Та?ырыбы: Климаты
Саба?ты? ма?саттары:
Білімділік: О?ушыларды Солт?стік Американы? климат жа?дайына т?сінік бере отырып, оларды? ма?ызы мен ерекшеліктеріне то?талу.
Дамытушылы?: Солт?стік Американы? климатын о?ыта отырып о?ушыларды? есте са?тау ?абілеттерін дамыту, п?нге деген ?ызы?ушылы?ын ояту, картамен ж?мысты, шы?армашылы?тармен ж?мыс істеуге да?дыландыру.
Т?рбиелік: О?ушыларды бас?а мемлекеттермен таныстыра отырып, ?з еліні?, жеріні? ба?а жетпес байлы?ын айта отырып, еліне, жеріне деген с?йіспеншілікке мт?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: Аралас саба?
О?ыту ?дісі: С?ра?-жауап, т?сіндірмелі, БББ кестесі, Геоминутка ?дісі, домино ?дісі, аннограмма ?дісі.
Саба?ты? ?дістемелік жабды?талынуы: Солт?стік Американы? климат картасы, атлас карта, о?улы?, суреттер, ?осымша материалдар, интерактивтік та?та, презентация.
Саба?ты? барысы:
Кезе? М??алім ?рекеті О?ушылар ?рекеті
1. ?йым-дастыру кезе?і
О?ушымен амандасып, о?ушыны? зейінін саба??а аударады. Амандасады Кітап, д?птерін шы?арып саба??а дайын отырады.
2. ?й тапсырмасын с?рау. 1. "Ысты? ?стел" "?дісі. Та?танын алдына 1 ?стел ?оямын. 1 о?ушыны сол орынды??а отыр?ызып с??тар ?оямын. С?ра??а д?рыс жауап бере алма?ан жа?дайда ол о?ушы орнан т?рып бас?а о?ушымен алмасады.
1. Д.ж-гі аса ?зын ?рі енді тау ж?йесі – Кордильера, оны? ?зынды?ы 9000 км-ге жуы? е? енді б?лігі 1600 км-ге те?.
2. Д.ж-гі е? ?лкен арал – Гренландия аралы Солт?стік Америка материгіні? ??рамына енеді, оны? ауданы 2 млн.176 мы? км.
3. Д.ж-гі е? ?лкен ?рі тере? Колорадо каньоныны? тере?дігі 1600м, ?зынды?ы 446 км, ені 25 км-ге дейін жетеді.
4. Д.ж-гі е? ?зын жер асты ??гірі – Флинт-Мамонт Аппалач тауыны? о?т?стік шы?ысында орналас?ан, оны? ?зынды?ы 500 км.
5. Д.ж-гі е? ?лкен тау м?зды?ы – Аляска жотасында орналас?ан Хабборт м?зды?ы, оны? ?з.145 км.
6. Д.ж-лік м?хитта?ы биіктігі 18 м-ге жететін е? биік толысу тол?ындары материкті? шы?ысында?ы Фанди шы?ана?ында бай?алады.
7. Д.ж-гі е? биік а?аш-биіктігі 100 м-ден астам м??гі жасыл секвоя материкті? Тыны? м?хит жа?алауында ?седі.
8. Солт?стік Америкада?ы е? суы? жер – Гренландия аралыны? орталы?ы, м?нда -70ºС тіркелген.
9. Материкті? те?із де?гейінен е? т?мен орналас?ан н?ктесі – ?лім а??ары, ол те?із де?гейінен 86 метр т?мен жатыр.
10. Материктегі е? ысты? жер – ?лім а??ары(+57С) б?л солт?стік жарты шар материгінде бай?алатын е? жо?ары температура.
11. Материктегі жылды? жауын-шашынны? е? к?п т?сетін жері – Кордильераны? солт?стік батыс жа?алауы, м?нда 6000 мм-ге дейін жауын-шашын т?седі.
12. Солт?стік Америкада?ы жылды? жауын-шашынны? е? аз жауатын жері – Калифорния шы?ана?ыны? сол?стігі мен ?лкен Алап, м?нда жылды? жауын-шашын м?лшері 100 мм-ден кем.
13. Солт?стік Американы? жазы?тарын ата(?лы жазы?, орталы? жазы?)
14 Солт?стік Американы? шы?ыс шеткі н?ктесін ата?.(Сент-Чарлз)
2. "Геоминутка" о?ушыны карта?а шы?арып бір минут ішінде географиялы? обьектілерді с?рау.
3. "Домино". Топтар?а домино беріп оларды о?ушылар ??растырады. О?ушылар ?й тапсырмасын айтып, ?осымша с?ра?тар?а жауап береді.
3. Жа?а материал?а к?шу кезе?і
Материкті? солт?стігіндегі м??гі м?з ??рсап, ?ар жамыл?ысы ?алы? жататын аудандарда к?н с?улесіні? кері ша?ылысуы к?шейеді. Сонды?тан ауа температурасы т?мен болады, осында ?алыптас?ан суы? ауа массалары еш кедергісіз о?т?стігіндегі Мексика шы?ана?ына дейін ?тіп кетеді. Оны? н?тижесінде субтропиктік белдеуде де ?ар жауады. Солт?стік Американы? шы?ысында?ы Атлант м?хитынан келетін жылы, ыл?алды ауа массалары Арктикадан келетін суы? ауа массаларыны? ?серін шектеп отырады. Материкті? батысында орналас?ан Кордильераны? биік жоталары Тыны? м?хиттан келетін ауа массаларыны? ??рлы??а тере?деп енуіне кедергі келтіреді.
Сонды?тан к?шті желдер мен ??йын т?різді ?оз?алатын дауылдар – торнадо жиі бай?алады. Жылдамды?ы са?атына 800 км-ге жететін кенеттен пайда болатын торнадо к?п апат ?келеді: ж?ріп ?ткен жолында алып а?аштарды тамырымен ?опарып, ?йлерді ?иратып, ірі заттарды да к?теріп ?кетеді. Орталы? жазы?та а?ыза?тар мен ??р?а?шылы?, топыра?ты? ??нарлы ?абатын ?шырып ?кететін ша?ды дауылдар жиі бай?алады.
Д?птерлеріне та?ырыпты
жазады.
4. Жа?а мате-риалды ме?герту кезе?і.
Полиглот
1. Солт?стігін не басып жатыр? ?ар-Снег-Snow
2. Кенеттен апат ?келетін Торнадо ?алай пайда болады?
Жел-Ветер-wind, breeze
3. Е? т?менгі температура ?ай айда бай?алады?
?а?тар- Январь- January
4. Е? жо?ар?ы температура ?ай айда бай?алады?
Шілде- Июль- July Д?птерлерін ашып, та?ырыпты жазады. Суреттерді салдыртып, аны?тамасын жазып алады.
5. Жа?а та?ы-рыпты бекіту кезе?і 1. Кітапта?ы климатты? диаграммаларды сипаттау. ?р оп?а бір-бір диаграммадан б?ліп беремін.
1 топ: Балтимор
2 топ: Жа?а Орлеан
3 топ: Канзас - Сити
4 топ: Сан-Франциску
2. Кестені солдан о??а, о?нан сол?а ж?не жо?арыдан т?мен, т?меннен жо?ары ?арай о?и отырып, Солт?стік Американы? климатына ?атысты с?здерді аны?тау Т?сінбегендерін с?райды
6.?орытынды Б?гінгі саба?та, Солт?стік Американы? климатымен танысып, аны?тады?
7. Ба?алау кезе?і
О?ушыларды? саба??а ?атысымы бойынша ба?алау. ?здеріне лайы?ты ба?аларын алады.
8.?йге тапсырма
§31-о?у, кескін карта?а Солт?стік Американы? климатын т?сіріп келу.
М??алімні? тапсырмасын к?нделіктеріне жазады.