Дамытушылы?: О?ушыларды? ?ткен т?жірибелерінде ?йренген икемділіктері мен да?дыларын ?олдана отырып, ой орісін дамыту, жалпы таби?ат туралы к?зкарастарын ке?ейту, п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру, танымды? ?ызы?ушылы?ын дамыту,таби?ат туралы ойларын ?алыптастыру.
Т?рбиелік: О?ушыларды? ?з ойларын жеткізе білу, ?арым-?атынас жасауды ?йрену. О?ушыларды ?йымшылды??а т?рбиелеу, адамгершілік ?абілетін ?алыптастыру, Отанс?йгіштікке, батылды? пен табандылы??а т?рбиелеу.
І. ?йымдастыру кезе?і: С?лемдесу, О?ушыны т?гендеу. Саба??а дайынды?ын тексеру.
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау.
Ж?лдыз дегеніміз не?
Шо?ж?лдыз дегеніміз не?
Ж?лдыздарды зерттеуде ?з ?лесін ?ос?ан кім?
?андай ж?лдыздарды? аттарын білесі??
?андай ж?лдыздар адамдар?а ба?ыт-ба?дар бере алады.?
ІІІ. Жа?а саба?.
Ж?лдыздарды? к?рінетінін, к?рінбейтінін жина?тап адамдар ?арышты? ке?істік деп атайды. Жорамал бойынша бізді? Галактикамыз сутегінен т?ратын газды б?лттардан пайда болды дейді. Газды заттарды? бір-бірімен со?ты?ысуы оларды? жылдамды?ын тежеп жылу ?уатыны? пайда болуына ?сер еткен деп есептейді. ?арышты?ке?істік дегеніміз - ?р т?рлі пішінде ?алыптасып, жер атмосферасынан тыс?ары жат?ан ?зіндік ж?лдыздары,?аламшарлары, астероидтары, кометалары мен ша?-тоза?ды газдары бар ?аламшар, ж?лдыз, галактика бос ке?істік.
К?н - жер бетіндегі жары?ты? ж?не энергияны? к?зі. Сонды?тан да адамдар ж?не оны ?орша?ан д?ниені? барлы?ы к?нні? жары?ын?тижесінде ?мір с?руде. ЕгерК?н болмаса жер бетінде жары? болмас еді, себебі Жерді? жары? б?ліп шы?ару ?абілеті жо?. К?н с?улесіні? ?уаты болмаса жануарлар мен ?сімдіктер ?мір с?ре алма?ан болар еді. К?н - таби?атта?ы ерекше жаратыл?ан сансыз к?п ж?лдыздарды? бірі, жерге е? жа?ын орналас?ан ж?лдыз. К?н дегеніміз - бал?ы?ан ысты? газды жар?ырап т?р?ан ?те ?лкен шар. К?н мен Жерді? орташа ара ?ашы?ты?ы 150 млн ша?ырым. К?нні? бетіндегі температура - ?те жо?ары. Оны? бетіндегі ?ою да?тарда температура біршама т?мендеу.
К? жар?ырап шуа?ын шаш?анымен бірге жылу да береді. ?сімдіктер к?зде ж?не ?ыста дамуын уа?ытша то?татып, к?ктемде к?н жылын?анда ?айтадан ?се бастайды.Жылу ?сімдіктерден бас?а жануарлар?а да ?ажет. Оларды?да к?беюіж?не жер бетінетаралуы жылу?а байланысты. Аспандап ?аламшарларжар?ырап к?рінеді. Барлы? ?аламшарлар К?нді айнала ?зіні? орбитасымен ?оз?алады.
Орбита дегеніміз - К?нді айнала?оз?алатын ?аламшарларды? жолы.
Меркурий - К?нге е? жа?ын орналас?ан ?аламшар. Оны? диаметрі Жерден 2,5 есе кіші. К?нді 88 т?улікте айналып ?теді. Жарты шарды? К?нге ?ар?ана жа?ыны? температурасы ?те жо?ары, ал ?арама-?арсы жа?ында ?те суы?.
Шолпан (Венера). Ауданы жа?ынан Жерден с?л кіші. К?нді 225 т?улікте айналып ?теді. Беткі температурасы шамамен 500ºС болатын е? жары? ?аламшар.
Марс. Оны? диамерті жерден екі есе кіші. К?нді687 т?улікте айналып ?теді. Марсты? екі серігі бар - Фобос ж?не Деймос. Серіктер Марсты айнала ?оз?алуымен ?атар К?ндіде Марспен бірге айналып ?теді.К?н ж?йесіндегі бесіншіе? ?лкен ?аламшар - Юпитер. Шолпаннан кейінгі екінші жары? ?аламшарларды? бірі.
Юпитерді? 16 серігі бар.
Сатурн. ?аламшарды? ерекшелігі сансыз к?п тастарды? кесектерінен, м?зданж?не ша?-тоза?нан т?ратын жалпа? жар?ыра?ан са?ина т?різді болып келуі. Диаметрі Жерден 9,5 есе ?лкен К?нді 29,5 жылда айналып ?теді. Айналасында 17 серігі бар.
Уран. ХVІІІ ?асырда ашыл?ан. На?ты айтса? 1781 жылы неміс астрономы Вильгелм Гершель ашты. Оны? К?ннен алысты?ы соншалы?ты, К?ннен б?лініп шы??ан жылуды Жерге ?ара?анда 400 есе кем алады.
Нептун. ХІХ ?асырда, я?ни 1846 жылы ?ылым?а белгілі болды. Оны француз Урбен Леверье ж?не а?ылшын Джон адамсашты. ??рылымы Уран?а ??сас.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Тақырыбы: Күн және күн жүйесі. Ғарыштық кеңістіктің заттық табиғаты.
Мақсаты:
Білімділік: Күн жүйесімен танысу.
Дамытушылық: Оқушылардың өткен тәжірибелерінде үйренген икемділіктері мен дағдыларын қолдана отырып, ой орісін дамыту, жалпы табиғат туралы көзкарастарын кеңейту, пәнге деген қызығушылығын арттыру, танымдық қызығушылығын дамыту,табиғат туралы ойларын қалыптастыру.
Тәрбиелік: Оқушылардың өз ойларын жеткізе білу, қарым-қатынас жасауды үйрену. Оқушыларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу, адамгершілік қабілетін қалыптастыру, Отансүйгіштікке, батылдық пен табандылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Сабақты жүргізу әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, түсіндіру.
Көрнекіліктері:
І. Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, Оқушыны түгендеу. Сабаққа дайындығын тексеру.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
Жұлдыз дегеніміз не?
Шоқжұлдыз дегеніміз не?
Жұлдыздарды зерттеуде өз үлесін қосқан кім?
Қандай жұлдыздардың аттарын білесің?
Қандай жұлдыздар адамдарға бағыт-бағдар бере алады.?
ІІІ. Жаңа сабақ.
Жұлдыздардың көрінетінін, көрінбейтінін жинақтап адамдар ғарыштық кеңістік деп атайды. Жорамал бойынша біздің Галактикамыз сутегінен тұратын газды бұлттардан пайда болды дейді. Газды заттардың бір-бірімен соқтығысуы олардың жылдамдығын тежеп жылу қуатының пайда болуына әсер еткен деп есептейді. Ғарыштықкеңістік дегеніміз - әр түрлі пішінде қалыптасып, жер атмосферасынан тысқары жатқан өзіндік жұлдыздары,ғаламшарлары, астероидтары, кометалары мен шаң-тозаңды газдары бар ғаламшар, жұлдыз, галактика бос кеңістік.
Күн - жер бетіндегі жарықтың және энергияның көзі. Сондықтан да адамдар және оны қоршаған дүниенің барлығы күннің жарығынәтижесінде өмір сүруде. ЕгерКүн болмаса жер бетінде жарық болмас еді, себебі Жердің жарық бөліп шығару қабілеті жоқ. Күн сәулесінің қуаты болмаса жануарлар мен өсімдіктер өмір сүре алмаған болар еді. Күн - табиғаттағы ерекше жаратылған сансыз көп жұлдыздардың бірі, жерге ең жақын орналасқан жұлдыз. Күн дегеніміз - балқыған ыстық газды жарқырап тұрған өте үлкен шар. Күн мен Жердің орташа ара қашықтығы 150 млн шақырым. Күннің бетіндегі температура - өте жоғары. Оның бетіндегі қою дақтарда температура біршама төмендеу.
Кү жарқырап шуағын шашқанымен бірге жылу да береді. Өсімдіктер күзде және қыста дамуын уақытша тоқтатып, көктемде күн жылынғанда қайтадан өсе бастайды.Жылу өсімдіктерден басқа жануарларға да қажет. Олардыңда көбеюіжәне жер бетінетаралуы жылуға байланысты. Аспандап ғаламшарларжарқырап көрінеді. Барлық ғаламшарлар Күнді айнала өзінің орбитасымен қозғалады.
Орбита дегеніміз - Күнді айналақозғалатын ғаламшарлардың жолы.
Меркурий - Күнге ең жақын орналасқан ғаламшар. Оның диаметрі Жерден 2,5 есе кіші. Күнді 88 тәулікте айналып өтеді. Жарты шардың Күнге қарғана жағының температурасы өте жоғары, ал қарама-қарсы жағында өте суық.
Шолпан (Венера). Ауданы жағынан Жерден сәл кіші. Күнді 225 тәулікте айналып өтеді. Беткі температурасы шамамен 500ºС болатын ең жарық ғаламшар.
Марс. Оның диамерті жерден екі есе кіші. Күнді687 тәулікте айналып өтеді. Марстың екі серігі бар - Фобос және Деймос. Серіктер Марсты айнала қозғалуымен қатар Күндіде Марспен бірге айналып өтеді.Күн жүйесіндегі бесіншіең үлкен ғаламшар - Юпитер . Шолпаннан кейінгі екінші жарық ғаламшарлардың бірі.
Юпитердің 16 серігі бар.
Сатурн. Ғаламшардың ерекшелігі сансыз көп тастардың кесектерінен, мұзданжәне шаң-тозаңнан тұратын жалпақ жарқыраған сақина тәрізді болып келуі. Диаметрі Жерден 9,5 есе үлкен Күнді 29,5 жылда айналып өтеді. Айналасында 17 серігі бар.
Уран. ХVІІІ ғасырда ашылған. Нақты айтсақ 1781 жылы неміс астрономы Вильгелм Гершель ашты. Оның Күннен алыстығы соншалықты, Күннен бөлініп шыққан жылуды Жерге қарағанда 400 есе кем алады.
Нептун. ХІХ ғасырда, яғни 1846 жылы ғылымға белгілі болды. Оны француз Урбен Леверье және ағылшын Джон адамсашты. Құрылымы Уранға ұқсас.
ІV. Жаңа сабақты бекіту.
1. Жер бетіндегі тіршілік үшін күннің қандай маңызы бар?
2. Күн дегеніміз не?
3. Күннің жылуын қандай байлық көзіне жатқызуға болады?
V. Бағалау.
VІ. Үй тапсырмасы.
Күн және күн жүйесі. Ғарыштық кеңістіктің заттық табиғаты.
