Та?ырыбы: «?аза?станны? пайдалы ?азбалары» Сыныбы: 8 «а»
Ма?саты: а) О?ушыларды ?аза?станны? пайдалы ?азбаларымен таныстырып, оларды? орналасу за?дылы?тары туралы білім беру ?) Экологиялы? т?рбие беру б) Физикалы? карталармен ж?мыс істеу ар?ылы іскерлік, шеберлігін ?алыптастыру.
К?рнекіліктер: ?аза?станны? физикалы? картасы, тау жыныстарыны? ?лгілері, кескін карта, ?.С?тпаевты? суреті, ?аза?станны? пайдалы ?азбалары кестесі, дидактикалы? материалдар, перфокарта, ребус, с?зж?мба?, шартты белгілер, ?оржын, асы?, рефераттар, буклет.
Саба?ты? т?рі: Аралас саба? Саба?ты? ?дісі: Т?сіндіру П?наралы? байланыс: химия, тарих
Саба?ты? барысы: 1. ?йымдастыру 2. ?й тапсырмасын с?рау. а) ?аза?ты? ?лтты? ойыны ?оржыннан асы? алу бойынша ж?ргізіледі. 1) ?аныш С?тпаев кім? 2) ?.И.С?тпаевты? зерттеулері. 3) ?.И.С?тпаев?а халы?ты? ??рметі. 4) ?аза?станда?ы е? биік тауды ата. 5) ?аза?станда?ы е? аласа тауды ата. б) Та?дау тестісі ар?ылы о?ушыларды? білімін аны?тау. 1. ?аза?станда?ы аласа тауларды ата. а) Сарыар?а, М??алжар ?) Тянь- Шань б) Алтай, Сарыар?а 2. Хан Т??іріні? биіктігі. а) 6999м ?) 6995 м б) 5995м 3. ?аратау жотасыны? биіктігі. а) 346м ?) 546м б) 556м 4. ?аза?станда?ы е? т?мен жат?ан ойыс а) ?аратау 122 м ?) ?ара?ия 132м б) Ба?тыбай 152м
ІІІ. Жа?а саба?: Жоспары: 1. ?аза?станда?ы пайдалы ?азбаларды? т?рлері, ерекшеліктері, ?олданылуы а) жанатын пайдалы ?азбалар ?) рудалы пайдалы ?азбалар б) рудасыз пайдалы ?азбалар 2. Пайдалы ?азбаларды? кен орындары. 3. ?азіргі ма?ызы жанатын рудалы рудасыз м?най к?мір газ темір марганец хром никель алюминий полиметалл сирек кездесетін металдар фосфорит т?з ??рылыс материалдары ?ктас мергель гипс, м?рм?р кварцит І?. «Географиялы? диктант». Д?птермен ж?мыс. М?най мен газды? ?оры республикамызды? батысында шо?ырлан?ан. ?аза?стан к?мірге бай.рудасы ж?нінен 7-орында. рудасыны? ??рамына бірнеше металдар.,., т.б. енеді. ?аратау ?ойнауы. бай. ?. ?з бетімен ж?мыс. Пайдалы ?азбаларды кескін карта?а т?сіру. ?І. Картамен ж?мыс. Шартты белгілерді кен орындарына орналастыру. ?ІІ. «Керуен жолы» дайындал?ан с?ра?тар, географиялы? шаралар. 1. Пайдалы ?азбалар нешеге б?лінеді? 2. ?здері? т?р?ан жерде ?андай пайдалы ?азбалар кездеседі? 3. ?зін-?зі білдіреді б?л ?ала ?андай кенді ?аз?аным тап бір ?ана. (Жез?аз?ан) 4. Сол?а ?арай о?ыса?, бойынан ток ж?реді, О??а ?арай о?ыса?, металды ж?рт біледі. (мыс, сым) ?ІІІ. «Ойлан, тап» Ребус, с?зж?мба? шешу. 1.?аза?ты? ?са? шо?ысы немесе бас?а атауы
А.Бал?аш ма?ы в.Т?ран ойпаты с.сарыар?а
2.Батыстан шы?ыс?а ?арай 1200 км-ге созылып жат?ан жер
А.батыс сібір жазы?ы в.сарыар?а с.орал алды ? стірті
3.е? биік жері А?сора?
А.тор?ай ?стірті в.сарыар?а с.бетпа?дала
4.?аза?стан швецариясы деп аталатын жер
А.к?кшетау в.?лытау с.а?сора?
5.м??алжарды? е? биік жері
А.бесшо?ы в.?лкен бо?тыбай с.бесба?ан
6.ма??ыстау тауларыны? е? биік жері
А.бесшо?ы в.иманбула? с.небесная
7.Алтай тауы нешеге б?лінеді
А.3 в.6 с.4
8.е? биік жері
А.м?збел в.м?зтау с.тастау
9.Б??тырма ?зеніні мен о?тстігінде ?ара ертіс ?зені аралы?ында жатыр
А.батыс ж/е кенді алтай в.о?т?стік алтай с.?алба жотасы
10.листвяга,холзун,к?ксу ж/е оларды? тарма?тал?ан ?бі,Иванов,?лб жоталары бар алтайыды? бір б?лігі
А.батыс ж/е кенді алтай в.о?т?стік алтай с.?алба жотасы
11.е? биік жері ?алба жотасыны?
А.сарышо?ы в.бесба?ан с.бесшо?ы
12.сауырды? е? биік жері
А.м?зтау в.тастау с.бесшо?ы
13.Тарба?атайды? е? биік жері
А.тастау в.м?зтау с.бесба?ан
14.?ктас,гнейс,кристалды та?татас,кварцит,м?рм?р
А.жо?гар алатауы в.тянь-шань с.іле алатауы
15.Тянь-шань тауы нешеге б?лінеді
А.4 в.3 с.5
Пайдалы ?азбалар
1.?ай жылы ?ар?анды тас к?мір алабыны? ?нерк?сіптік м?мкіндіктері аны?талды.
А.1919-1924 в.1919-1923 с.1919-1925
2.менделеев кестесіні? ?анша элементі ?аза?стан жерінде кездеседі
А.106 в.105 с.104
3.д?ние ж?зі бойынша ураннан нешінші орында
А.2 в.3 с.4
4.хром мен марганец ж?нінен н
А.3 в.2 с.4
5.м?най,темір ж?не ?алайы ?орынан д?ние ж?зінде нешінші орында
А.10-13 в.10-12 с.10-14
6.марганец ?оры бойынша нешінші орында
А.2 в.1 с.3
7.алтын ?орынан нешінші орында
А.3 в.4 с.5
8.?ай жылы ?ай кен орнынында м?най ???ымасы ат?ылады.
А.1893ж Эмбі кен орнында?ы ?араш??гілде
В.1899ж Эмбі кен орнында?ы ?араш??гілд
С.1894ж Эмбі кен орнында?ы ?араш??гілд
9.м?най мен газ ?анша алапта шо?ырлан?ан
А.14 алап,220 кен орын в.15 алап 220 кен орын с.16 алап 223 кен орын
10.?азіргі кезде ?анша к?мір ?ндіретін алап бар
А.2 в.3 с.4
11.?ара?анды алабы ?анша жерді алып жатыр
А.3700 в.3600 с.3800
12.дж ен «Алып» кеніші ?ай ?алада орналас?ан
А.ертіс в.екібаст?з с.?ара?анды
13.темір рудаларыны? тмд бойынша ресей мен украинадан кейін алатын орны
А.4 в.3 с.5
14.1948ж ?ш?ыш м.сургутанов ?андай кен орнын ашты.
А. Сарыбай в. Соколов с.?йет
15.алтын ?оры кен орны ?анша
А.196 в.197 с.198
Дискуссиялы? ?рнек
р/с
Мазм?ны
келісемін
Келіспеймін
1
Алтын ?орынан ?аза?стан дж 5орында
2
М?най,газ жанбайды
3
?ара?анды алабы 3600 км2 жерді алып жатыр
4
Хром тянь-шаньда орналас?ан
5
11 марганец кен орын бар
6
Никель ?йетте
7
Мырышыты? 70% шо?ырлан?ан
Сандар сойлейді :105элемент 70барланган 60?ндірілді 1899 1911 1915 1999 14 алап 220кен 10алап 164млрдт 3600 км
Арты? с?зді тап
1.хром,никель,газ,жалпы сырт,м?най
2.вашингтон,алюминий,?ара?анды,атырау
3.марганец,к?кшетау,алтын,мыс
4.темір,?ола,к?міс,астана
С?йкестендір
Алып ?ала
Никель кен орын
?ара?анды пайдалы ?азба
Соколов –сарыбай ?айра?ы
Эмбі темір кені
Каспий скважина
Білемін
Білгім келеді?
С?ра? туды?
?сыныс
Ж?пты? ж?мыс.Кестені толтыр.(5 мин)
Пайдалы ?азбаны? атауы
Кен орныны? атауы
?ай топ?а жатады ?
Шартты белгісі
Газ
Алюминий
Алтын
К?мір
Т?з
ПАЙДАЛЫ ?АЗБАЛАР
ДЖ.алатын орны ?ндіруден
Дж ?оры
Тмд ?ндіруден
Тмд ?оры
Кен орны
.м?най
11
10
Доссор,ма?ат,??мк?л,кен?ия?.?аша?ан,те?із
Газ
12
4
?арашы?ана?,Жа?ажол,?стірт,Атырау Ембі алабы
К?мір
8
8
3
3
?ара?анды,Екібаст?з,Те?із,?ор?алжын,?аражыра,Тор?ай,Майк?бен
Темір
8
3
3
Соколов-сарыбай,Лисаковск,?ашар,?йет
Хромит
2
1
М??алжар тауы,Кемпірсай,Д??
марганец
3
2
Жезді,?аражал,?ш?атын
Мыс
4
3
Жез?аз?ан,сая?,А?то?ай,?о?ырат,бозшак?л,жыланды,?лытау
Мырыш
4
1
?скемен,Риддер,шымкент
Вольфрам
Шы?ыс ?айра?ты,б??ыты,к?кті?к?л,?араоба
Алтын
7
3
Алтай,?алба жотасы,степняк,а?су,Жо??ар,Іле Алатауы
Рениий
3
Берилий
3
Жетісу,Алтай тауларында
Тантал
3
Уран
1
Солт?стік ?аза?стан,Ма??ыстау т?бегі
Ваннадий
Висмут
5
6
Жетісу,Алтай тауларында
фосфорит
2
О?т?стік ?аза?стан,?аратау.Шола?тау,А?сай,жа?атас.
С?ра?тар
105 эелмент
М?най,газ
1919-1923
2010
Атырау,ма??ыстау
темір
Ар?алы? торабы
Пайдалы ?азба
Менделеев кестесі
Дж ураннан 1орын
М?най кен орны
?ара?анды тас к?мір
Соколов-сарыбай
алюминий
Венн диаграммасы
Айырмашылы?ы
??састы?ы
Айырмашылы?ы
Тест пайдалы ?азба
1.в 2.в 3.а 4.в 5.в6.в7.с8.в9.а10.а11.в12.в13.в14.а15.а
1.с
2.в.
3.в.
4.а
5.в
6.а7.а8.в9.в10.а11.а12.в13.а14.а15.в ІХ. ?йге тапсырма §14. С?ра?тар?а жауап беру. Х. Ба?алау. ХІ. ?орытынды.