Алматы облысы
Алак?л ауданы
«Жанама ?аза? орта мектебі мектеп жасына дейінгі ша?ын орталы?ы бар» коммуналды? мемлекеттік мекемесіні? география п?н м??алімі
Берікова ?ара?ат Берік?ызы
Та?ырыбы: М?хит суыны? ?оз?алысы.
Ма?саты: о?ушылар?а м?хит суыны? ?оз?алысы, тол?ындар, толысу мен ?айту ??былыстары жайлы білім беру.
Саба?ты? т?рі: аралас саба?
Саба?ты ж?ргізу ?діс-т?сілдері: т?сіндірмелі.
??рал-жабды?тар: атлас, интерактивті та?та, сызба н?с?алар
Саба?ты? жоспары:
I. ?йымдастыру.
II.?й тапсырмасын с?рау.
III.Жа?а саба?ты т?сіндіру.
IV.Жа?а саба?ты бекіту.
V.?орытындылау.
VI.Ба?алау.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і.
О?ушыларды т?гендеу, о?у ??ралдарын дайындатып, зейіндерін саба??а аударту.О?ушыларды ?ш топ?а б?лу.
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.
А.Д?ние ж?зінде ?анша материк ж?не м?хит бар?Оларды картадан к?рсету. Дж-де 6 материк ж?не 4 м?хит бар.
?.Электронды о?улы? бойынша тапсырма. М?хиттар мен материктерді орналастыру.
Б. «Ми?а шабул»
С?ра?-жауап.
1. Жер шарында?ы е? ?лкен ?рі е? тере? м?хит. (Тыны? м?хиты)
2. ??рлы?ты? барлы? жа?ынан су ?орша?ан ша?ын б?лігі.(Арал)
3. Ішкі те?ізді к?рсет.(Жерорта те?ізі)
Жа?а саба?ты т?сіндіру.
Жазда демалыста ?айда барасы?дар?К?л бетіне жел со??анда не к?реміз? Тол?ындарды.
- Бейне к?рініс к?рсетіледі. Бейне к?ріністі «?рмекші торы»стратегиясы бойынша бір-біріне с?ра?тар ?ою ар?ылы тал?ылайды.
- Цунами бойынша бейне к?рініс к?рсетіледі.О?ушылар б?л бейне к?рініс бойынша ?з пікірлерін айтады.
М?нді сандар
20м
1896 жыл Жапон аралында?ы цунами.
Тол?ынны? биіктігі
30м
1960ж Анд тауында?ы цунами
Тол?ынны?
биіктігі 20м
1821ж Индонезияда?ы цунами
Цунами жер сілкіну орталы?ынан са?атына 800км жылдамды?пен тарайды.
Ая?талма?ан с?йлем
- Те?іздегі толысу мен ?айту ??былысыны? себебін аш?ан ?алым....
- Толысу мен ?айту тол?ыныны? ?немі кезектесіп отыруы оларды? ?уатын электр энергиясын ?ндіру ?шін пайдалану?а м?мкіндік береді.Б?л ?уатты.... деп атайды.
Постермен ж?мыс:
1.Тол?ынны? элементтері
2.Цунами
3.Толысу мен ?айту ??былыстары
Тыны? су беті де?гейінен жо?ары к?терілген тол?ынны? е? биік б?лігі тол?ынны? ?ыры немесе жалы деп аталады.
Су бетіні? де?гейінен е? т?мен жат?ан б?лігін тол?ынны? табаны деп атайды.
Тол?ын ?зынды?ы дегеніміз- к?ршілес екі тол?ынны? ?ырларыны? арасында?ы ара ?ашы?ты?.
Тол?ынны? биіктігі- оны? табанынан ?ырына дейінгі ?ашы?ты?.
Е? к?шті дауылдарда тол?ын 10-15 м биіктікке жетеді. Тол?ынны? к?ші 9 балды? шкаламен аны?талады.
2. Цунами (жапонша цунами – ?ойнауында?ы ?лкен су) – те?із т?біндегі жер сілкінулерді? ?серінен пайда болатын с?рапыл жой?ын тол?ын.
Ашы? м?хитта цунамиді? биіктігі 1-2 метрден аспайды, ал жа?алау?а жа?ында?ан кезде оны? биіктігі бірден ?сіп 20-30 м-ге жетеді. Цунами болар алдында су жа?адан бірнеше ж?злеген метрге шегінеді, оны? тол?ыны са?атына 800 км жылдамды?пен тарайды. Тыны? м?хитты? О?т?стік-Шы?ыс Азия?а жа?ын б?лігінде жазда ж?не к?зде пайда болып, с?рапыл дауыл т?рінде со?атын жер тайфун деп аталады. Оны? ?серінен таудай тол?ын к?теріледі.
- М?хит пен те?іздерде ?айталап т?ратын ??былыс – толысу мен ?айту.
Бекіту с?ра?тары.
- 1.Тол?ындарды? пайда болу себептері ?андай?
- 2.Тол?ындар ?ай жерде биік к?теріледі: ішкі те?іздерде ме немесе м?хиттарда ма?
- 3.Цунами тол?ындары ?алай пайда болады?
О?ушылар та?ырыпты бекіту тапсырмалары мен с?ра?тарына жауаптар береді
Саба?ты ?орытындылау ?шін о?ушылар?а стикерлер таратылады: Б?гінгі саба?та не білді?дер? Саба? несімен ?ызы?ты болды? ?андай ?иыншылы? болды?
О?ушылар стикерлерді толтырып та?та?а жабыстырып кояды.
?й тапсырмасы: М?хит суыны? ?оз?алысы о?у.
Ба?алау.