Топыра? туралы т?сініктерін тере?дету, оны? ?айталанбас таби?и дене екендігіне к?здерін жеткізу.
Сілтеме:
?аза?станны? физикалы? геогарфиясы о?улы?ы, атлас
О?ушылар ?шін о?у н?тижелері:
Топыра?ты? таби?и дене екендігі, оны? пайда болуы мен оны? ?за? геологиялы? даму за?дылы?тарынан ?ткендерін, оны? ?алай ?алыптасатынын ж?не ?алыптасуына ?андай факторларды? ?сер ететінін ?з с?здерімен жеткізе алады, ?ылыми гипотизалар?а с?йеніп палеогеографиялы? сараптама жасай алады, постерге салып тірек-сызбамен топыра?ты? т?рлерін, оны? механикалы? ??рамын сызып к?рсете алады. Ауызша мысалдар келтіріп ?з ойларын д?лелдей алады, ?здігінен ж?мыс жасай алады.
О?ушылар?а топыра?ты? таби?ат компоненттеріні? бірі екенін т?сіндіремін, оны? Жерді? геологиялы? дамуында?ы е? бірінші пайда бол?ан ?абат екенін баяндаймы.
Жерді? палеогеографиялы? даму тарихында?ы топыра?ты? ?алыптасуы мен даму за?дылы?тары туралы жалпы т?сінік беремін.Топыра?тану ?ылымыны? негізін сал?ан, оны зерттеген орысты? ата?ты ?алымы В.В.Докучаев екендерін д?птерлеріне жазып алуды ?сынамын.
О?ушылар?а о?улы?ты пайдаланып топыра? жамыл?ысын ??рушы факторларды тауып алуларын ?сынамын.
Топыра?ты? басты ?асиеттері туралы презентацияда?ы сызбаны сызып алуды ?сынамын:
Сызбаны одан ?рі ке?ірек ауызша то?талып т?сіндіремін.
Топырақ туралы түсініктерін тереңдету, оның қайталанбас табиғи дене екендігіне көздерін жеткізу.
Сілтеме:
Қазақстанның физикалық геогарфиясы оқулығы, атлас
Оқушылар үшін оқу нәтижелері:
Топырақтың табиғи дене екендігі, оның пайда болуы мен оның ұзақ геологиялық даму заңдылықтарынан өткендерін, оның қалай қалыптасатынын және қалыптасуына қандай факторлардың әсер ететінін өз сөздерімен жеткізе алады, ғылыми гипотизаларға сүйеніп палеогеографиялық сараптама жасай алады, постерге салып тірек-сызбамен топырақтың түрлерін, оның механикалық құрамын сызып көрсете алады. Ауызша мысалдар келтіріп өз ойларын дәлелдей алады, өздігінен жұмыс жасай алады.
Басты идеялары мен терминдері:
Топырақ, палеогеография,В.В. Дакучаев, Гуммус, механикалық құрамы, эрозия
Мұғаліммен амандасу. Сабақта кім жоқ екенін анықтау. ББҮ кестесін толтыру:
2
Үй тапсырмасын тексеру: ауызша сұрастыру
Ауызша жауап береді.
3
Оқушыларға жаңа сабаққа көшпес бұрын оларға төмендегі кестені толтыруын ұсынамын:
Оқушылар, сендер топырақ туралы на білесіңдер?
Не білгілерің келеді?
Білемін
Білгім келеді
Білдім
Оқушыларға топырақтың табиғат компоненттерінің бірі екенін түсіндіремін, оның Жердің геологиялық дамуындағы ең бірінші пайда болған қабат екенін баяндаймы.
Жердің палеогеографиялық даму тарихындағы топырақтың қалыптасуы мен даму заңдылықтары туралы жалпы түсінік беремін.Топырақтану ғылымының негізін салған, оны зерттеген орыстың атақты ғалымы В.В.Докучаев екендерін дәптерлеріне жазып алуды ұсынамын.
Оқушыларға оқулықты пайдаланып топырақ жамылғысын құрушы факторларды тауып алуларын ұсынамын.
Топырақтың басты қасиеттері туралы презентациядағы сызбаны сызып алуды ұсынамын:
Топырақтың басты қасиеттері:
механикалық құрамы
Құнарлылылғы
Сызбаны одан әрі кеңірек ауызша тоқталып түсіндіремін.
Калий тұздары
Кальций
Минералдық заттар
Фтор
Топырақтың құрамындағы басты химиялық элементтер:
Натрий
Тұздар
Қышқылдар
Сілтілер
Білемін
Білгім келеді
Білдім
Кестені толтырады, өз ойларын айтады.
Топырақ құрушы факторлар:
Тірі ағзалардың әсері
Жылу, географиялық ендік пен бойлық заңдылығы
Су, ауа
Жоғарыда аталған факторларға мысалдар келтіріп ойларын ауызша толықтырады.
Интербелсенді тақтадағы сызбаны сызып алады, түсінбегендерін сұрастырады.
Топырақтың құрамындағы басты химиялық жлементтерді сызып алады.
Оқулықтағы топырақтыңмеханикалық құнарлылығын анықтаудың түрлерін жазып алады:
Топырақтың механикалық құрамы:
Құрылымы жоқ топырақтар
Құрылымды топырақ
Құрылымы ұсақ түйіршіктерден тұратын
Кұрылымы кесек топырақтардан тұратын:
4.
Оқулықтың 141 бетіндегі «Қазақстанның» топырақ жамылғысы картасын кескін картаға түсіріңдер.
Сұрақтар:
Топырақ дегеніміз не?
Топырақ құрушы факторларды атаңдар.
Топырақтың қара шірігі қалай пайда болды?
Топырақтың механикалық құрамына нелер жатады?
Құрылымды топырақ қандай топырақ?
Қостанай облысының топырағы туралы не білесіңдер?
Кескін картаға топырақ жамылғысын түсіреді.
Сұрақтарға ауызша жауап береді, өз ойларын еркін жеткізуге тырысады, картамен жұмыс степ көрсетеді.
5 Сергіту сәті
Көңілді би. (Интербелсенді тақтада назарлары)
Орындарынан тұрып көңілді биді қайталап билейді.
6. Қорытынды
Бірнеше оқушылар ортаға шығып бүгінгі сабақты қорытындылайды. Қалған оқушылар ББҮ кестесін толтырады. Рефлексия жасау (стикерлерге өз ойларымен бөлісу
Қорытынды сөз айтады стикерлерге өз тілектерін жазады, пікірлерін айтады.Қалған оқушылар ББҮ кестесін толтырады.