Халы?аралы? экономикалы? интеграция. Экономиканы ?йымдастыру типтері

10 класс

Күні: 27.01.15ж

Пәні: Дүниежүзінің экономикалық және әлеуметтік географиясы

Тақырыбы: §31. Халықаралық экономикалық интеграция. Экономиканы ұйымдастыру типтері

Сабақтың мақсаты

Білім беру міндеті: : Оқушыларға әлемдік экономикалық интеграцияның маңызы туралы мәлімет бере отырып, бірлестікке мүше елдердің жоғары қарқынмен экономикасын дамытудағы бағыт-бағдарын түсіндіру.

Тәрбиелік міндеті: Саяси-идеялылыққа, экономикалық және экологиялық көзқарасқа, дүниетанымдылыққа баулу.

Дамытушылық міндеті: Тірек конспект жазып, ауызша сипаттама жасауға дағды қалыптастырып, қосымша материалды пайдалану арқылы интеллектуалдық деңгейін көтеріп, оқушының пәнге деген қызуғушылығын арттырып, тілін дамыту.

Сабақтың түрі: Баяндау – әңгімелеу, жарыс сабақ.

Сабақтың тегі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Тірек – конспектілік, сын тұрғысынан ойлау.

Сабақтың тәсілі: Топпен.

Көрнекілігі: Дүниежүзінің саяси картасы, атлас, тірек- схема, бағалау парағы,сөзжұмбақ.

Пән аралық байланыс: тарих, орыс тілі.

Сабақтың барысы:

I.Ұйымдастыру: Оқушыларды түгендеу,оқу-құралдарын дайындау.

II.Үй тапсырмасын тексеру: а) үйге берілген тақырыптың мазмұнын сурау. б) топтарға жалпылама сұрақ қою.

Iтоп

1. Дүниежүзіндегі елдердің бір-бірімен күрделі экономикалық қарым-қатынастар жүйесі арқылы байланысқан ұлттық шаруашылықтың жүйесін ... ... деп атаймыз. (дүниежүзілік шаруашылық)

2. Жоғары дамыған елдерде ауыл шаруашылығының, орман шаруашылығының, балық шаруашылығының (яғни1сектор) алатын үлесі? (2-3% ғана)

3. Жапонияның халықаралық деңгейде маманданған саласы- (автомобиль машиналары,кеме, роботтар жасау)

4. Өнімдердің нарықтағы бағаларын анықтаушы- (өнім өндіруші бірлескен ұйымдар)

II топ

1. Дүниежүзілік шаруашылықтың қалыптасуы неше кезеңнен тұрады?(3)

2. Мұнайдың нарықтағы бағасын анықтайтын,12 елді біріктіретін ұйым – (ОПЕК)

3. Елдердің өнімінің белгілі бір түрлерін, шикізат пен даяр бұйымдарды өндіруге және олармен айырбас жасауға мамандануын не деп атаймыз? (халықаралық еңбек бөлінісі)

4. Дүниежүзіндегі ЖҰӨ-ң ең аз мөлшері,яғни 4% тән сала- (ауыл шаруашылық)

III топ

1. Дүниежүзілік шаруашылықтың қалыптасу кезеңдерін ата- (индустриялануға дейінгі,индустриялану,қазіргі)

2. Қазіргі дж.к шаруаш.ң түпқазығын құрайтын үш ірі орталық- ( Еуропа, АҚШ, Жапония)

3. Дж.гі ЖҰӨ-ң неше пайызы қызмет көрсету саласына тән? (46пайыз)

4. Индустриялық кезеңге қай сектор тән? (2)

III. Жаңа сабақты түсіндіру

1)Экономикалық интеграция - (лат.integratio – “тұтас” деген мағына) макро және микродеңгейде тұрақты байланыстар орнатып, елдердің экономикасының өзара тығыз кірігуін, шаруашылығының бірігуін айтамыз.

Микродеңгей Макродеңгей

Елдердің жекелеген мемлекетаралық ірі келісімдер компаниялар.ң өзара бірігуі. жасалып эконом.қ бірігуі.

Мысал ретінде: ЕО - 27ел. Ортақ нарық,ортақ валюта,ортақ кедендік шекара, Еуропарламент, Еурокомиссия,кейбір ортақ сот органдары бар. Интеграцияның процесін тереңдете түсті;

Солтүстік Америкалық еркін сауда аймағы – АҚШ, Канада, Мексика . АҚШ-тың мол қаржысы, Канаданың мол табиғат ресурсы, Мексиканың арзан еңбек күші бірігіп өнім шығару. Негізгі идея АҚШ;

АСЕАН – Оңтүстік Шығыс Азия мемлекеттерінің ассоцациясы. Саяси экономикалық мәдени ынтымақтастыққа негізделген. АСЕАН өзінің қарулы күштеріне әскери теңіз күшіне ие,туы бар;

ШАНХАЙ – мақсат –өзара сенім ынтымақтастық;

НАТО – әскери- саяси одақ;

ОПЕК – мұнай экспорттаушы елдер одағы. Т.б;

Экономикалық интеграцияға кері әсер ететін факторлар:

• Өзара саяси қақтығыстар;

• Ұйымды басқарудың бірқатар қиындықтары;

• Шығаратын экспорт өнімдерінің ұқсастығы;

• Қаржы экономикалық дағдарыс(кризис);

• “Егемендік парады” салдарынан саяси бытыраулар.т.б;

2) Елдердің даму деңгейін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер. Қазіргі кезде жекелеген елдер мен аймақтар әлемдік экономикада алатын орны жөнінен бір-бірінен үлкен айырмашылықтар жасайды.

Жеке елдердің дж.к шаруашылықтағы орнын және әлеуметтік экономика.қ даму деңгейлерін салыстырып сипаттауда сандық көрсеткіштер жүйесі кеңінен қолданылады. Ол:

• Ел экономикасының типі;

• Жерінің ауданы және оның игерілу деңгейі;

• Халқының саны мен еңбек ресурсының құрылымы;

• Халқының өмір сүру деңгейі мен сапасы;

• Елдің халықаралық еңбек бөлінісіндегі орны;

Аталған көрсеткіштердің біріне қарап елдің типін анықтау жансақтық болады.

Ел эконмикасының ауқымы ең алдымен ЖЖӨ-ң көлемімен анықталады.

ЖЖӨ -ң 2түрі бар

ЖІӨ ЖҰӨ

Жыл ішінде белгілі бір аумақта көлемін анықтауда аумақтағы

өндірілген тауарлар мен көрсетілген шетелдік кәсіпорындар үлесі

қызметтердің жалпы құнын көрсетсе, есептелмейді;

Әдетте географтар салыстырулар жүргізгенде ЖІӨ көлемін ғана есепке алады. Оны доллармен есептейді.

3) Ресей географтары дүниежүзі елдерін экономикалық даму деңгейіне , әлемдік экономикадағы орнына қарай:

Дамыған елдер Дамушы елдер

Өтпелі экономика тән елдер

А. Дамыған елдер тобына экономикалық ынтымақтастық пен даму ұйымына (Париж клубы) мүше елдер енеді. Тән белгілер:

Адам өмір жасының ұзақтығы

Қызмет көрсету Экономикасының ашықтығы

сапасының жоғарылығы

Ауыл шаруашылығы үлесінің төмендігі тән;

Дамыған елдер қатарына 40шақты ел жатады.(АҚШ, Жапония, ГФР, Ұлыбритания,Франция, Италия,Канада)

Б.Өтпелі экономика тән елдер. Олар ХХғ.ң 80ж соңы -90жылдардың басында социалистік жүйенің ыдырауы нәтижесінде п.б. Өтпелі экономика елдері дж.ң ЖІӨ көлемінің 6%-ын өндіреді. Ерекшеліктері:

Жүйелі жоспарлы экономика

Дамыған банк, қаржы Жетілген заңнамалық база

жүйелері

Тұрақты валюта

тән болмауы;

В.Дамушы елдер немесе үшінші әлем елдері. Тән белгілер:

Бұрын отар болу

Эконом.ң көп укладтылығы Жергілікті қаржының жетіспеуі

Ескірген техниканы Қайтымсыз әкетіліп жатқан

өндірісте пайдалану қаражат

жоғары дамыған елдерге қаржылық,

ғылыми-техникалық тәуелділік

Дамушы елдердің дамуына кедергі жасайтын проблемалар:

1. Кедейшіліктің жаппай таралуы;

2. Халық санының жылдам өсуі;

3. Жұмыссыздық деңгейінің жоғарлылығы;

4. Ауыл шар.қ өніміне (отын, шикізат экспортына) тәуелділігі.

Дамушы елдердің ішкі айырмашылықтарына байланысты былай жіктеуге болады.

IV.Сабақты пысықтау. 4тапсырмамен пысықтаймын.

1тапсырма. Сөзжұмбақ – “Интеграция”

1. ЖІӨ-ң жан басына шаққандағы төмен көрсеткіші тән ел- (Либерия)

2. Жетекші дамушы ел – (Үндістан)

3. ЖІӨ-ң 233млрд долларын құрайтын мемлекет – (Қазақстан)

4. Мұнай экспорттаушы елдер ұйымы – (ОПЕК)

5. ЖІӨ көлемі жоғары ел – (Германия)

6. Дамыған елдер қай клубқа мүше –( Париж)

7. Өтпелі экономика тән ел – (Қытай)

8. Агроклиматтық жағдайы қолайлы елдер дамушы елдердің қай топшасына тән? (плантация)

9. Жалға пәтер беруші ел – (Кипр)

10. Жаңа индустриялы ел қатарындағы мемлекет – (Корея)

2тапсырма. Тән белгілерді табу

3 тапсырма. Мен атаған мемлекеттерді дамыған, өтпелі немесе дамушы мемлекет екенін табамыз. Егер дамыған болса қызыл түсті парақшаны, өтпелі болса сары түсті,дамушы болса жасыл түсті парақшаларды көтереміз.

АҚШ, Кипр, Моңғолия, Бразилия, Франция, Корея, Қазақстан, Бахрейн, Лаос, Италия,Үндістан, Вьетнам, Аргентина, Жапония,Тайланд, Куба, Мексика.

4 тапсырма.Сандар сөйлейді.

“2513”- Ресейдің ЖІӨ

“6”- жеке елдің даму ерекшеліктерін көрсетудегі 6 белгі

“233”- Қазақстанның ЖІӨ

“777”- Эритерияның ЖІӨ

“13893”-Қазақстанның ЖІӨ-ң жан басына шаққандағы көрсеткіші

V.Оқушыларды бағалау

VI.Сабақты қортындылау

VII.Үйге тапсырма: §31. Халықаралық экономикалық интеграция оқу. Ғаламтордан “Үлкен жетілік елдері” экономикасы туралы қызықты ақпараттар әкелу.