Қазақстанда тараған топырақ типтері,БжС технологиясының Ауызша-2 картасымен өткізілген сабақ

Сабақтың құрылымы

Технологиялық картаның жұмыс тәртібі

Түсініктеме

1 кезең.

Ұйымда

стыру

Оқушылардың зейінін жинақтау:

Топырақ- литосфераның жоғарғы әуе қабатымен байланысатын қабат, бүкіл биосферадағы тіршіліктің тірегі.

ООМ

2 кезең.

Оқушылардың субъекті

лік іс-тәжірибе

сін өзектен

діру

Үй тапсырмасының орындалысын тексеру:

Топырақ және оның құрамы мен құрылымы

тақырыбы бойынша сұрақтар қою:

1.Табиғат байлықтарының ең құндысы? топырақ

2.Топырақтың негізін салған ғалым? В.Докучаев

3.Барлық компоненттерге В.Докучаев қандай баға берді?

топырақ түзуші факторлар

4.Топырақ қандай табиғи кешен? Өзінің органикалық дүниесі газы,суы және температуралық режим

5.Топырақ баяу қалыптасады.Жүз жылда оның қалыңдығы қанша см-ге жетуі мүмкін? 0,5-2см

6.Қарашірік басқаша ? гумус

7.Шартты түрде топырақтың негізін не қалыптастырады? Қатты,сулы,газ тәрізді заттар мен тірі ағзалар

8.Тау жыныстарының және шіріндінің ұсақ бөлшектері? Топырақтың қатты бөлігі

9.Бөлшектер тозаңға ұқсас өте ұсақ болуы мүмкін,ірілері құм,ал өте ірілері неге ұқсас? тас

10.Топырақтың газ тәрізді бөлігі? Ол топырақтың құрамындағы ауа

11.Топырақтың ауаның атмосфералық ауадан айырмашылығы? Әрдайым атмосфералық ауамен арада газ алмасу үдерісі болып тұрады

12.Топырақтың ылғалы қай бөлікке жатады? сулы

13.Топырақта негізі химиялық және биологиялық үдерістер қай кезеңде жүреді? Ылғал болған кезде

14.Топырақтың суы қай кезде химиялық элементтің орын ауыстыруы және бөліну ортасы болып табылады? топырақ түзілу үдерісі кезінде

15.Топырақ бойындағы суды қалай атайды? Топырақ ерітіндісі

16.Топырақ ерітіндісінің қызметі? Қатты затпен және топырақ құрамындағы ауамен әрдайым қарым-қатынаста болады

17.Барлық топыраққа тән қасиет? Олардың құрамына әртүрлі минералдар қарашірінді қоспалары бар күрделі жүйе болуы

18.Дала жағдайында өңдеу барысында топырақтың механикалық құрамын қалай анықтайды? Сырт көзбен,яғни ұстап көреді және сыртқы белгілеріне қарайды

19.Механикалық құрамын дәл анықтау үшін қандай әдіс қолданылады? зертханалық

20.Топырақтың құрылымы дегеніміз? Сапалық құрамына қарай ыдыраған агрегаттық жиынтығы

21.Топырақтар қасиеттеріне қарай нешеге бөлінеді? 2-ге

22.Оларды ата? Құрылымды,құрылымсыз

23.Массасы әртүрлі пішіндегі және көлемдегі бөлшектегі топырақ? Құрылымды

24.Топырақ тығыздығына қарай қалай келеді Тығыз,борпылдақ,үгілгіш

Оқушылардан ООМ арқылы сұралады.Алдымен сұрақ қоямыз,одан кейін ООМ көрсетеміз. Нәтиже бойынша барлық оқушыларға плюс немесе минус таңбасы қойылады.

Әр кезең матрица бойынша барлық оқушыларға белгі қойылып отырады.

3 кезең.

Қабылдау

ды ұйымдас

тыру

Тірек сөздермен жұмыс

Мұғалім тақтаға тірек сөздерді жазады.

1.Топырақ

2. Дала зонасы

3.Қарашірік

4.Климат

5.Өсімдік

6.Жануар

7. Биіктік белдеулік

Осы аталған тірек сөздердің мағынасын ашу мақсатында оқушыларға сұрақтар қойылады.Кейіннен тақтадан тірек-сөздерге толық жауаптар беріледі.

Берілген уақыттан соң блок жабылады. Оқушылар есте қалған сөздерді дәптерге жазады. Блок ашылады. Оқушылар естерінде қалмаған сөздерді толықтырып жазып, жазбаларын толықтырып алады

4 кезең.

Ойлауды ұйымдастыру

Мұғалім жаңа сабаққа қысқаша бағыт бере отырып,бейне таспа мен картадан мәлімет көрсетіп өтеді. Оқушылар мәтінмен өз бетінше жұмыс жасап, берілген ақпаратты өңдейді. Тірек сөздердің мағынасын ашады.

Мәтінді оқу жылдамдығы

1 параққа 4 мин.

5 кезең.

Алғашқы түсініктерді тексеру

Қиылыс сұрақтар

1. Топырақтың маңызды бір қасиеті?Оның құнарлығы

2.Құнарлы топырақ.... басым болады?Шірінді

3.Топырақ қалай пайда болады? Тау жыныстарының,судың,ауаның және тірі ағзалардың өзара әрекеттесу нәтижесінде

4.Қазақстанның жазықты аймағында негізгі қанша табиғат зонасы бар? 4

5.Оларды атаңыз?Орманды дала,дала,қуаң дала,шөл

6.Орманды дала зонасының топырағы? Сілтісізденген қара топырақ

7. Дала зонасының топырағы? Қара топырақ

8.Қоңыр,сұр-қоңыр қай табиғат зонасына тән? Шөл

9.Қара топырақ неше табиғат зонасы тән?3

10.Түрлері? Сілтісізденген қара топырақ, қара топырақ,оңтүстік қара топырақ

11. Сілтісізденген қара топырақ кездесетін аймағы?Қазақстанның солтүстік орманды даласында

12.Оның аумағы?0,4 млн.га

13.Кәдімгі қара топырақ кездесетін аумағы?Құрғақ дала

14.Оңтүстік қара топырақтың алып жатқан аумағы ?13,4млн.га

15.Қара топырақтың түрлері?Қоңыр,қара,ашық қоңыр

16.Сұр және сұр қоңыр табиғат зонасы неше бөліктен тұрады? Қоңыр, сұр қоңыр

17.Мұздықтар мен мәңгі қар қайда кездеседі?-Биік тауда

18.Тау бөлігінде қандай топырақ кездеседі?- Шалғынды қара топырақ

19.Орташа биік тауларда қандай топырақ кездеседі ?Таудың сұр топырағы және таулы шалғынды альпілік белдеуде кездеседі

20.Таудың күн іспеттес топырақ типі қай тауда кездеседі?Батыс Алтай

21.Таудың қара түсті орманды топырағында кездесетін өсімдік түрлері?Балқарағай,самырсын

22.Шөлді дала зонасында кездесетін топырақтың түрі? Ашық қоңыр

23.Топырақтың әртүрлі топтарға бөлініп,өзгеруін қалай атайды?Биіктік белдеулік

24. Қара топырақтың қара шірінді мөлшері?4-13%

25 Қара топырақ қабатының қалыңдығы?25-30см

26.Топырақ түзуші факторлар?Климат,өсімдік-жануар,жер бедері

Әрбір оқушы ООМ бойынша сұралады.Жаңа сабақ кезінде берілген ақпараттар мен оқулықтан іздену арқылы жауап бере алады

Оқушыларға жауабына қарай «+», «-» таңбасы қойылады.

Оқушылардың жауабына қарай тағы да «+», «-» таңбасы қойылады.

Егерде алдыңғы кезеңде екі«-»таңбасы бар оқушылар болса,оларға бір-бір сұрақтар қойылып, «құтқару шеңбері» беріледі.Яғни,өз мүмкіндігін пайдаланып,

сұраққа дұрыс жауап беру арқылы,«+»таңбасын алуға тырысады.

6 кезең

Бақылау және өзін-өзі бақылау

Оқушылар сабақта өтілген жаңа тақырыптағы тірек сөздерге байланысты тақырып мазмұнын ашатындай тест құрастырулары керек. Сұрақ қоятын оқушы басқа оқушының сайтын атап, сұрағын қояды. Жауаптың дұрыс-бұрыстығын сұрақ қоюшы оқушы өзі айтып тұрады. Мұғалім оны ООМ-да көрсетеді.

Тапсырманы алғашқы аяқтаған 5 оқушыдан кейін

30 секунд уақыт беріледі де сұрау басталады.

Осы тақырып бойынша

І нұсқадағы әрбір оқушы 3-5 тест сұрақтарын құрастырады, ІІ нұсқа мәтінді оқып жауап беруге дайындалады. Келесі сабақта керісінше болады. Жанында отырған жолдасына тест сұрағын қоюға рұқсат етілмейді

7кезең

Түзету және рефлексия

Сабақ барысында жауап ала-алмаған сұрақтарға жауап іздестіру. Жіберілген қателерді талдау.

Өтілген тақырып бойынша ТСҚ жазу.

Оқушылар бүгінгі сабақтан алған мәліметтер бойынша сөздік қор жазуы керек,7 сыныптар үшін 5 минутта-63сөз.

8кезең.

Талдау және қорытын

дылау

Мұғалім сабақты қорытындылайды. Өзінің тақырыпқа көзқарасын білдіреді. Тез және сапалы жұмыс жасаған оқушыларды мадақтайды.

ООМ-да әр оқушының бүгінгі сабаққа қатысуы

5 балдық шкаламен бағаланады.

8 кезең.

Үйге тапсырма

Өз өлкемнің топырағы жөнінде мәлімет алып келу

Барлық оқушыға көтермелеу, мадақтау сөздері айтылып, әркім өзінің еңбегіне лайық бағасын алады.