1.Таулар-жер бетінен ма?айында?ы жазы?тардан о?шау к?теріліп жат?ан, ?атты тілімделген биік б?ліктері.
Тау торабы- тау жоталарыны? келіп т?йіскен жері.
Тау а??ары- тау жотасыны? арасында?ы ойыс.
Тау жотасы- ?зыннан-?за? созыл?ан тау.
Таулы ?лке- тау жоталарыны? шо?ырлан?ан жері.
?лемдегі ерекше таулар.
Гималай ?лемдегі е? биік тау.
Анд-е? ?зын тау.
Тянь-Шань-аспан таулары ма?ынасын білдіретін тау.
Орал- Азия мен Европаны б?ліп т?р?ан тау.
2. Таулар пайда болуына ?арай:
?атпарлы таулар.
?атпарлы-жа?парлы таулар.
?атпарлы таулар- су т?бінде жинал?ан тау жыныстарыны? ?абаттары орасан зор б?йір ?ысымны? ?серінен ?атпарланып, биікке к?терілуінен пайда бол?ан. Мысылы:Аьпі, Кавказ ж?не т.б.
?атпарлы-жа?парлы таулар- тау жыныстарыны? ?абаттарыны? ?атпарланудан кейін биікке жары?тарды бойлап жо?ары -т?мен лы?суынан пайда болады. Мысалы: Алтай, Тянь-Шань ж?не т.б.
3. Таулар биіктігіне ?арай ?шке б?лінеді.
Аласа таулар деп биіктігі 400 м-ден 1000м-ге дейінгі таулар жатады.
Мысалы: Сарыар?аны? аласа таулары.
Орташа биік таулар?а биіктігі 1000м-ден 2000 м-ге дейінгі таулар.Мысалы: Карпат, ?ырым.
Биік таулар биіктігі 2000м-ден асатын таулар жатады.Мысалы: Алтай, Гималай.
Материктегі е? биік н?ктелері.
Азияда Эверест 8848 м.
О?т?стік Америкада Аканкагуа 6960 м.
Солт?стік Америка Мак-Кинли 6194.
Африкада Килиманджаро 5895 м.
Антарктикада Элсуэрт тауы, Винсон 5140м.
Еуропада Альпі тауыны? е? биік шы?ы Монблан 4807 м.
Просмотр содержимого документа
«: Таулар. Тауларды? биіктігіне ?арай б?лінуі.»
Сынып: 6 «А»
Сабақ тақырыбы: Таулар. Таулардың биіктігіне қарай бөлінуі.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: таулар, тау жотасы, тау аңғары, таулы өлке, тау торабы ұғымдарын және аласа, орташа биік, биік таулар туралы түсініктерін қалыптастыру.
Дамытушылық: карта мен жұмыс жасау, ойлау, нақты сөйлеу, есте сақтау дағдысын іскерлігін дамыту.
Тәрбиелік: оқушыларды әсемдікке, әдемілікке, еңбекқорлыққа, іздемпаздыққа, қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеу.
Көрнекіліктер.
Дүние жүзінің физикалық картасы.
Қазақстанның физикалық географиялық картасы.
Глобус. Таулар слайдтар.
Сабақтың типі: жаңа білімді меңгеру сабағы.
Сабақтың оқыту формасы: интерактивтік оқыту.
Сабақтың барысы:
Үй тапсырмасын тексеру.
1. *Жанартау дегеніміз не?
*Сөнген жанартау.
*Сөнбеген жанартау.
*Қай аймақты жанартау белдеуіне жатады.
2.Танымдық тапсырма.
Жанартау құрылысының суреті берілген, жанартаудың бөліктері атап көрсетіп жазады.
1.Жанартау күлі.
2.Кратер көмейі.
3.Көмей.
4.Лава.
5.Магма.
6.Жанартау ошағы.
Әрбір жанартау құрылысының бөліктеріне анықтама бере отырып, жазады.
3.Картамен жұмыс.
Материктегі орналасқан жанартауларды оқушылар картадан көрсетеді.
Жаңа сабақ.
1.Таулар-жер бетінен маңайындағы жазықтардан оқшау көтеріліп жатқан, қатты тілімделген биік бөліктері.
Тау торабы- тау жоталарының келіп түйіскен жері.
Тау аңғары- тау жотасының арасындағы ойыс.
Тау жотасы- ұзыннан-ұзақ созылған тау.
Таулы өлке- тау жоталарының шоғырланған жері.
Әлемдегі ерекше таулар.
Гималай әлемдегі ең биік тау.
Анд-ең ұзын тау.
Тянь-Шань-аспан таулары мағынасын білдіретін тау.
Орал- Азия мен Европаны бөліп тұрған тау.
2. Таулар пайда болуына қарай:
Қатпарлы таулар.
Қатпарлы-жақпарлы таулар.
Қатпарлы таулар- су түбінде жиналған тау жыныстарының қабаттары орасан зор бүйір қысымның әсерінен қатпарланып, биікке көтерілуінен пайда болған. Мысылы:Аьпі, Кавказ және т.б.
Қатпарлы-жақпарлы таулар- тау жыныстарының қабаттарының қатпарланудан кейін биікке жарықтарды бойлап жоғары -төмен лықсуынан пайда болады. Мысалы: Алтай, Тянь-Шань және т.б.
3. Таулар биіктігіне қарай үшке бөлінеді.
Аласа таулар деп биіктігі 400 м-ден 1000м-ге дейінгі таулар жатады.
Мысалы: Сарыарқаның аласа таулары.
Орташа биік тауларға биіктігі 1000м-ден 2000 м-ге дейінгі таулар.Мысалы: Карпат, Қырым.
Биік таулар биіктігі 2000м-ден асатын таулар жатады.Мысалы: Алтай, Гималай.
Материктегі ең биік нүктелері.
Азияда Эверест 8848 м.
Оңтүстік Америкада Аканкагуа 6960 м.
Солтүстік Америка Мак-Кинли 6194.
Африкада Килиманджаро 5895 м.
Антарктикада Элсуэрт тауы, Винсон 5140м.
Еуропада Альпі тауының ең биік шыңы Монблан 4807 м.
Австралияда Үлкен суайырық жотасы, Касцюшко 2230м.
Оқушылардан тауға байланысты мақал-мәтелдер сұралады.
4. Ескі таулар-уақыт өткен сайын оның шыңдары мүжіліп, аласарған көп жері тегістеліп, аласа төбелерге айналған. Мысалы: Орал.
Жас таулар- олардың шыңдары үшкір, беткейлері тік, басын мұз басып жатады. Мысалы: Памир, Кавказ.
5. Қазақстанның ірі таулары.
Қазақстан жеріндегі биіктаулар республиканың шығысы мен оңтүстік шығыста орналасқан.
Қазақстанның ең биік шыңдары.
Тянь-Шань тауының ең биік шыңы Хан-Тәңір, биіктігі 6995 м.
Жетісу Алатауының ең биік шыңы Бесбақан, биіктігі 4622м.
Іле Алатауының ең биік шыңы Талғар, биіктігі 4973м.
Тарбағатай тауының ең биік шыңы Тастау, биіктігі
Сауыр тауының ең шыңы биіктігі Мұзтау, биіктігі 3818.
Қазақстанның аласа таулы өлкелеріне Сарыарқа. Мұғалжар, Маңғыстау таулары жатады. Қазақстанның таулы өлкелеріне жатады.
Бекіту.
Кестеге керекті сөздерді жаз.
Таулардың аты
Қай материкте орналасқан
Ең биік шыңдары
Гималай
Евразия
Солтүстік Америка
Мак-Кинли
Тянь-Шань
Евразия
Орал
Аканкагуа
Алтай
Интерактивтік тақтада кескін карта көрсетілген. Осы кескін картаға төмендегі тауларды түсіру.
