Сыныбы 7
Саба? № 39
Та?ырыбы: О?т?стік Американы? хал?ы мен елдері
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушылар?а О?т?стік Американы? хал?ы ж?не елдері, тілдік
??рамы, хал?ы ?алай ?алыптас?анды?ын,байыр?ы хал?ы-
?ндістерді? та?дыры туралы білім беру.
Дамытушылы? О?ушыларды О?т?стік Американы? хал?ы ж?не елдері
туралы білім бере отырып, оларды? ойлау, есте са?тау, с?йлеу,
еске т?сіру ?абілеттерін арттыра отырып, шы?армашыл жеке
т?л?аны ?алыптастыру.
Т?рбиелік Білім бере отырып, о?ушыларды? жауапкершілік, ??ыптылы?
?асиеттерін арттыру, таби?атты, Отанды ?ор?ау?а т?рбиелеу.
Саба?ты? типі аралас саба?
Саба?ты? т?рі д?ст?рлі саба?
Саба?ты? ?дісі: С?ра?-жауап, кестемен ж?мыс, с?йкестендіру, терминмен ж?мыс, картамен ж?мыс, есептер шы?ару
Саба?ты? к?рнекілігі: Суреттер, ?лестірмелі материалдар, интерактивті та?та, электронды? о?улы?, видео
Саба?ты? жоспары
I ?йымдастыру.
II ?й тапсырмасын тексеру
III ?й тапсырмасын бекіту
IV Жа?а саба?ты ме?гертуге дайынды?
V Жа?а саба?ты ме?герту
VI Жа?а саба?ты бекіту
VII О?ушыларды? білімін ба?алау
VIII ?йге тапсырма беру
Саба?ты? барысы
І.?йымдастыру кезе?і
а) с?лемдесу
?) саба??а дайынды?ын тексеру
б) назарын саба??а аудару
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру:
1.Сен білесі? бе?
- О?т?стік Америкада ?андай таби?ат зоналары тарал?ан?
- Амазония ормандары неліктен “?аламшар ?кпесі” деп аталады ?
- Мексика таулы ?ыраты неліктен “кактусты? екінші отаны” деп аталады
- Бай м?дени м?раларымен адамзатты та?дандыр?ан ?ркениеттер ?
- Б?та?ы ?те ?атты, ?абы?ынан тері илеуге ?ажетті шикізат алынатын а?аш ?алай аталады? Кебрачо (балта сынар)
- Анд тауында тіршілік ететін жануарлар? (Тау тапиры, пума, терісі ?те ба?алы кеміргіш шиншилла, лама )
- Анд тауыны? 4000 м биіктігінде ?андай ауыл шаруашылы? да?ылдары ?седі? (Асты? т??ымдастар)
- О?т?стік Америка ?андай ?сімдіктерді? отаны? (А?аш т?різді папортниктер мен орхидеялар, гевея, е? же?іл бальс а?ашы, д?рілік шикізат беретін хина а?ашы, какоа, сейба, ?ауын, араукария а?ашы, парагвай шайы ж?не т.б.)
- Амазонка ормандарында неліктен ш?птесін ?сімдіктер ?спейді?
- ?алымдарды? болжамы бойынша, Амазонка ормандары болаша?та жойылып кетуі м?мкін. Не себепті?
2. Б?л кім, ол не?
Суретте к?рсетілген бейнелерді тауып, олар жайлы ?ыс?аша м?лімет беру.
III ?й тапсырмасын бекіту
4. С?йкестендіру
Льянос Ориноко саваннасы
Пампа Жазы? дала
Компас Бразилия саваннасы
Сельвас ?алы? орман
Гаруана Со?ыр т?ман
Гилея Ыл?алды экваторлы? ормандар
Гуано 30 м-лік аса ба?алы азотты ты?айт?ыш
Ломас Ыл?алды б?кіл денесімен сі?іретін тамыржемісті ж?не т?йнекті
?сімдіктерді? ерекше тобы
5. «Е?...е?...е?…» (Географиялы? сергіту)
- Е? ірі су шош?асы
- Е? ?лкен жылан
- Е? кішкентай ??с
- Е? ірі жырт?ыш ??с
- Е? биік сар?ырама
IV Жа?а саба?ты ме?гертуге дайынды?
Ой ?оз?ау
- О?т?стік Американы? хал?ыны? саны?
- Таби?ат жа?дайларына байланысты материк ?андай топтар?а ажыратылады?
- О?т?стік Американы? байыр?ы хал?ы?
V Жа?а саба?ты ме?герту
- Халы?ты? ??рамы ж?не оларды? материкте орналасуы.
- Байыр?ы ж?не келімсек халы?тары.
- Саяси картасы.
- Мемлекеттерге берілген сипаттама.
О?т?стік Америка хал?ыны? саны- 345 млн
О?т?стік Америка елдері
Т?уелсіз айма?тар
Т?уелді айма?тар
Аргентина • Боливия • Бразилия • Венесуэла • Гайана • Колумбия • Парагвай • Перу • Суринам • Уругвай • Чили • Эквадор
Фолкленд аралдары (??рама Патшалы?) • О?т?стік Георгия ж?не О?т?стік Сандвич аралдары (??рама Патшалы?) Француз Гвианасы (Франция)
Анд елдері
- Колумбия
- Эквадор
- Перу
- Боливия
- Чили
Шы?ыста?ы жазы? елдер
- Венесуэла
- Гайана
- Суринам
- Бразилия
- Парагвай
- Уругвай
- Аргентина
- Франция Гвианасы
Ерлер ашы? сыр?а ж?не бас киімдерін тоты??с ?анатынан жасайды.
Перу-ежелгі ?ркениет елі, О?т?стік Американы? «археологиялы? м?ражайы» деп аталады. М?нда Титикако к?лі, 60 %орман алып жатыр. Осында?ы т?р?ындар уру деп атайды. Олар тростиковый ?айы? ар?ылы ж?зіп ж?реді.
Колумбия-асыл тастар?а бай ел, 90%изумруд тастар осы елде ?ндіріледі.
Эквадор-банан ?сіріледі..
Чили-е? ?зын ж?не сопа? ел. Мыс ?ндіруден 1-ші орын алады
Жазы?ты елдер
Венесуела- м?най?а е? бай ел. Маракайбо к?лі.
Аргентина- испан тілінен “argentum” аудар?анда к?міс. Испанды?тар ойла?ан осы жер к?міске бай, біра? олар ?ателескен. Аргентинаны? байлы?ы жайылымды жер сонды?тан ірі ?ара ?сірумен к?зге т?седі. Малшыларды “гуачо” деп атайды.
Бразилия- к?лемі жа?ынан ірі бес елді? ?атарына кіреді. Кофе ?сіруді? 1-ші орын алады. Бразилияда жыл сайын д?ние ж?зінде ?йгілі бес к?ндік карнавал ?теді,негізгі мейрам Рио-де Жанейро ?аласында болады.
О?т?стік Америка хал?ы к?пшілігі латын тілдеріне жататын испан ж?не португал тілдерінде с?йлеседі. Сонды?тан орталы? Америкамен бірге Латын Америкасы деп аталады.
?ай елді басына киіп ж?реді?
-Панама деп аталатын бас киімдер ?алыптас?ан ?а?идалар?а ?арсы Панама мемлекетінде емес, Эквадор дайындалады. Ал Панамада олар сатылады, осыдан барып оны? аты шы??ан. Сапалы панама ?анша умаждаса да, б?ктеседе ?з ?алпын жо?алтпайды. На?ыз панаманы хипихапа ?сімдігіні? жапыра?ынан то?иды. Б??ан ?ш ай уа?ыт кетеді.
Бразилия
- Барзилия, Бразилия Федеративтік Республикасы – О?т?стік Америка ??рлы?ыны? шы?ыс ж?не орталы? б?ліктерін алып жат?ан мемлекет.
- Жері – 8,5 млн. км2.
- Хал?ы 189 млн. адам (2007).
- Хал?ыны? этникалы? ??рамы: а? н?сілдер – 54,7%, негрлер – 5,89%, мулаттар – 38,45%.
- Б??ан ?оса 3 млн-нан астам иммигранттар (жапон, италиялы?, неміс, араб, француз, т.б.) т?рады.
- Астанасы – Бразилиа.
- Мемлекеттік тілі – португал тілі.
- Хал?ыны? к?пшілігі христиан дінін ?станады.
- ?лтты? мейрамы – жетінші ?ырк?йектегі Т?уелсіздік к?ні .
VI Жа?а саба?ты бекіту
1.Жабы? тест:
1.О?т?стік Америка хал?ыны? саны-
2.О?т?стік Американы? байыр?ы хал?ы: ?ндістер
3.Еуропалы?тар мен ?ндістерді? некелесуінен тара?ан ?рпа?: метистер
4.Самбо дегеніміз: негрлер мен ?ндістерді? неклесуінен тара?ан ?рпа?
5.Негрлер мен еуропалы?тарды? ?рпа?тары: мулаттар
6.Таби?ат жа?дайына байланысты елдер б?лінеді: Анд елдері мен Шы?ыста?ы жазы? елдері
7.Анд елдеріні? ?атарына: Колумбия, Эквадор, Перу, Боливия, Чили
8.Шы?ыста?ы жазы? елдерге: Венесуэла, Гайана, Суринам, Франция Гвианасы, Бразилия, Парагвай, Уругвай, Аргентина.
9.Ежелгі ?ркениет елі: Перу
10.Д?ние ж?зіндегі е? биік орналас?ан астана: Ла-пас 3630м
2. Кім ал?ыр?(Географиялы? есеп шы?ару)
Халы?ты? ты?ызды?ын аны?тау.
Аргентина хал?ыны? саны 40 677 348 : жер к?лемі 2 766 890 = 14,3 км 2
Боливия 1 098 580 8 857 870 = 8,1
Бразилия 8 514 877 191 908 598 = 22,0
Венесуэла 912 050 26 414 815 = 27,8
Гайана 214 970 770 794 = 3,6
Колумбия 1 138 910 45 013 674 = 37,7
Суринам 163 270 438 144 = 2,7
Перу 1 285 220 27 925 628 = 21,7
3.Картамен ж?мыс
Интерактивті та?тада жасырыл?ан елдерді табу. Кескін карта?а О?т?стік Американы? елдерін т?сіру.
VII О?ушыларды? білімін ба?алау
VIII ?йге тапсырма беру
- §43. Хал?ы мен елдері.
- Суретті пайдаланып кескін карта?а елдерді астаналарымен т?сіру.
- Елдерді? біріне сипаттама жазу (240-беттегі жоспар бойынша)
