Тянь-Шань тауы

Сынып: 8 «А,Ә,Б»

Күні: 18.04.2017

Сабақтың тақырыбы: Тянь-Шань

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Тянь-Шань тауының географиялық орны, жер бедері, геологиялық құрылысы, пайдалы қазбалары туралы түсінік беру.

Дамытушылық :оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, өз елін жете тани білуге

қызығушылығын ояту,картамен жұмыс жасау белсенділігін арттыру,оқушыларды өз бетімен жұмыстануға дағдыландыру.

Тәрбиелік:туған елге, жерге дегенсүйіспеншілігін қалыптастыру; экологиялық тәрбие беру.

Сабақтың түрі: өз бетімен меңгеру, ізденіс сабағы

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру , СТО әдістері

Сабақтың көрнекілігі: Қазақстанның физикалық картасы, атлас, кескін карта, интерактивтік тақта,

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру бөлімі: Амандасу, оқушыларды түгелдеу. Оқушыларды түрлі түстермен 3 топқа бөлу.

Тренинг өткізу.

Дәптерлеріңізді ашып, 9 дөңгелекше салып, оның кез-келгенін бояңыздар. Сабақтың соңында жалғастырамыз.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

1 тапсырмаОқушылар сұрақтарға жауап береді.

1. Сауыр – Тарбағатай тауының географиялық орыны қандай?

2. Сауыр мен Тарбағатай тауларының жер бедері қандай?

3. Бұл тау жоталарының ерекшеліктері неде?

4. Сауыр- Тарбатай тау жасалу қатпарлануының кандай кезеңде пайда болған?

5. Сауыр – Тарбағай тауының климат ерекшеліктері қандай?

6. Таудан басталатын өзендердің ерекшеліктерін ата.

7. Сауыр- Тарбағатай тауларына қандай табиғат зоналары тән?

2тапсырма

«Адасқан нысанды тап»

Сары арқа Мұзтау

Алтай Тастау

Сауыр Ақсораң

Тарбағатай Сары шоқы

3 тапсырма

«Сандар сөйлейді»

2739 м...

2992 м ...

3816м...

6995м ...

ІІІ.Жаңа сабақ

Қызығушылықты ояту

Оқушыларға сұрақ: Азиядағы биік таулардың бірі,оның кейбір бөліктері Қазақстанға енеді? Ол қандай тау? ( Тянь-Шань тауы) Тянь- Шань тауының ең нүктесі ХанТәңірі шыңы ( 6995м)

Мағынаны тану кезеңі

Мүғалім: Бүгін біздер Қазақстанның биік тауларының бірі – Тянь-Шань тауымен танысамыз.Тянь-Шань таулы өлкесінің Қазақстандағы тау жоталарына:

1. Орталық Тянь-Шань

2. Солтүстік Тянь-Шань

3. Батыс Тянь – Шань жатады.

Тянь-Шань Азиядағы ең ірі тау жүйесінің бірі.Таудың шығыс бөлігі Қытай жерінде .Тянь-Шань сөзі қытай тілінде «Тәңір шыңы, Аспан тау» деген мағынаны білдіреді. Қазақстанға Тянь-Шаньнің солтүстік батыс бөлігі, Орталық Тянь-Шаньның кейбір жоталары кіреді.

Сынып оқушылыры ,1- топ : Солтүстік Тянь- Шань, 2- топ Батыс Тянь- Шань ,3- топ :Орталық Тянь – Шань тау жоталарыны бөлініп топта талдап оқып болғаннан кейін қорғайды.

1. топ : Солтүстік Тянь- Шань

Іле Алатауының негізгі жотасы ендік бойымен созылған , Ұзындығы-350 км, ені-30-40 км. Орташа биіктігі 4000мТалғар, Кебін жоталарына қарай биіктейді,шығысқа қарай аласарады(3300-3400м).Негізгі жотаның кей жерлерінде ежелгі гранит пен гипс кездеседі.Палезойда каледон мен герцин қатпарлығына ұшырап, кейін альпі тау түзілу кезінде көтерілгендіктен қатпарлы- жақпарлы тауларға жатады.Таудың биік белдеуінде нағыз альпілік жер бедері қалыптасқан.Таудың жеке бөліктері біртіндеп аласарып, биік жотаның альпілік жер бедері тау қыраттарына , одан орманды –шалғынды тауларға, одан аласа қыраттарға ауысады.

Үзынқара (Кетпен) биіктігі орташа тау Солтүстік Тянь-Шаньның шығыс бөлігінде орналасқан.Кетпен Құлақтау арқылы Күнгей Алатауымен жалғасады.

Күнгей Алатаудың солтүстік-шығыс бөлігінің солтүстік беткейі ғана Қазақстанға кіреді.Бұл жотаның орташа биіктігі 3800-4213м. Ол төменгі палезойдың эффузивті шөгінді жыныстарынан құралған.

Шу-Іле таулары Іле Алатауының солтүстік батысында жатыр.Ол қатты мүжіліп, үгіліске ұшыраған.Солтүстігі Бетпақдаламен шектеседі. Ол кембрийге дейінгі жыныстар мен гнейстердің қалың қабаттарынан құралған.

1. топ Батыс Тянь - Шань

Батыс Тянь-Шаньның Қазақстандық бөлігі Қырғыз жотасынан басталады.Қырғыз жотасы көлемі мен биіктігі жағынан үлкен тау жүйесі.Батыс Тянь-Шаньныі батыстағы жалғасыҚаратау жотасы.Ол Талас Алатауының батыс жағынан басталып, Боралдай, Сайрам жоталары арқылы Ташкент маңымен Алатаумен шектеседі. Қырғыз жотасының ең биік нүктесі- П.П. Семенов шыңы.биіктігі 4566 м. Таудың қазақстандық бөлігі 4500 м шамасында. Батыс Тянь- Шаньның батыстағы жалғасы Қаратау жотасы ұзындығы 400м орташа биіктігі 1800м.

Солтүстік Тянь- Шань Батыс Тянь- Шань

3 топ Орталық Тянь- Шань тау жоталарын қорғайды.

Қаратау бойында пайдалы қазбалардың мол қоры табылған.Қорғасын-мырыш Шымкент қорғасын зауытына шикізат ретінде пайдаланады.Фосфорит байлығы Тараздың зауыттарын қамтамасыз етіп отырады.

Кескін картамен жұмыс

Кескін картаға Тянь-Шань тауларының жоталарын түсіріп, аттарын жазыңдар.

Кесте толтыру. Солтүстік Тянь- Шань тау жоталары.

№	Тау жоталары	сипаттамасы	Биік нүктесі	Геологиялық құрылысы
1
2
3
4
5

Батыс Тянь- Шань тау жоталары.

№	Тау жоталары	сипаттамасы	Биік нүктесі	Геологиялық құрылысы

№	Шартты белгілер	Пайдалы қазбалар	Кен орындары

Ой- толғаныс кезеңі

«Жинақтау»

Тянь-Шань тауы

Сабақты қорытындылау. Брейн-ринг әдісі.Бұл тәсілде сіздер «ия», «жоқ»деген көрсету белгілеріңізді көрсете отырып жауап бересіздер.

№	Сұрақ түрлері	Жауаптар
1.	Тянь-Шань Азиядағы ең ірі тау жүйесінің бірі
2.	Тянь-Шаньнің ең биік нүктесі Мұзтау
3.	Кетпен жотасы Солтүстік Тянь-Шяньнныңшығыс бөлігінде орналасқан
4.	Шу-Іле Алатауының ең биік нуктесі- Айтау
5.	Қаратау жотасы қорғасын-мырыш, фосфорға бай
6.	Батыс Тянь-Шаньның Қазақстанның бөлігі Қырғыз жотасынан басталады
7.	Батыс Тянь-Шаньның батыстағы жотасы Қаратау жотасы
8.	«Тянь-Шань» сөзі «Аспан тау» дегенді білдіреді.
9.	Кетпен Құлақтау арқылы Іле Алатауымен жалғасады.
10.	Хан тәңірі шыңының биіктігі – 3350м

Қорытынды. Рефлексия.

Бүгінгі сабақтан қандай әсер алдың

Кімнің жауабы саған ұнады

Келесі сабақта не білгің келеді?

Дәптерлерімізге тағы да 9 дөңгелек салып, бояймыз.

Көңіл-күйін білу тренингімен аяқтаймыз.

1-3 аралығын бояса- көңіл-күйі төмен

4-6 аралығында – орташа

7-9аралығында - жақсы

Үйге тапсырма:

Тянь-Шаньнның географиялық орны, геологиялық құрылысы, жер бедері мен пайдалы қазбалары ( оқу, қосымша хабарламалар әзірлеу)

Бағалау.

Батыс Қазақстан облысы

Тасқала ауданы

Ыбырай Алтынсарин атындағы жалпы білім беретін орта мектеп

Тақырыбы:

«Тянь-Шань тауы»

8 сынып

Абдрахманова К.С.

география пәнінің мұғалімі

2016-2017 оқу жылы