Саба?ты? та?ырыбы : ?орша?ан ортаны? ластануы
Саба?ты? ма?саты : Таби?атты аялау?а ?йрету ж?не экологиялы? білімін жетілдіру
Білімділігі : о?ушылар?а ?орша?ан ортаны? ластануы туралы жалпы т?сінік беру
Дамытушылы?ы : ?орша?ан ортаны ластайтын оша?тарды? зардабы туралы т?сінігін дамыту
Т?рбиелілігі : о?ушыларды? таби?ат?а деген к?з?арасын ?алыптастыру ж?не экологиялы?
т?рбие беру
Саба?ты? т?рі : Д?ріс саба?
П?наралы? байланыс : биология, экология, география, медицина
Саба?та ?олданылатын ?діс-т?сілдер : баяндау, ??гімелеу, с?ра?-жауап, талдау, интерактивтік
Саба?ты? к?рнекілігі : интерактивті та?та, слайдтар.
Саба?ты? барысы, мазм?ны :
1.?йымдастыру кезе?і
О?ушылармен с?лемдесіп, сынып о?ушыларын т?гендеу ж?не о?ушы назарын саба??а аудару.
2. ?й тапсырмасын с?рау, ?орытындылау.
3. Жа?а саба? т?сіндіру
4.П?н м??аліміні? кіріспе с?зі.
Кіріспе
Экологиялы? ?ауіпсіз ж?не орны?ты даму?а к?шу ?азіргі уа?ытта ?аза?станны? даму стратегиясында?ы басым ба?ыттарды? біріне айналып келеді, м?нда оны? ??рамдас б?ліктеріні? бірі ?орша?ан ортаны ?ор?ау болып табылады.Осы ма?сатта ?алалар мен ?нерк?сіп орталы?тарында?ы атмосфералы? ауаны?, су к?здеріні? жай-к?йі, ?ндіріс пен т?тыну ?алды?тары, сондай-а? ?аза?станда таби?атты пайдалануды мемлекеттік реттеу мен ?орша?ан ортаны ?ор?ау туралы а?парат зерделенді.Елді? ?орша?ан ортасыны? жай-к?йін талдау кезінде Есеп комитетіні? ба?ылау іс-шараларыны? н?тижелері пайдаланылды, соны? н?тижесі бойынша ?орша?ан ортаны? жай-к?йін жа?сарту ж?не экологиялы? ?ауіпсіздікті ?амтамасыз ету бойынша негізгі т?жырымдар жасалып ?сынымдар ?зірленді.
?орша?ан ортаны? сапасын жа?сарту ж?не ?о?амны? экологиялы? т?ра?ты дамуыны? ?олайлы де?гейiне ?ол жеткiзу бойынша негізгі параметрлер ?аза?стан Республикасыны? 2004-2015 жылдар?а арнал?ан экологиялы? ?ауіпсіздігі т?жырымдамасында (?Р Президентіні? 2003 жыл?ы 3 желто?санда?ы № 1241 Жарлы?ы) ж?не ?аза?стан Республикасыны? 2007-2024 жылдар?а арнал?ан орны?ты даму?а к?шу т?жырымдамасында (?Р Президентіні? 2007 жыл?ы 27 ?ырк?йектегі Жарлы?ы) ?арастырыл?ан. Б?л ретте атал?ан Т?жырымдамалар ?аза?стан Республикасы Президентіні? 2011 жыл?ы 13 с?уірдегі № 47 Жарлы?ымен к?шін жойды.
?азіргі кезе?де экологиялы? ?ауіпсіздікті ?амтамасыз ету ж?не ?орша?ан ортаны ?ор?ау м?селелері ?Р ?кіметіні? 2010 жыл?ы 10 ?ырк?йектегі № 924 ?аулысымен бекітілген «2010-2014 жылдар?а арнал?ан «Жасыл даму» салалы? ба?дарламасында к?зделген.
?аза?стан Республикасыны? 2004-2015 жылдар?а арнал?ан экологиялы? ?ауіпсіздігі т?жырымдамасында:
т?тенше жа?дайларды? алдын алуды? ж?не оларды жоюды? 2004-2010 жылдар?а арнал?ан мемлекеттік ж?йесін дамыту;
2015 жыл?а дейiн ?аза?стан Республикасында ?ыз?ан газдарды? шы?арындыларын т?мендету;
cу ?немдеу;
ш?лейттенумен к?рес ж?нiндегi iс-?имылдар;
халы?ты? iшкi к?шi-?оны ж?не экологиялы? апат айма?тарыны? жерлері? шаруашылы? ма?сат?а пайдалану;
байыр?ы ластануларды жою;
?нерк?сiп ж?не т?рмысты? ?алды?тарды бас?аруды жетiлдiру;
?скери-?арыш ж?не сына? кешендерi полигондары аума?ыны? экологиялы? жай-к?йiнi? мониторингi ж?нiндегi ба?дарламаларды іске асыру жоспарлан?анын айта кету керек.
Алайда, тек екі ба?дарлама ?ана, атап айт?анда, «Т?тенше жа?дайларды? алдын алуды? ж?не оларды жоюды? мемлекеттiк ж?йесiн дамытуды? 2004-2010 жылдар?а арнал?ан ба?дарламасы туралы» ж?не ?Р ?кіметіні? 2005 жыл?ы 9 желто?санда?ы № 1224 ?аулысымен к?ші жойыл?ан «Халы?ты? к?шi-?оны мемлекеттік ба?дарламасын ?зірлеу туралы» дайындал?ан.
Байыр?ы ластануларды жою ж?нiндегi, сондай-а? ?нерк?сiп ж?не т?рмысты? ?алды?тарды бас?аруды жетiлдiру ж?нiндегi арнайы ба?дарламалар ?зірленбеген.
Ал ?зірленеді деп жоспарлан?ан ?ал?ан ба?дарламалар жекелеген м?селелер т?рінде «2010-2014 жылдар?а арнал?ан «Жасыл даму» салалы? ба?дарламасында (б?дан ?рі – Ба?дарлама) к?рініс тапты.
Ба?дарламаны? ма?саты мен міндеттерін іске асыру саларалы? ?зара іс-?имылдарда к?птеген м?селелерді шешу ?шін к?зделген, соны? ішінде: ?ыз?ан газдарды? шы?арындылары, атомосфералы? ауаны? ластануы, экологиялы? апат айма?тары, ерекше ?ор?алатын таби?и аума?тар, ?нерк?сіп ж?не т?тыну ?алды?тары, су ресурстары, жасылдандыру ж?не бас?алар.
Ба?дарламаны іске асыру екі кезе?де ж?зеге асырылатын болады.
Бірінші кезе?де (2010 - 2012 жылдар) таби?и ортаны? ластану де?гейін т?мендету ж?ніндегі ж?мыстарды ж?не ?йымдастыру іс-шараларын оны? сапасын бас?ару ж?йесін о?тайландыру, экологиялы? орны?ты даму тетіктерін ??ру, ?орша?ан ортаны ластайтын ірі ?нерк?сіп к?сіпорындары ?шін е? ?здік ?ол жетімді технологиялар негізіндегі нормаландыру?а к?шу ж?нінде басшылы??а алатын ??жат пен жоспар ?зірлеу ж?не жануарлар д?ниесін, ерекше ?ор?алатын таби?и аума?тарды ?тымды пайдалану, ормандарды ?ор?ау ж?не ?сімін молы?тыру жолымен ж?ргізу к?зделген.
Екінші кезе?де (2013 - 2014 жылдар) таби?и ортаны бас?ару сапасын жа?сарту, орны?ты даму тетіктерін іске асыру ж?не жетілдіру ж?ніндегі ж?мыстарды ж?ргізу, ?олда бар ?здік технологияларды енгізу, ?орша?ан орта сапасыны? ма?сатты к?рсеткіштеріне ж?не ?о?амны? экологиялы? орны?ты дамуын ?олайлы де?гейге ?ол жеткізу к?зделген.
Министрлікті? стратегиялы? жоспарына с?йкес ?орша?ан ортаны ?ор?ау саласында бір?атар нормативтер ?зірлеп бекіту ?арастырыл?ан. Алайда, 2009 жылы ?орша?ан ортаны ?ор?ау саласында ?зірленіп бекітілуге тиісті 34 экологиялы? норматив пен ережені? тек 1-уі ?ана бекітілгені ба?ылау барысында аны?талды. Д?л осындай жа?дай 2010 жылы да ?айталан?ан, я?ни жоспарлан?ан 38 нормативті? тек то?ызы ?ана бекітілген.
К?сіпорындар мен ?йымдар ?орша?ан ортаны ?ор?ау?а ж?не негізгі ?орларды к?рделі ж?ндеуге ?лкен к?лемде ?аржы (соны? ішінде, республикалы? ж?не жергілікті бюджеттен) ж?мсап отыр?анына ?арамастан (1-диаграмманы ?ара?ыз), ?орша?ан ортаны ластауды? экологиялы? ж?йелерге ж?не халы?ты? денсаулы?ына келе?сіз ?сері ?лі де са?талып отыр ж?не ?аза?станда:
- ласта?ыш заттарды? атмосфера?а шы?арындыларыны? жо?ары де?гейіне;
- ласта?ыш заттарды? су к?здеріне т?гінділеріні? жо?ары де?гейіне;
- ?алды?тарды ?айта ??деу мен к?деге жаратуды? к?леміні? т?мендігіне (б?л ??ірлерде ?алды?тарды? ?лкен к?лемдегі ?йінділеріні? пайда болуына алып келеді);
- халы?ты? (?сіресе, ?олайсыз экологиялы? ??ірлерде т?ратын халы?ты?) денсаулы?ыны? нашарлауына ?кеп со?атын белгілі бір проблемалар туындатуда.
