Та?ырыбы: Еуразия жа?алауында?ы м?хиттар мен те?іздер
Саба?ты? ма?саттары:
1. Білімділік: О?ушылар?а материк жа?алауында?ы м?хиттармен таныстыра отырып, ішкі ж?не шеткі те?іздеріне то?талып те?іздер туралы ??ымдарын ?алыптастыру ж?не ерекшеліктерін аны?тау.
2.Дамытушылы?: О?ушылырды? п?нге деген ?ызы?ушылы?тарын ояту, картамен ж?мысты дамыту.
3. Т?рбиелік: О?ушыларды бас?а мемлекеттермен таныстыра отырып, ?з еліне, жеріне, Отанына деген с?йіспеншіліктерін ояту, бірін-бірі сыйлау?а т?рбиелеу. т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: Жа?а саба?
О?ыту ?дісі: С?ра?-жауап, т?сіндірмелі
Саба?ты? ?дістемелік жабды?талынуы: Еуразияны? ішкі сулар картасы, о?улы?, суреттер
Еуразия жа?алауларын д?ние ж?зіндегі 4 м?хитты? да сулары шайып жатыр. Олар материк жа?алауларын т?рліше тілімдеп, ?те к?п жа?алы? те?іздер мен шы?ана?тар, б??аздар ж?йесін ??райды. Материкті? ?сіресе батысы мен шы?ысы к?шті тілімденген.
Материкті? батысы мен о?т?стік-батыс жа?алауын шайып жат?ан Атлант м?хиты мен оны? те?іздеріні? материк таби?атына тигізетін ?сері зор. Гольфстримні? жа?асы болып табылатын Солт?стік Атлант жылы а?ысыны? тропиктік белдеулерден алып келген жылы сулары ?серінен Еуропаны? солт?стік-батысында?ы м?хит сулары ?ыста ?атпайды.
Атлант м?хитыны? е? таяз б?лігі Балты? ж?не Солт?стік те?іздері мен Британ аралдарыны? жа?алауларында орналас?ан. М?хитты? е? таяз жері – Солт?стік те?іздегі Доггер-Банка ?айра?ы, оны? тере?д?гі 13 м. Одан солт?стікке, батыс пен о?т?стікке ?арай м?хит к?рт тере?дей бастайды. Исландия аралы ма?ынан м?хитты? орталы? б?лігі ар?ылы ?тетін д?ние ж?зіндегі е? ірі, ?рі биік су асты Орталы? Атлант жотасы басталады. М?нда с?нбеген жанартаулар к?птеп кездеседі, оларды? кейбіреуі жанартаулы? аралдар тобын ??райды. Оларды? ірісі – Исландия аралы.
Атлант м?хиты мен оны? те?іздерінде ?р т?рлі таби?ат байлы?тары мол. Солт?стік ж?не Жерорта те?іздеріні? ?айра?дарында м?най мен газды? мол ?оры бар.
Б?гінгі к?ні Жерорта те?ізіні? экологиялы? жа?дайын жа?сарту ж?нінде халы?аралы? Келісім шарт?а ?ол ?ойылды. М?най ?ндіру мен тасымалдау н?тижесінде Солт?стік те?ізді? де су бетін м?най да?тары жап?ан. К?шті ластану ?серінен Атлант м?хиты ?зін-?зі тазарту ?абілетінен айырыл?ан. Сонды?тан Атлант м?хитын таби?и ластанудан ?ор?ау да халы?аралы? де?гейде ?абылдан?ан келісімдер негізінде ж?ргізілуде.
Солт?стік м?зды м?хит пен оны? те?іздері Еуразияны? солт?стік жа?аларын алып жатыр. М?хитта?ы е? ?лкен те?іздер – Норвег те?ізі мен А? те?із. М?хитты? е? тере? жері – Гренландия те?ізіні? солт?стігіндем – 5527 м. А?ыстары – Солт?стік Атлант а?ысыны? жал?асы мен Трансарктикалы? а?ыс. М?хитта к?пжылды? м?здар ?алыптас?ан. ?ыста шы?ысында температура - 40ºС, жазда - 0ºС. Жауын-шашын 100-200 мм-ден аспайды.
Тыны? м?хит пен те?іздері материкті? шы?ысын шайып жатыр. Жа?алауы к?шті тілімденген, аралдары к?п. А?ыстары: Солт?стік Пассат, Куросио, Солт?стік Тыны? м?хиты а?ысы, Курильсуы? а?ысы. Су температурасы солт?стік - 1ºС, экватор ма?ында +29ºС.
?нді м?хиты Еуразияны? о?т?стік жа?алауын алып жатыр. ?са? аралдар к?п кездеседі. Те?іздері: Аравия, ?ызыл те?із. А?ыстары – жылы муссонды? а?ыстар. ?ысы жылы, жазы ысты? дауылды, суды? беткі температурасы +25º, +30ºС. М?хитта?ы тіршілік д?ниесі ?те бай. ?нді м?хитында Парсы шы?ана?ы м?най, газ ?оры мен ?ндіруден жетекші орын алады.
Жа?а саба?ты бекіту:
Физикалы? карта бойынша Еуразия жа?алауларын ?андай м?хиттарды? сулары шайып жат?анын ж?не оларды? басты белгілерін аны?та?дар.
Карта бойынша Еуразия жа?алауында?ы ірі портты ?алалар (?алаулары бойынша) арасында те?із саяхатын жаса?дар.
?андай м?хиттар мен те?іздерді, шы?ана?тар мен б??аздарды басып ?тіп, ?андай т?бектер мен аралдарды айналып ?ту ?ажет екенін аны?та?дар.
?орытынды: Б?гінгі саба?та, Еуразия жа?алауында?ы м?хиттар мен те?іздерді танып білдік.
Просмотр содержимого документа
«Еуразия жа?алауында?ы м?хиттар мен те?іздер »
Сыныбы: 7
Пәні: Материктер мен мұхиттар географиясы
Тақырыбы: Еуразия жағалауындағы мұхиттар мен теңіздер
Сабақтың мақсаттары:
1. Білімділік: Оқушыларға материк жағалауындағы мұхиттармен таныстыра отырып, ішкі және шеткі теңіздеріне тоқталып теңіздер туралы ұғымдарын қалыптастыру және ерекшеліктерін анықтау.
2.Дамытушылық: Оқушылырдың пәнге деген қызығушылықтарын ояту, картамен жұмысты дамыту.
3. Тәрбиелік: Оқушыларды басқа мемлекеттермен таныстыра отырып, өз еліне, жеріне, Отанына деген сүйіспеншіліктерін ояту, бірін-бірі сыйлауға тәрбиелеу. тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Оқыту әдісі: Сұрақ-жауап, түсіндірмелі
Сабақтың әдістемелік жабдықталынуы: Еуразияның ішкі сулар картасы, оқулық, суреттер
Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасып, оқушыларды түгендеп, зейіндерін тұрақтандырып жаңа сабақ түсіндіре бастаймын.
Жаңа сабақты түсіндіру:
Еуразия жағалауларын дүние жүзіндегі 4 мұхиттың да сулары шайып жатыр. Олар материк жағалауларын түрліше тілімдеп, өте көп жағалық теңіздер мен шығанақтар, бұғаздар жүйесін құрайды. Материктің әсіресе батысы мен шығысы күшті тілімденген.
Материктің батысы мен оңтүстік-батыс жағалауын шайып жатқан Атлант мұхиты мен оның теңіздерінің материк табиғатына тигізетін әсері зор. Гольфстримнің жағасы болып табылатын Солтүстік Атлант жылы ағысының тропиктік белдеулерден алып келген жылы сулары әсерінен Еуропаның солтүстік-батысындағы мұхит сулары қыста қатпайды.
Атлант мұхитының ең таяз бөлігі Балтық және Солтүстік теңіздері мен Британ аралдарының жағалауларында орналасқан. Мұхиттың ең таяз жері – Солтүстік теңіздегі Доггер-Банка қайраңы, оның тереңдңгі 13 м. Одан солтүстікке, батыс пен оңтүстікке қарай мұхит күрт тереңдей бастайды. Исландия аралы маңынан мұхиттық орталық бөлігі арқылы өтетін дүние жүзіндегі ең ірі, әрі биік су асты Орталық Атлант жотасы басталады. Мұнда сөнбеген жанартаулар көптеп кездеседі, олардың кейбіреуі жанартаулық аралдар тобын құрайды. Олардың ірісі – Исландия аралы.
Атлант мұхиты мен оның теңіздерінде әр түрлі табиғат байлықтары мол. Солтүстік және Жерорта теңіздерінің қайраңдарында мұнай мен газдың мол қоры бар.
Бүгінгі күні Жерорта теңізінің экологиялық жағдайын жақсарту жөнінде халықаралық Келісім шартқа қол қойылды. Мұнай өндіру мен тасымалдау нәтижесінде Солтүстік теңіздің де су бетін мұнай дақтары жапқан. Күшті ластану әсерінен Атлант мұхиты өзін-өзі тазарту қабілетінен айырылған. Сондықтан Атлант мұхитын табиғи ластанудан қорғау да халықаралық деңгейде қабылданған келісімдер негізінде жүргізілуде.
Солтүстік мұзды мұхит пен оның теңіздері Еуразияның солтүстік жағаларын алып жатыр. Мұхиттағы ең үлкен теңіздер – Норвег теңізі мен Ақ теңіз. Мұхиттың ең терең жері – Гренландия теңізінің солтүстігіндем – 5527 м. Ағыстары – Солтүстік Атлант ағысының жалғасы мен Трансарктикалық ағыс. Мұхитта көпжылдық мұздар қалыптасқан. Қыста шығысында температура - 40ºС, жазда - 0ºС. Жауын-шашын 100-200 мм-ден аспайды.
Тынық мұхит пен теңіздері материктің шығысын шайып жатыр. Жағалауы күшті тілімденген, аралдары көп. Ағыстары: Солтүстік Пассат, Куросио, Солтүстік Тынық мұхиты ағысы, Курильсуық ағысы. Су температурасы солтүстік - 1ºС, экватор маңында +29ºС.
Үнді мұхиты Еуразияның оңтүстік жағалауын алып жатыр. Ұсақ аралдар көп кездеседі. Теңіздері: Аравия, Қызыл теңіз. Ағыстары – жылы муссондық ағыстар. Қысы жылы, жазы ыстық дауылды, судың беткі температурасы +25º, +30ºС. Мұхиттағы тіршілік дүниесі өте бай. Үнді мұхитында Парсы шығанағы мұнай, газ қоры мен өндіруден жетекші орын алады.
Жаңа сабақты бекіту:
Физикалық карта бойынша Еуразия жағалауларын қандай мұхиттардың сулары шайып жатқанын және олардың басты белгілерін анықтаңдар.
Карта бойынша Еуразия жағалауындағы ірі портты қалалар (қалаулары бойынша) арасында теңіз саяхатын жасаңдар.
Қандай мұхиттар мен теңіздерді, шығанақтар мен бұғаздарды басып өтіп, қандай түбектер мен аралдарды айналып өту қажет екенін анықтаңдар.
Қорытынды: Бүгінгі сабақта, Еуразия жағалауындағы мұхиттар мен теңіздерді танып білдік.
Үйге тапсырма: §15 оқу. Кескін картаға Еуразияның жағалауындағы мұхиттар мен мұхиттарды түсіру
