Кластан тыс жұмыс "Әлемді география арқылы таны"

«Әлемді география арқылы таны»

Интеллектуалдық сайысы

Қатысушы 7-8 класс оқушылары

Өткізген Ж.М. Бузаубаева

Мақсаты:

Оқушылардың географиялық ұғымдар туралы білімдерін ортаға салып жарысу мүмкіндігін туғызу. География пәніне қызығушылығын, белсенділігін дамыту, оқушыларды ұйымшылдыққа, достыққа, тез ойланып, тез шешім қабылдауға, бір – біріне көмектесуге тәрбиелеу

Әділ қазы алқасы: физика пәні мұғалімі Б.К. Суюнтаев

Химия пәні мұғалімі Г.Қ. Қаблан

Сайыс барысы:

1. Таныстыру, эмблема қорғау (5 балл)

2. Сұрақ – жауап «Блиц тур» (10 балл)

3. «Бұл кім? Ол не?» анықтама беру (10 балл)

4. «Сандар сыры» (10 балл)

5. «Номинклатура» картамен жұмыс (15балл)

6. «Зерттеушілер және жаңалықтар» сәйкестендіру (6 балл)

7. «Бәйге»(10,20,30 балл)

8. «Көп білгіш» тулар,мемлекеттер, астаналар, мемлекеттік тілі( 5 балл)

9. «Сиқырлы қорап»(20 балл)

10. Астаналар (1 минут)

11. «Бұл қай жер?» слайд фото (6 балл)

1 тур. Топтар өздерін таныстырады.

2 тур. Сұрақ – жауап «Блиц тур»

1 – топтың сұрақтары:

1. География ғылымы нені зерттейді? (Жердің даму заңдылықтарын, табиғат денелері мен құбылыстарын зерттейді. Гео – жер , графо жазу.

2. Жер шарының жалпы ауданы? Құрлық, су неше пайызды қамтиды?( 510млн км2, 361млн км2, 149 млн км2)

3. Материктердің аудандарын ретімен атап шық?(Еуразия 54 млн км 2, Африка 30,3млн км2, Солт Америка 24 млн км2, Оңт Америка 18 млн км2, Антарктида 14 млнкм2, Аустралия 9 млн км2.)

4. Ұлы географиялық ашулар заманының саяхатшылары?(Х. Колумб, Васко до Гама, Америго Веспучи, Ф.Магелан, Семен Дежнев, Р.Амудсен, Ф.Беленсгаузен т.б)

5. Геохронологиялық кесте дегеніміз не? Және оны ата? Геохр кесте – геологиялық жыл санау, Архей, Протеразой, Палеозой, Мезазой, Кайназой)

6. Географиялық координатаға не жатады?( Енбік, бойлық)

7. Азимут дегеніміз не және оны қалай табамыз? (Солтүстік нүктемен белгілі бір нүктенің арасындағы бұрыш.)

8. Күн жүйесіндегі планеталарды атап шық?(Меркурий, Шолпан, Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун, Плутон)

9. Жер шарында неше климаттық белдеу бар?оны анықтаған кім?(13, Алисов)

10. Бриз желі дегеніміз?(теңіз бен құрлық арасында соғатын жел)

2 – топтың сұрақтары:

1. Қазақстан Республикасының аумағы қанша және дж қай мемлекеттерден кейінгі орынды алады?(2,724,9мың км2. (Ресей, канада, Қытай,Ақш, Бразилия, Аустралия, Үндістан, Аргентина)

2. Неше елмен шекаралас? (5)

3. Қазақ жерін зерттеген зерттеушілер?(Семенов,Краснов, Берг, Мушкетов, Птоломей, Герадот, М.Қашқари, Ж. Баласұни, Қ.Жалаири тб)

4. Ш. Уалихановтың еңбектері?(Жоңғария очерктер, Алтыншар туралы)

5. Платформа дегеніміз не? ((жер бетінің салыстырмалы түрде тұрақты бөлігі)

6. Рудалы пайдалы қазбаларға не жатады?(Темір, Маргенец, хром, никель, мыс,тб)

7. Африканы зерттеген зерттеушілер? (Д. Ливингстон, Г. Стенли, Васко до Гама,Юнкер, Н.И. Вавилов)

8. Тянь – Шань тау жүйесне сипаттама бер?( Ұзынқара, Іле алатау, ҚырғызАлатау, Шу іле таулары, Күнгей Алатау)

9. Қазақстан жазықтарын ата?(Тұран, Каспий маңы Батыс Сібір)

10. Солтүстік Америкадағы Ұлы көлдер жүйесін ата?(Жоғарғы көл, Мичиган, Гурон, Эри , Онтарио)

3- тур «Бұл кім? Ол не? Анықтама беру

1. Топ

Атмосфера дегеніміз не? (Жердің ауа қабаты)

Тайфун дегеніміз?

Самум деген не? (Африкадағы ыстық жел)

Изотерма деген не?(Температуралары бірдей нүктелерді қосатын сызық)

Нектон деген не?(Грнектон – жүзгіш)

Географиялық қабық дегеніміз?(Атмосфераның төменгі, литосфераның жоғарғы қабатымен биосфера, гидросфера қабатының жиынтығы)

Географияның атасы кім?(Эротосфен)

«Үш теңіздің ар жағына саяхат» атты еңбектің авторы кім?(А.Никитин)

Американы зерттеген картограф кім?(Герарт Меркатор)

Алғашқы болып жер шарын айналып шыққан кім(Ф. Магелан)

1. Топ

Литосфера деген не? (Жердің тас қабаты)

Архипелаг деген не?(аралдар тобы)

Криктер деген не?(кеуіп қалған өзен арналары аустралиядағы)

Декреттік уақыт деген не?(1930ж 16 маусым мақсаты күн көзін тиімді пайдалану, электр энергиясын үнемдеу)

Бозоқ деген не?(көне қала кәзіргі астана қаласы)

«Шығыстың Аристотелі» кім?(Әл Фараби)

Моңғол шапқыншылығ кезінде Қазақ жеріне

келген қытай саяхатшылары кімдер?(Елюй Чу Цай , Чань Чунь)

8. «Түркістан» еңбегінің авторы кім? (И.Мушкетов)

9. Арал теңізін зерттеген кім? (Л. Берг)

10. Қазақтың алғашқы геологы кім?(К. Сатбаев)

4- тур Сандар сыры

1 топ

361 – дж мұхит

14 млн- антрактида

5527 – солт мұзды мұхит ең терең жері

1492 – Х.Колумб саяхаты

1820 ж 28 қантар – антарктиада ашылды

1519-1522- ф магелан

1 млрд жыл – архей эрасы

41 промилле- қзыл теңіз

6671 км – ніл

+58С ал азиза

2 топ

1991 ж 21 желтоқсан – ТМД

2724,9 – Қр ауданы

1650- солт – онт ұзындық

2354 км – өзбекстан ұзындық

55 км -с арайшық қ

1856-1857 – семенов

6995 м хан тәнірі

67 млн кайназой

1565 м- ақсоран

-132 қарақия

5- тур.

Номенклатура:1- топ

1.Гудзон шығанығы, Араб теңізі, Қытай Республикасы, Қызыл теңіз, Мозамбик бұғ

2. Лаптевтер, Басс, Жерорта, Бразилия, Бискай шығ

3.Дрейк, Қара теңз, иран, Гвенея шығ,Тасман теңізі

2- топ.

1. Мексика ш, Охота теңізі, Каспий маңы ойпаты, Исландия, Амазонка

2. Жапон тең, Аргентина, Аляска, Бенгал шығ, Суец каналы

3. Панама каналы, Тұран жазығы, Ертіс, Арабия түбегі, Үлкен аустралия шығанағы

1. Герадот	А) «Космографияға кіріспе»
2. Мартин Вальдземюлер	Ә)оңтүстік полюс
3. Джеймс Кук	Б) солтүстік полюс
4. Руаль Амудсен	В) «Тарих»
5.Миклухо – Маклай	Г)Жаңа Зеландия, Аустралия
6. Роберт Пири	Ғ)Тынық мұхит аралдары

6- тур сәйкестендіру 1- топ

1-в, 2 – а, 3 – г, 4 – ә , 5- ғ, 6- б

2-топ

1. Қадырғали Жалайри	А) «Сібірдің сызба кітабы»
2. М. Қашқари	Ә) «Қырғыз қайсақ»
3. С.Ремезов	Б) «Диуани-лұғат –ат –түрік»
4.Семенов Тань-Шанский	В) каспий жағалауы
5. Левшин	Г) «Жылнамалар жинағы»
6. Карелин	Ғ)Хан тәңірі

1 - Г, 2- б, 3- а, 4- ғ, 5-ә, 6- в

7- тур.Бәйге 10 – 20 – 30

8- тур . Тулар , мемлекет астанасы, мемлекеттік тілі.

2- топ

Испания – мадрид –испан т

Канада – оттава- ағл, француз

Жапония токио- жапон

Үндістан -дели -ағлшын, хинди

Италия – рим- италиян

1-топ

Бразилия – Бразилия – португал, испан

Қытай – пикин -қытай

Ресей – Мәскеу -орыс,

Украина- киев – украин

Түркия – анкара - түрік

9-тур «Сыйқырлы қорап»

• 1) бұл зат көпжылдық шөптесін өсімдік. Сабағы жуан, тікенексіз. Сабағының көп бөлігі топырақ астында болады. Жапырағы қою жасыл, сабақтары кезектесіп орналасады.150-ге жуық түрі белгілі.Отаны – Оңтүстік және Орталық Американың таулы аудандары. Қазақстанға Еуропадан әкелінген, республиканың барлық аймақтарында өсіріледі.   тағам, мал азығы және өнеркәсіпте тех. шикізат ретінде пайдаланылады. (Картоп)

2)Ежелгі дәуірлерде-ақ қазіргі Қазақстан аумағында бұл заттың қолға үйретілген мекені болғандығын археологиялық қазбалар дәлелдейді. Солтүстік Қазақстандағы Ботай мәдениеті энеолит дәуірінде (б.з.б. 4-3-мыңжылдық), Арқайым ескерткіштері орта қола дәуірінде (б.з.б. 2-мыңжылдық), Қазақстанның барлық аймақтарынан кездесетін арий, сақ, ғұн кезеңдерінің ескерткіштері (б.з.б. 1-мыңжылдық – б.з. 2 ғ.) ежелгі Қазақстанда бұл заттың қолға үйретіліп қана қоймай, бұл затты ерекше қастерленіп, әдет-ғұрыптық рәсімдердің ажырамас бір бөлігіне айналғанын көрсетеді. әскери және спорттық бағыттарда өсіріледі.(жылқы)

3) астық тұқымдасына жататын бір жылдық дақылдардың бірі.

Еуропалықтар Оңтістік Американы ашқан кезде «маис» деп аталатын, осы күнгі бұд заттың дақылдарын кездестірген. Оның алғашқы өкілін Еуропаға Христофор Колумб әкелген. Бұл данасын Х.Колумб испан короліне сыйға тартады.   Аталық гүлшоғыры – собық. Тамыр жүйесі – шашақ, қосалқы тамырлары болады.В,Е дәрімендері, техникалық май, линолеум, желім, жасанды жібек алынады. (Жүгері)

4)дәнді-дақылдар тобына жататын, көбінесе біржылдық шөптесін өсімдік. Дәнді-дақылдардың ішіндегі ең басты және ең көп өндірілетін дақыл. 20-ға жуық жабайы және мәдени түрі белгілі. Бір гектардан 30-40 центнер өнім береді.Отаны Африкадағы Эфиопия жері. (Бидай)

10-Тур Астаналар (1 минут)

Австралия Канберра Австрия Вена Азербайджан Баку Албания Тирана Алжир Алжир Ангола Луанда Андорра Андорра-ла-Велья Антигуа и Барбуда Сент-Джонс Аргентина Буэнос-Айрес Армения Ереван Афганистан Кабул Багамы Нассау Бангладеш Дакка Бахрейн Манама Беларусь Минск Бельгия Брюссель Болгария София Босния и Герцеговина Сараево Бразилия Бразилиа Ватикан Ватикан Венгрия Будапешт Венесуэла Каракас Вьетнам Ханой Гайана Джорджтаун Гватемала Гватемала Гвинея-Бисау Бисау Германия Берлин Греция Афины Грузия Тбилиси Джибути Джибути Доминика Розо Египет Каир Израиль Иерусалим Индия Нью-Дели Индонезия Джакарта Ирак Багдад Иран Тегеран Ирландия Дублин Исландия Рейкьявик Испания Мадрид Италия Рим Йемен Сана Казахстан Астана Канада Оттава

Кения Найроби Киргизия Бишкек Китай Пекин Куба Гавана Кувейт Эль-Кувейт Ливия Триполи Литва Вильнюс Люксембург Люксембург Мадагаскар Антананариву Марокко Рабат Мексика Мехико Монако Монако Монголия Улан-Батор Непал Катманду Нигерия Абуджа Нидерланды Амстердам Никарагуа Манагуа Объединенные Арабские Эмираты Абу-Даби Оман Маскат Пакистан Исламабад Панама Панама Польша Варшава Португалия Лиссабон Россия Москва Сан-Марино Сан-Марино Саудовская Аравия Эр-Рияд Сингапур Сингапур Сирия Дамаск Словакия Братислава Соединенные Штаты Америки Вашингтон Таиланд Бангкок Тунис Тунис Туркмения Ашхабад Турция Анкара Узбекистан Ташкент Украина Киев Финляндия Хельсинки Франция Париж Чад Нджамена Чили Сантьяго Швейцария Берн Эфиопия Аддис-Абеба Южная Корея Сеул Ямайка Кингстон Япония Токио

11- тур «Бұл қай жер»? слайдтан табу

Қорытындылау, Топтарды марапаттау

«А. Жұбанов атындағы орта мектебі»ММ

Кластан тыс

«Әлемді география арқылы таны»

интеллектуалдық сайыс

7 - 8 класс оқушылары

Өткізген география пәні мұғалімі Ж.М. Бузаубаева

2016-2017 оқу жылы

361 14 млн 5527 1492 – 1820 ж 28 қантар – 1519-1522- ф магелан 1 млрд жыл – архей эрасы 41 промилле- қзыл теңіз 6671 км – ніл +58С ал азиза 2 топ 1991 ж 21 желтоқсан – ТМД 2724,9 – Қр ауданы 1650- солт – онт ұзындық 2354 км – өзбекстан ұзындық 55 км -с арайшық қ 1856-1857 – семенов 6995 м хан тәнірі 67 млн кайназой 1565 м- ақсоран -132 қарақия

А. Жұбанов атындағы орта мектебінде

география пәнінен өткізілген

«ӘЛЕМДІ ГЕОГРАФИЯ АРҚЫЛЫ ТАНЫ»

атты интеллектуалдық сайысында

«Картограф» номинациясымен

________________________________

МАРАПАТТАЛАДЫ

Мектеп директоры: Г.Ш. Жаксыбаева

1-Топ

Атмосфера дегеніміз не?

Тайфун дегеніміз?

Самум деген не?

Изотерма деген не?

Нектон деген не?

Географиялық қабық дегеніміз

Географияның атасы кім?

«Үш теңіздің ар жағына саяхат» атты еңбектің авторы кім?

Американы зерттеген картограф кім?

Алғашқы болып жер шарын айналып шыққан кім

2-Топ

Литосфера деген не?

Архипелаг деген не?

Криктер деген не?

Декреттік уақыт деген не?

Бозоқ деген не,

«Шығыстың Аристотелі» кім?

Моңғол шапқыншылығ кезінде Қазақ жеріне

келген қытай саяхатшылары кімдер?

8. «Түркістан» еңбегінің авторы кім?

9. Арал теңізін зерттеген кім?

10. Қазақтың алғашқы геологы кім?

1. Герадот А) «Космографияға кіріспе» 2. Мартин Вальдземюлер Ә)оңтүстік полюс 3. Джеймс Кук Б) солтүстік полюс 4. Руаль Амудсен В) «Тарих» 5.Миклухо – Маклай Г)Жаңа Зеландия, Аустралия 6. Роберт Пири Ғ)Тынық мұхит аралдары 1. Қадырғали Жалайри		А) «Сібірдің сызба кітабы»
2. М. Қашқари	Ә) «Қырғыз қайсақ»
3. С.Ремезов	Б) «Диуани-лұғат –ат –түрік»
4.Семенов Тань-Шанский	В) каспий жағалауы
5. Левшин	Г) «Жылнамалар жинағы»
6. Карелин	Ғ)Хан тәңірі