Саба?ты? та?ырыбы: О?т?стік Американы? таби?ат зоналарын ?айталау. Саба?ты? ма?саты: Білімділігі: О?т?стік Американы? таби?ат зоналары бойынша ал?ан білімдерін ?орытындылау, жина?тау, материалды ме?геру д?режесін тексеру. Дамытушылы?ы: о?ушыларды? топпен ж?мыс істеу ?абілетін арттыру, естеса?тау да?дыларын дамытып,?тілген материалды ж?йелей білуге баулу. Т?рбиелік: тап?ырлы??а, белсенділікке, жауапкершілікке т?рбиелеу.Саба?ты? т?рі: ?айталау,жина?тау саба?ы,Саба?ты? типі: сайыс саба?ы. Саба?ты? ?дісі: топпен ж?мыс, ауызша ??гімелеу, с?ра?-жауап. К?рнекілігі: ?алталы плакат, с?зтуым «Таби?ат зона», жануарлар суреті, ?ажайып ?обдиша. д?ние ж?зіні? физикалы? картасы, глобус, атлас, слайдтар.Саба?ты? барысы: ?йымдастыру кезе?.1.О?ушыларды? саба??а дайынды?ын тексеру.2.О?ушыларды 5 топ?а б?лу:1.топ Орман. 2 топ Саванна. 3 топ Дала. 4 топ Ш?лейт. 5топ ш?л.Ойын шартымен таныстыру. І-кезе?. «Си?ырлы мозайка» ??растыру.ІІ-кезе?. «?ажайып ала?» ойыны.ІІІ - кезе?. «Балы? аулау» ойыны.ІV- кезе?. «Жануарларды тану».V- кезе?. «?ажайып ?обдиша».Та?тада тау суреті бейнеленген. Тау етегінен шы??а ?арай тауды? жан –жа?ынан аялдамалар к?рсетілген, ж?не бес жолаушы берілген. Бес топ бір-бірімен жарыса отырып, с?ра?тар?а д?рыс жауап беріп отырса, сол аялдама ар?ылы жалауды тау шы?ына ?арай шы?ару керек. ?ай топ д?рыс жауап беріп, жалауды шы? басына шы?арса, сол топ же?імпаз атанады.
І-кезе?. « Си?ырлы мозайка» ??растыру.М?нда алдын - ала дайындап ?келген ?алталы плакат такта?а ілінеді. ?алталы жылтыр целофанан тігілген. ?йткені, о?ушылар д?рыс жауабын тауып, картадан ?рбір т?ртб?рышты ?иы?шасын ?алталар?а ретімен орналастырыл?анда ?алтадан ?андай матирик ??растырыл?аны к?рініп т?руы керек. ?рбір ?иы?шаны? артында с?ра?тары жазылады да, та?та?а ілінген ?алталы плакатты? ?рбір ?алтасында д?рыс жауабы жазылады. Б?л ойында ?р топта алты о?ушы шы?ып, ?иы?шыларды алып, онда берілген с?ра?тарды? жауабын ?алталы плакаттан тауып алып орналастырады. Сонда бес калталы плакаттан «Америка» материгіні? с?лбалары шы?ады. Егер о?ушы д?рыс жауабын білмей, бас?а бір ?алталы ?иы?шаны салып ?оятын болса, онда еш?андай материкті? картасы ??растырылмайды.
І топ: Орман.?иы?шада?ы с?ра?тар:
- ?те ірі а? г?л, жапыра?ыны? диаметрі 2 м-ге жететін ?сімдік?
- Т?щы суда?ы е? ірі балы?, ?зынды?ы 4 м, салма?ы 200 кг.
- Материкті? шы?ысында?ы е? шеткі н?ктесі ?
- ?йгілі ?алайы белдеуі ?ай жерде?
- Жерді? е? ыл?алды б?лігі?
- Материкті? е? ірі аралы?
ІІ топ: Саванна.?иы?шада?ы с?ра?тар:
- Материкті? е? биік сар?ырамасы?
- Материкті? е? ?лкен к?лі?
- Т?бінен м?най ?ндірілетін к?л?
- Материкті? солт?стіктегі е? шеткі н?ктесі?
- 300 тарма??а б?лініп, биік жартастардан ??лап а?атын, таби?аты е? ?сем сар?ырама?
- Материктегі е? жо?ары температура бай?ал?ан жер?
ІІІ топ: Дала.?иы?шада?ы с?ра?тар:Е? биік жанартау?
- О?т?стік Американы? е? ?зын тау ж?йесі?
- Жер шарыны? е? суы мол ?зені?
- Ж?гері, картоп, ?ызана?ты? отаны?
- Материкті? е? биік н?ктесі?
- Америка ??рлы?ын ашу?а бастама жаса?ан кім?
ІV топ: Ш?лейт
?иы?шада?ы с?ра?тар:
1.Антарктидадан б?лген д?ние ж?зіндегі е? ?лкен б??аз?
- Т?тті картоп?
- Жазда кеуіп ?алатын т?зды к?л?
- Материкті? о?т?стіктегі е? шеткі н?ктесі?
- Материктегі е? т?менгі температура тіркелген белдеу?
- О?т?стік Американы? е? т?мен жат?ан жер?
ІІ топ: Ш?л
?иы?шада?ы с?ра?тар:
- Материкті? е? ?лкен ш?лі?
- Анд тауында жануарларды? ежелгі т?ріні? ?кілі?
- Материкті? батысында?ы е? шеткі н?ктесі?
- Материкті? ірі мемлекеті?
- Ерекше ?сем ?сімдік?
- Терісі ба?алы кеміруші?
ІІ-кезе?. «?ажайып ?обдиша»
?обдишада «Б?л не?», «Б?л кім?» атты карточкаларда?ы 5 с?ра??а жауап берген о?ушы 5 ?пай, 4 с?ра??а жауап берген 4 ?пай алады. Міне, осылай д?рыс жауабына ?арай ?р о?ушы ?з ?пайын жинайды.
Карточкада?ы с?ра?тар:
Сельвас Компос Пампа Сауыттылар Гаруна
Бальс Льянос ?о?ырбас Гуанако Ломас
Гилея Кебрачо оцелот пума Гуана
Капибара б?телке пампа т?лкісі кактус лама
ІІІ-кезен. «Балы? аулау» ойыны.
Б?л ойында алдын-ала балы?тарды? суреті ойыл?ан балы? макеттері та?та?а ілініп ?ойылады. Ол балы?тарды? суретінде с?ра?тар жазыл?ан. О?ушыларды? сол с?ра?тар?а жауап берулері керек. Б?л ойынды о?ушылар?а былай т?сіндірдім: Сендер ту?ан ?лкеміздегі «Арыс» ?зені тау б?ла?тарынан бастау алатынды?тан, суы ?те м?лдір екенін білесіндер.Кенет ?зен т?бінен бірнеше ?згеше балы? к?рдіндер.?олдарында ?арма?та, ау да жо?.Сонды?тан сендер балы?тарды су?а с?нгіп ?стайсындар.Су астында к?здерінді ашпайсындар. Міне, б?л ойында к?здерінді байлап, та?тада?ы балы?тарды ?стап алулары? керек. Б?л балы?тар м?хиттар мен ?зендермен ж?зіп, ?здеріндей балаларды? хаттарын алып келе жат?ан ж?не сендерден к?мек с?рап келе жатыр. Сол балалар?а ?з к?мектері?ді берулерін керек.?р топтан екі о?ушыдан шы?арып, к?здерін байлап балы? аулау?а кірістіру. Хат тек 4 балы?та ?ана бар.Сол балы?ты ?ста?ан о?ушы жауап береді.
Саламатсыздар ма ??рметті о?ушылар!Мен б?л хатты сіздерге жолдап отыр?ан себебім,а?амны? ?мірбаянын с?расам, б?лай жауап береді:Мені? атым Перу еліні? астанасымен аттас (Лима), фамилиям екі материкті,екі м?хитты, б?ліп т?р?ан б??азбен аттас(Дрейк). ?азір Х.Колумб аш?ан материктегі е? ?лкен мемлекетте т?рамын(Бразилия).Б?л хатты ?алай т?сінуге болады?
Саламатсыздар ма ??рметті о?ушылар!
Б?л жерді? ормандарында?ы а?аштарды? биіктігі 80 метрден асады.Олар лианалармен ты?ыз шырмал?ан.А?аштарды? ді?інде ?демі г?лдейтін орхидеялар к?п.М?нда таби?и каучук алынатын ж?не д?рілік шикізат беретін а?аштар бар.Жануарларын к?рсе? та?ы ?ызы?.Сонда мен ?айда ж?рмін?(жер шарында?ы Амазония ормандары)
Б?л ?андай а?аштар?(гевея мен хина а?ашы)
Саламатсыздар ма ??рметті о?ушылар!
«Жаз ортасында жа?а жыл мерекесі ?те ?ызы?ты ?тті» деп жазды автор.Жа?а жыл мерекесі жаз ортасында келуі м?мкін бе?(О?т.жарты шарда жыл мезгілдері Солт. Жарты шар?а ?арама-?арсы, сонды?тан жа?а жыл жаз ортасында келеді) Саламатсыздар ма ??рметті о?ушылар!
?ай те?ізде – А? те?із немесе ?ызыл те?ізде су т?зды?
ІV кезе? «Жануарларды тану»
Біз ту?ан ?лкемізге О?т?стік Америка материгіне т?рлі жан-жануарларды жерсіндіру ?шін алып келді.Біра?, б?л жануарлар бізді? ?лкемізге жерсінбеді.Сонды?тан, біз ?з жануарларын алып кетуі ?шін ?р материктегі таби?ат зоналарынан бір-бір ?кіл ша?ыртты?. Міне сендерді? бірі? «О?т?стік Америка» материкті? таби?ат зонасынан келген ?кілсі?дер.Сендер ?з таби?ат зоналарыны? жануарларын мына суреттер бойынша танып алулары? керек. Т?рлі жан-жануарларды? суреттерін араластырып ?ойдым. Т?рлі жан -жануарларды? суреттері; тапир, ??мырс?ажегіш, су шош?асы капибара, пума, ягуар, жалды ?ас?ыр, лама, к?зілдірікті аю, шиншилла.
V кезе? «?ажайып ала?» ойыны. Б?л ойында «Таби?ат зона» атты с?зтуым ??растырылады. ?р топтан кезекпен бір - бір о?ушыдан шы?ып, ше?берді айналдырады. Ше?берде «1, 2, 3, 4» деген сандар орналас?ан. Ба?дарлаушы ?ай санны? т?сына келіп то?тап, о?ушы берілген с?зтуымда?ы с?зді табатын болса, сонша ?пай жинайды.
«Таби?ат зона» с?з туым. Материктегі ш?лді ата?
- Е? ірі мысы? т??ымдас жырт?ышты ата?
- Е? ірі су шош?асы?
- ?лемдегі е? кішкентай ??сты ата?
- Материктегі е? же?іл с?ректі а?аш?
- ?лемдегі е? ?лкен жылан?
- ?лемдегі е? ?лкен, биік тау к?лі?
- Кактус ?сімдігіні? шы??ан отаны?
- Аса ірі жырт?ыш ??с?
- ?аламшарды? ?кпесі?
- Д?ние ж?зіндегі е? ыл?алды материк? Осы кезе?нен кейін о?ушыларды? жауаптарына ?арап, ?ай топты? шы? басына шы??анын айтып, же?імпаз топты аны?тап, ба?алау пара?ын ?орытындылау. Кездескен кемшіліктерді,білімдеріндегі ол?ы жерлерін айтып ?ту.Осыдан кейін о?ушылармен рефлексия. ?йге тапсырма беру.
