяхат жасадым. 2.Таудың биіктігі сонша ұшар басында қар жатыр. 3.Тау етегінде қасқырлар жайылып жүр, ал қой болса қасқырды жемекші болып аңдып отыр. 4.Шіркін, таудың ауасы таза ғой. 5.Мөп- мөлдір ауадан тіпті микроағзалар да көрінеді.6. Мына қызықты қараңыз тауық иә, кәдімгі үйдің тауығы таудың қиясына ұя салып жұмыртқа басып отыр.
Фауна тобына	Фауна тобына
Балалар мен сендерге бір көрген оқиғамды айтайын. 1. Бірде мен бүркіттің қанатына отырып алып биік тауға саяхат жасадым. 2.Таудың биіктігі сонша ұшар басында қар жатыр. 3.Тау етегінде қасқырлар жайылып жүр, ал қой болса қасқырды жемекші болып аңдып отыр. 4.Шіркін, таудың ауасы таза ғой. 5.Мөп- мөлдір ауадан тіпті микроағзалар да көрінеді.6. Мына қызықты қараңыз тауық иә, кәдімгі үйдің тауығы таудың қиясына ұя салып жұмыртқа басып отыр.	Балалар мен сендерге бір көрген оқиғамды айтайын. 1. Бірде мен бүркіттің қанатына отырып алып биік тауға саяхат жасадым. 2.Таудың биіктігі сонша ұшар басында қар жатыр. 3.Тау етегінде қасқырлар жайылып жүр, ал қой болса қасқырды жемекші болып аңдып отыр. 4.Шіркін, таудың ауасы таза ғой. 5.Мөп- мөлдір ауадан тіпті микроағзалар да көрінеді.6. Мына қызықты қараңыз тауық иә, кәдімгі үйдің тауығы таудың қиясына ұя салып жұмыртқа басып отыр.

1. Адам биосфераның бір бөлігі бола ала ма ?

2. Жыл сайын жер бетіндегі жануарлардың неше түрі зерттеліп анықталады?

3. Қоректенуіне қарай жануарлар қандай топтарға бөлінеді?

4. Адамға жануарлардың қандай пайдасы бар?

5. Адам денсаулығына зияны бар жануарлар

6. Адамдар жануарларды қалай қорғайды.

7. Симбиоз дегеніміз не?

8. Комменсализм дегеніміз не?

9. Жануарлар арасындағы бейбіт қарым – қатынасқа мысал келтір.

10. Жыртқыштық қарым қатынасты сипатта.

11. Паразитизм деген не?

Флора тобы

Бағалау парағы Оқушының аты – жөні: ............................................................................................................. Тобы: ..................................................................................

Тапсырмалар реті	Жинаған ұпайы	Тапсырмадағы ұпай саны
1. Тапқышбектің тапсырмалары		2
2. Дымбілместің тапсырмалары		3
3. Негештің сұрақтары		1
4. Жас табиғаттанушының тапсырмалары		10
Барлық ұпай		16

Бағалау шкаласы 16-14 –«5», 13-9-«4», 8-6- «3»

Бағалау парағы Оқушының аты – жөні: ............................................................................................................. Тобы: ..................................................................................

Тапсырмалар реті	Жинаған ұпайы	Тапсырмадағы ұпай саны
1. Тапқышбектің тапсырмалары		2
2. Дымбілместің тапсырмалары		3
3. Негештің сұрақтары		1
4. Жас табиғаттанушының тапсырмалары		10
Барлық ұпай		16

Бағалау шкаласы 16-14 –«5», 13-9-«4», 8-6- «3»

Бағалау парағы Оқушының аты – жөні: ............................................................................................................. Тобы: ..................................................................................

Тапсырмалар реті	Жинаған ұпайы	Тапсырмадағы ұпай саны
1. Тапқышбектің тапсырмалары		2
2. Дымбілместің тапсырмалары		3
3. Негештің сұрақтары		1
4. Жас табиғаттанушының тапсырмалары		10
Барлық ұпай		16

Бағалау шкаласы 16-14 –«5», 13-9-«4», 8-6- «3»

Флора тобы

Тапсырмалар реті	Жинаған ұпайы	Тапсырмадағы ұпай саны
1. Тапқышбектің тапсырмалары		12
2. Дымбілместің тапсырмалары		18
3. Негештің сұрақтары		11
4. Жас табиғаттанушының тапсырмалары		55
Барлық ұпай		96

Фауна тобы

Тапсырмалар реті	Жинаған ұпайы	Тапсырмадағы ұпай саны
1. Тапқышбектің тапсырмалары		12
2. Дымбілместің тапсырмалары		18
3. Негештің сұрақтары		11
4. Жас табиғаттанушының тапсырмалары		55
Барлық ұпай		96

Африка саваннасындағы тұяқтылар

• Керік – ағаш басыдағы жапырақ

• киік-бұталар мен шөптердің жұмсақ бөлігі

• зебра керіктен қалған шөптер мен бұталардың қатты бөлігі

• сусиыр жерге түскен бұта мен жапырақ

Жануарлардың бірін – бірі жеуі (ТІРШІЛІК ҮШІН КҮРЕС)

• Арыстан, жолбарыс, қасқыр, мысық

• үкі, бүркіт, лашын, құзғын т.б жыртқыштар

• акула, шортан, пиранья

Қосарланып тіршілік ету 2-не де қолайлы

• Мысырдың жорға торғайы+ қолтырауын

• термит + бір клеткалы талшықты ,

• адам+ішек флорасы

• Құмырсқа + ағаш

• Анемон балығы+ теңіз анемоны

• Саңырауқұлақ + балдыр =қына

Масыл деген мағынада

• Біреуіне не көбірек пайдалы

• Бірақ бір біріне зиян келтірмейді

• Кішкентай балық пен акула

Балық акуламен бірге алыс жерлерге жетіп қалады+ тамағымен қоректенеді

ІШКІ паразитизм

• Ішек құрты:Аскарида, таспақұрт, лямбля т.б

• Бір жәндіктің жануар денесіне жұмыртқа салуы : сона

Сыртқы паразитизм

• Кене, бит, бүрге т.б