К?ні:18.09.15
Сынып: 6 «?»
П?ні: География
Саба? № 6
Та?ырыбы: Масштаб, ?ашы?ты?ты ?лшеу.
Саба? ма?саты:. О?ушылар?а масштаб, оны? т?рлері, ?ашы?ты?ты ?лшеу, оны ?а?аз бетіне т?сіру ?дістері туралы білім беру. Картада?ы кез-келген географиялы? объектіні? масштабына ?арап ?ашы?ты?ын аны?тау?а ж?не оны д?лме-д?л ?а?аз?а т?сіруді ?йрету.
Саба?ты? т?рі: Жа?а саба?
??ралдары: Д?ние ж?зіні? физикалы? картасы, интербелсенді та?та, ?алам, ?арындаш, маркер, ?айшы, о?улы?, фотосуреттер, презентация
?діс-т?сілдер: т?сіндіру.
О?ыту н?тижесі: Масштаб, оны? т?рлері, ?ашы?ты?ты ?лшеу, оны ?а?аз бетіне т?сіру ?дістері туралы білімін шындау.
Саба?ты? барысы
Саба? кезе?дері
М??алімні? іс-?рекеті
О?ушыларды?
іс-?рекеті
1.?йымдастыру кезе?і (2 мин)
О?ушылармен амандасу. Саба??а ?атысуын, дайынды?ын тексеру. Психологиялы? дайынды?ын тексеру.
О?ушылар орындарынан т?рып, м??аліммен, сыныппен амандасады.
2. ?й тапсырмасын тексеру (12 мин)
1-Тапсырма: жер беті бейнесін т?стерге ?арап ажырату.
2-Тапсырма: шартты белгілерді та?та?а сызу (жат?а).
1-тапсырма: ?р о?ушы та?та?а шы?ып жер беті бейнесіні? ?андай екені? карта?а ?арап сипаттама береді.
2-тапсырма: шартты белгілерді сызу.
3. Жа?а саба?ты т?сіндіру (10 мин)
1. ?ашы?ты?ты ?лшеу т?сілдері.
О?ушылар?а ?ашы?ты?ты ?лшеу ?дістерімен таныстыру, мысалдар келтіру ар?ылы планды сыз?анда ?лшеу ж?мыстарыны? ?тымдыл?ын т?сіндіру.
?адамны? орташа ?ашы?ты?ын табу формуласы:
С= м?нда?ы С-?адам, А-жаса?ан ?адамы
В- бір ?адамны? орташа см-рі
Е-т?ра?ты сан, я?ни 1м =100см
О?ушыны? бір ?адамы= 65 см, егер де о?ушы С1-ден С2-ге дейін 45 ?адам жасаса онда оны? на?ты ара ?ашы?ты?ы ?анша метр болады?
С= = 29,25 м
С= 29,25 м
2. Масштаб ж?не оны? т?рлері.
О?ушылар?а «масштаб», «санды? масштаб», «атаулы масштаб», «сызы?ты? масштаб» терминлдеріне аны?тама беру, олар?а мысал келтіру ар?ылы атластан ?арап масштабтарды? айырмашылы?тарын салыстыру.
М?селен, 1:10 000 десек, б?л жер бетіндегі ?ашы?ты? 10 000 есе кішірейтіліп алынады деген с?з.
Не??рлым б?лшекті? б?ліміндегі сан к?бейген сайын, со??рлым масштаб ?са? деп есептеледі. Ал егер де б?ліміндегі санны? м?лшері аз бол?ан сайын, масштаб ірілене береді. М?селен, 1:10 000 масштабы 1:50 000 масштаб?а ?ара?анда ірі.
Мысалы: 1 см-де 100 м.
О?ушылар ?здеріні? орташа ?адамдарын м??алімні? н?с?ауы ар?ылы есептейді, орташа м?лшерін шы?арады.
Та?тада?ы ?адамны? орташа ?ашы?т?ын есептеу формуласын д?птерлеріне жазып ?р о?ушы ?зіні? орташа ?адамын есептеп шы?арады.
Жер бетінде ?лшенген ?ашы?ты?ты ?а?аз?а т?сіргенде ?анша есе кішірейтілгендігін к?рсететін б?лшек сан масштаб деп аталады (немісше мас-?лшеу, штаб-тая?).
Атластан ?арап ?р т?рлі масштабтарды атап ?анша?а те? екенін аны?тайды.
Б?лшек санмен к?рсетілген масштаб санды? масштаб деп аталады.
Планны? немесе картаны? масштабты с?збен жазыл?ан масштабты атаулы масштаб деп атайды.
К?лденен сызыл?ан масштабты сызы?ты? масштаб деп атайды.
4.Сергіту с?ті (2 мин)
О?ушылар?а сергіту с?тін ?ткізу арнайы ?ол?а, к?зге, белге арнал?ан жатты?уларды жасату.
Барлы? о?ушылар орынан т?рып арнайы жатты?уларды жасайды.
5.Жа?а саба?ты бекіту (10 мин)
Жа?а саба?ты бекіту тапсырмалары:
1-тапсырма: ?зіні? орташа ?адамы ар?ылы ?ашы?ты?ты есептеу
2-тапсырма: атластарды пайдаланып картада?ы м??алімні? н?с?ауымен ?алаларды? ара ?ашы?ты?ын табу.
1-ші тапсырма:
О?ушыны? бір ?адамы= 65 см, егер де о?ушы С1-ден С2-ге дейін 45 ?адам жасаса онда оны? на?ты ара ?ашы?ты?ы ?анша метр болады?
С= = 29,25 м
С= 29,25 м
2-ші тапсырма:
1-ші о?ушы: Астана-Алматы
2-ші о?ушы: Лондон-Берлин
3-ші о?ушы:Астана-Пекин
4-ші о?ушы: Анкара-Астана
5-ші о?ушы: Дели-Сеул
6-шы о?ушы: М?скеу-Астана
7-ші о?ушы: Вашингтон-Лондон
8-ші о?ушы: Мадрид-Рим
9-шы о?ушы: Алматы-Токио
6. ?орытынды
(5 мин)
Б?гінгі саба?ты ?орыту ?шін м??алім о?ушылар?а ауызша с?ра?тар ?ояды, о?ушылар ?з ойларыымен б?лісіп не ?ызы? бол?аны, нені ?йренгендері ж?не не ?иынды? бол?аны туралы ?здеріні? ойларымен б?ліседі.
О?ушылар б?гінгі саба?ты с?ра?тар?а жауап беру ар?ылы ж?не пікір айту ар?ылы ?орытады.
7. Ба?алау
(2 мин)
О?ушыларды белсенділік ж?не саба??а дайынды?ы мен ?атысуына ?рекеттеріне ?арай ба?алау.Не себепті сондай ба?а ал?анын т?сіндіру.
О?ушылар ?здеріні? ба?аларын алады.
8. ?й тапсырмасы (2 мин)
§ 7 о?у, Каспий те?із солт?стіктен о?т?стікке дейінгі ?зынды?ын аны?тап, масштабын тап
?йге тапсырма алады. М??алімні? тапсырмасын к?нделіктеріне жазып, т?сінбегендерін с?райды.