Та?ырыбы: Жер бетіні? ауаны жылытуы. Жел.

І де?гей (5 балл)

Теория бойынша «Білу» тапсырмаларына с?йкес о?ушыны? білім де?гейі ба?аланады

1-тапсырма.

Бос орын?а ?ажетті с?здерді о?улы?тан тауып жазы?дар:

Ауа т?ссіз, м?лдір бол?анды?тан т?скен к?н с?улесін тез ?ткізіп жібереді де, одан тікелей ?ызбайды. К?н с?улесі жер бетін, топыра?ты ?ыздырады. Со?ан орай ауаны? жер бетіне таяу ?абаты ?ана жа?сы жылынады.Ал биіктеген сайын жылу м?лшері бірте-бірте азая береді.

?алымдар атмосфераны? ?рбір 100 м биіктігіне к?терілген сайын ауаны? температурасы орта есеппен 0,6 С-?а жуы? т?мендейтінін аны?та?ан.

2-тапсырма.

Ауа жер бетінен жылынатынды?тан, оны? температурасы ??рлы? пен суды? ?стінде ?р т?рлі болады. ??рлы? к?ндіз т?скен к?н с?улесінен су?а ?ара?анда тез ж?не ?атты жылынады. Со?ан с?йкес ??рлы? ?стіндегі ауа да су бетіндегіге ?ара?анда к?бірек жылынады. Ауа жылын?анда же?іл тартып, жо?ары к?теріледі. Оны? орнына су бетінен сал?ын ауа келеді, я?ни осы алмасу ??былысынан жел пайда болады.

3-тапсырма.

Т?нде керісінще, ??рлы? тез суынады. Б?л кезде ??рлы??а ?ара?анда суды? жылы болатынын білесі?дер. ??рлы? ?стіндегі ауа су бетіндегі ауа?а ?ара?анда сал?ыныра? ж?не ауырлау бол?анды?тан, енді жел ??рлы?тан су?а ?арай со?ады.

Жер бетіндегі ауаны? бір жерден екінші жерге ауысуын жел деп атайды.

4-тапсырма:

Ауа тепературасыны? м?ндай айырмасы ??рлы?ты? ?зінде де бір айма?тан екінші

айма??а бар?анда жиі бай?алады. Ойпат пен ?ырат, шал?ынды жер мен та?ыр

жердегі ауа ?р т?рлі ?ызып, ?р т?рлі суынады.Сонды?тан да жер бетінде жел жиі

со?ып т?рады. Желба?ар-желді? к?шін ж?не ба?ытын аны?тайтын ??рал.

Практикада о?ушыны? ?лгі бойынша «?олдану» біліктілігі ба?аланады

5-тапсырма.

5. Желді? ?ай ба?ыттан со?ып т?р?анын ба?ылау ?шін ?андай ?рекеттер орындаймыз?

Ж: Жел т?р?ан кезде ашы? ала??а шы?ып, кішкене сыры??а байлан?ан ш?беректі к?теріп ?стап т?рып, ш?беректі? желбіреуіне ?арап желді? ?ай ба?ыт?а со?ып т?р?анын ба?ылаймыз.

Сергіту с?ті

Жел улейді: у - у
??йын келіп билейді: зу - зу
?атты - ?атты жел со?ты: гу - гу
Жапыра?тар ?ол со?ты: ду - ду.

ІІ де?гей (5 балл + 4 балл = 9 балл)

Теория бойынша «Т?сіну» тапсырмаларына с?йкес о?ушыны? білім де?гейі ба?аланады

Себебін т?сіндіріп жаз:

1. Ауа температурасы не себепті ??рлы? пен суды? ?стінде ?р т?рлі болады?

Ж: Себебі ауа жер бетінен жылынады.

2. Неліктен жел жиі со?ып т?рады?

Ж: Себебі ойпат, ?ырат, шал?ынды жер мен та?ыр жердегі ауа ?рт?рлі ?ызып, ?рт?рі суынады.

3. Неліктен желдер солт?стік желі, батыс желі деп аталады?

Ж: Себебі жел к?кжиекті? ?ай т?сынан со?са соны? атымен аталады.

Теория бойынша «Талдау» тапсырмаларына с?йкес о?ушыны? білім де?гейі ба?аланады

«Венн диаграммасы» (О?улы?та берілген таби?ат ??былыстарыны? ?асиеттерін салыстыр)

Ауа ??састы?ы Жел

Ауа т?ссіз, м?лдір бол?анды?тан т?скен к?н с?улесін тез ?ткізіп жібереді де, одан тікелей ?ызбайды.

Ауа жылын?анда же?іл тартып, жо?ары к?теріледі. Оны? орнына су бетінен сал?ын ауа келеді, я?ни осы алмасу ??былысынан жел пайда болады.

Таби?ат ??былыстары

2.Та?ырыпты? басты идеясы неде?

Орта? ?асиет:

Таби?ат ??былыстары

Ерекшеліктері:

1. Ауа т?ссіз, м?лдір бол?анды?тан т?скен к?н с?улесін тез ?ткізіп жібереді де, одан тікелей ?ызбайды.

2. Ауа жылын?анда же?іл тартып, жо?ары к?теріледі. Оны? орнына су бетінен сал?ын ауа келеді, я?ни осы алмасу ??былысынан жел пайда болады.

Практикада о?ушыны? ?згертілген жа?дайда ?олдану» біліктілігі ба?аланады

4-тапсырма.

1.Ауа тез суынып, тез жылынатын жерлерге мысал келтір.

Ж: Ойпат пен ?ырат, шал?ынды жер мен та?ыр жер

Мысал беру керек!

ІІІ де?гей (9 балл + 3 балл = 12 балл)

Теория бойынша «Жина?тау» тапсырмаларына с?йкес о?ушыны? білім де?гейі ба?аланады

Желді? ма?ызы

Жел таби?атта орасан зор ж?мыс ат?арады. Егер жел болмаса, жауын-шашын б?лт т?зілген жерде ?ана жауар еді. М?хиттар мен те?іздерді? ?стінде ?дайы н?сер ??йып, ??рлы?ты? ?стінде бір тамшы да тамбас еді. Жел м?хитты? ?стінде пайда бол?ан б?лтты ??рлы?та айдап алып барады.

Жел ауаны тазартып отырады. Ол елді мекендерді? ?стінде пайда бол?ан т?тінді, ша?-тоза?ды бас?а жа??а айдап алып кетіп, оларды? орнына таза ауа ?келеді.

Желді? к?шін адамдар ертеден-а? пайдалана баста?ан. Алыс?а ж?зетін желкенді кемелер, ?н тартатын жел диірмендері соны? ай?а?ы. ?азіргі кезде жел?оз?а?ыштар ке?інен ?олданылуда. Желді? к?шін пайдаланып, электр ?уатын алу ж?нінде ал?аш?ы ?адамдар жасал?ан.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Та?ырыбы: Жер бетіні? ауаны жылытуы. Жел. »

Тақырыптық жоспар

Тақырып:. Жер бетінің ауаны жылытуы. Жел.

Пән мұғалімі: Джексенбаева Б.Н.

Мақсаты: Зерттеушілік әдіс арқылы өз бетімен білім алуға, күнделікті өмірде кездесетін проблемалық жағдаяттарды шешудегі біліктілігін қалыптастыруға қолайлы жағдай жасау (бұл – әр пәннің барлық тақырыптары бойынша қойылатын ортақ мақсат).

Міндеттері:

-оқытушылық: тақырыпты топтық жұмыс барысында зерттеуге үйрету, Ауа және оның қасиеті

анықтамасын, алгоритм қортындысын, жаттығулар жасау, рефлексия жасату және жеке басының қол жеткізген білім, біліктілік, құзыреттілік деңгейін, яғни нәтижесін, «қосу» әдісі бойынша әділ бағалау;

-тәрбиелік: мазмұнды, тәрбиелік мәні бар тапсырмалармен байыту (толтыру) арқылы .............................................................................................. қасиеттерін қалыптастыру;

-дамытушылық: деңгейлік тапсырмаларды әр оқушының қабілеті жеткенінше біртіндеп орындатуға жетелеу, жағдай жасау.

І деңгей (5 балл)

Теория бойынша «Білу» тапсырмаларына сәйкес оқушының білім деңгейі бағаланады

1-тапсырма.

Бос орынға қажетті сөздерді оқулықтан тауып жазыңдар:

Ауа түссіз, мөлдір болғандықтан түскен күн сәулесін тез өткізіп жібереді де, одан тікелей қызбайды. Күн сәулесі жер бетін, топырақты қыздырады. Соған орай ауаның жер бетіне таяу қабаты ғана жақсы жылынады.Ал биіктеген сайын жылу мөлшері бірте-бірте азая береді.

Ғалымдар атмосфераның әрбір 100 м биіктігіне көтерілген сайын ауаның температурасы орта есеппен 0,6 С-қа жуық төмендейтінін анықтаған.

2-тапсырма.

Ауа жер бетінен жылынатындықтан, оның температурасы құрлық пен судың үстінде әр түрлі болады. Құрлық күндіз түскен күн сәулесінен суға қарағанда тез және қатты жылынады. Соған сәйкес құрлық үстіндегі ауа да су бетіндегіге қарағанда көбірек жылынады. Ауа жылынғанда жеңіл тартып, жоғары көтеріледі. Оның орнына су бетінен салқын ауа келеді, яғни осы алмасу құбылысынан жел пайда болады.

3-тапсырма.

Түнде керісінще, құрлық тез суынады. Бұл кезде құрлыққа қарағанда судың жылы болатынын білесіңдер. Құрлық үстіндегі ауа су бетіндегі ауаға қарағанда салқынырақ және ауырлау болғандықтан, енді жел құрлықтан суға қарай соғады.

Жер бетіндегі ауаның бір жерден екінші жерге ауысуын жел деп атайды.

4-тапсырма:

Ауа тепературасының мұндай айырмасы құрлықтың өзінде де бір аймақтан екінші

аймаққа барғанда жиі байқалады. Ойпат пен қырат, шалғынды жер мен тақыр

жердегі ауа әр түрлі қызып, әр түрлі суынады.Сондықтан да жер бетінде жел жиі

соғып тұрады. Желбағар-желдің күшін және бағытын анықтайтын құрал.

Практикада оқушының үлгі бойынша «Қолдану» біліктілігі бағаланады

5-тапсырма.

5. Желдің қай бағыттан соғып тұрғанын бақылау үшін қандай әрекеттер орындаймыз?

Ж: Жел тұрған кезде ашық алаңға шығып, кішкене сырыққа байланған шүберекті көтеріп ұстап тұрып, шүберектің желбіреуіне қарап желдің қай бағытқа соғып тұрғанын бақылаймыз.

Сергіту сәті

Жел улейді: у - у
Құйын келіп билейді: зу - зу
Қатты - қатты жел соқты: гу - гу
Жапырақтар қол соқты: ду - ду.

ІІ деңгей (5 балл + 4 балл = 9 балл)

Теория бойынша «Түсіну» тапсырмаларына сәйкес оқушының білім деңгейі бағаланады

Себебін түсіндіріп жаз:

1. Ауа температурасы не себепті құрлық пен судың үстінде әр түрлі болады?

Ж: Себебі ауа жер бетінен жылынады.

2. Неліктен жел жиі соғып тұрады?

Ж: Себебі ойпат, қырат, шалғынды жер мен тақыр жердегі ауа әртүрлі қызып, әртүрі суынады.

3. Неліктен желдер солтүстік желі, батыс желі деп аталады?

Ж: Себебі жел көкжиектің қай тұсынан соқса соның атымен аталады.

Теория бойынша «Талдау» тапсырмаларына сәйкес оқушының білім деңгейі бағаланады

«Венн диаграммасы» (Оқулықта берілген табиғат құбылыстарының қасиеттерін салыстыр)

Ауа Ұқсастығы Жел

Табиғат құбылыстары

Ауа жылынғанда жеңіл тартып, жоғары көтеріледі. Оның орнына су бетінен салқын ауа келеді, яғни осы алмасу құбылысынан жел пайда болады.

Ауа түссіз, мөлдір болғандықтан түскен күн сәулесін тез өткізіп жібереді де, одан тікелей қызбайды.

2.Тақырыптың басты идеясы неде?

Ортақ қасиет:

Табиғат құбылыстары

Ерекшеліктері:

1. Ауа түссіз, мөлдір болғандықтан түскен күн сәулесін тез өткізіп жібереді де, одан тікелей қызбайды.

2. Ауа жылынғанда жеңіл тартып, жоғары көтеріледі. Оның орнына су бетінен салқын ауа келеді, яғни осы алмасу құбылысынан жел пайда болады.

Практикада оқушының өзгертілген жағдайда Қолдану» біліктілігі бағаланады

4-тапсырма.

1.Ауа тез суынып, тез жылынатын жерлерге мысал келтір.

Ж: Ойпат пен қырат, шалғынды жер мен тақыр жер

Мысал беру керек!

ІІІ деңгей (9 балл + 3 балл = 12 балл)

Теория бойынша «Жинақтау» тапсырмаларына сәйкес оқушының білім деңгейі бағаланады

Желдің маңызы

Желдің күшін адамдар ертеден-ақ пайдалана бастаған. Алысқа жүзетін желкенді кемелер, үн тартатын жел диірмендері соның айғағы. Қазіргі кезде желқозғағыштар кеңінен қолданылуда. Желдің күшін пайдаланып, электр қуатын алу жөнінде алғашқы қадамдар жасалған.

Жел ауаны тазартып отырады. Ол елді мекендердің үстінде пайда болған түтінді, шаң-тозаңды басқа жаққа айдап алып кетіп, олардың орнына таза ауа әкеледі.

Жел табиғатта орасан зор жұмыс атқарады. Егер жел болмаса, жауын-шашын бұлт түзілген жерде ғана жауар еді. Мұхиттар мен теңіздердің үстінде ұдайы нөсер құйып, құрлықтың үстінде бір тамшы да тамбас еді. Жел мұхиттың үстінде пайда болған бұлтты құрлықта айдап алып барады.

Практикада оқушының «Баға беру» критерийіне сәйкес біліктілігі бағаланады

3-тапсырма.

1.Желдің күші әртүрлі, осыған байланысты өмірден қандай мысалдар келтіре аласың?

Ж: : Самал желден бастап, күшті дауылға дейін соғады. (____________________________________)

Мысал келтіріп, жауабын тап.

Оқушы дәптері

Сабақтың тақырыбы : §13. Жер бетінің ауаны жылытуы. Жел.

Аты-жөні:____________________________________

Сыныбы:_______________

І деңгей (5 балл)

Теория бойынша «Білу» тапсырмаларына сәйкес оқушының білім деңгейі бағаланады

1-тапсырма.

Бос орынға қажетті сөздерді оқулықтан тауып жазыңдар:

Ауа түссіз, ________ болғандықтан ________ күн сәулесін ________ өткізіп жібереді де, одан тікелей ________. Күн ________ жер бетін, топырақты ________. Соған орай ауаның ________бетіне таяу қабаты ғана ________ жылынады.Ал ________сайын жылу мөлшері бірте-бірте ________ береді.

Ғалымдар ________ ___ әрбір 100 м биіктігіне ________ сайын ауаның температурасы орта есеппен 0,6 С-қа жуық ________________ анықтаған.

2-тапсырма.

Ауа жер бетінен ________________ , оның температурасы ____________ пен _____________ үстінде әр түрлі болады. Құрлық __________түскен күн ____________ суға қарағанда тез және ___________ жылынады. Соған сәйкес _______ үстіндегі ауа да ________ бетіндегіге қарағанда __________ жылынады. Ауа ___________ жеңіл тартып, ______________ көтеріледі. Оның орнына _____ бетінен салқын _________ келеді, яғни осы______________құбылысынан жел пайда болады.

3-тапсырма.

Түнде керісінще, _________ тез суынады. Бұл кезде құрлыққа қарағанда __________ жылы болатынын білесіңдер. Құрлық үстіндегі ауа су ___________ ауаға қарағанда ____________және ауырлау болғандықтан, енді жел ______________ суға қарай соғады.

Жер бетіндегі ауаның бір жерден екінші жерге ауысуын жел деп атайды.

4-тапсырма:

Ауа тепературасының мұндай ____________ құрлықтың өзінде де бір ____________ екінші

аймаққа барғанда ____байқалады. Ойпат пен ________, шалғынды жер мен _____________

жердегі ауа әр түрлі ________, әр түрлі ________.Сондықтан да ________ бетінде жел жиі

__________тұрады. ______________-желдің күшін және ______________анықтайтын құрал.

Практикада оқушының үлгі бойынша «Қолдану» біліктілігі бағаланады

5-тапсырма.

5. Желдің қай бағыттан соғып тұрғанын бақылау үшін қандай әрекеттер орындаймыз?

Ж: Жел тұрған кезде __________алаңға шығып, кішкене ___________ байланған _________ көтеріп ұстап тұрып, шүберектің ________________ қарап желдің қай ________________ соғып тұрғанын бақылаймыз.

Сергіту сәті

Жел улейді: у - у
Құйын келіп билейді: зу - зу
Қатты - қатты жел соқты: гу - гу
Жапырақтар қол соқты: ду - ду.

ІІ деңгей (5 балл + 4 балл = 9 балл)

Теория бойынша «Түсіну» тапсырмаларына сәйкес оқушының білім деңгейі бағаланады

Себебін түсіндіріп жаз:

1. Ауа температурасы не себепті құрлық пен судың үстінде әр түрлі болады?

Ж: Себебі ауа жер _________ жылынады.

2. Неліктен жел жиі соғып тұрады?

Ж: Себебі ________, қырат, шалғынды ______ мен ______жердегі ауа әртүрлі _________, әртүрі __________

3. Неліктен желдер солтүстік желі, батыс желі деп аталады?

Ж: Себебі жел ________________ қай тұсынан ______________соның атымен аталады.

Теория бойынша «Талдау» тапсырмаларына сәйкес оқушының білім деңгейі бағаланады

«Венн диаграммасы» (Оқулықта берілген табиғат құбылыстарының қасиеттерін салыстыр)

Ауа Ұқсастығы Жел

__________

құбылыстары

Ауа ____________ жеңіл тартып, __________ көтеріледі. Оның орнына _________бетінен ________ауа келеді, яғни осы алмасу ____________жел пайда болады.

Ауа ____________, мөлдір болғандықтан түскен күн _________ тез _________жібереді де, одан тікелей __________

2.Тақырыптың басты идеясы неде?

Ортақ қасиет:

Табиғат ________________

Ерекшеліктері:

1. _________түссіз, __________ болғандықтан түскен ________ сәулесін _______ өткізіп жібереді де, одан________________ қызбайды.

2. Ауа жылынғанда __________тартып, жоғары ________________ Оның орнына су бетінен салқын __________ келеді, яғни осы ____________ құбылысынан __________пайда болады.

Практикада оқушының өзгертілген жағдайда Қолдану» біліктілігі бағаланады

4-тапсырма.

1.Ауа тез суынып, тез жылынатын жерлерге мысал келтір.

Ж: Ойпат пен __________, шалғынды жер мен __________жер

Мысал беру керек!

ІІІ деңгей (9 балл + 3 балл = 12 балл)

Теория бойынша «Жинақтау» тапсырмаларына сәйкес оқушының білім деңгейі бағаланады

Желдің маңызы

Желдің__________адамдар ертеден-ақ пайдалана бастаған. Алысқа __________ желкенді ___________, үн тартатын жел _____________ соның айғағы. Қазіргі кезде ________________ кеңінен қолданылуда. __________күшін пайдаланып, ___________ қуатын алу жөнінде алғашқы __________жасалған.

Жел _________ тазартып отырады. Ол ____________ мекендердің үстінде пайда болған _________, шаң-________ басқа жаққа айдап ___________кетіп, олардың орнына ________ауа әкеледі.

Жел ______________ орасан зор жұмыс атқарады. Егер _____ болмаса, жауын-___________ бұлт түзілген ______ ғана жауар еді. Мұхиттар мен ____________

үстінде ұдайы ____________ құйып, құрлықтың үстінде бір ____________да тамбас еді. Жел _____________ үстінде пайда болған бұлтты _____________ айдап алып барады.