Са?ынбаева Халида Шал?ыбай?ызы
География п?ні м??алімі
Семей ?аласы №22жалпы орта білім беретін мектеп
ГЕОГРАФИЯ САБА?ТАРЫНДА ЖА?А ТЕХНОЛОГИЯНЫ ?ОЛДАНУ Т?РЛЕРІ
?аіргі заман- білім беру адамзатты? орта? м?лігіне айнал?ан д?уір болып есептелінеді. Бір жерде жа?алы? ашылса, ол бас?а жерде тез ?олданыс?а енуде. ?рбір адамзатты? міндеті- д?ниеж?зіндегі жа?алы?тар мне дамуларды назар?а ала отырып, одан да жа?сысын, тиімдісін ??ыну. Олай етпесек, к?штен ?аламыз.?ткені, ?асырымзда барлы? саланы? даму ?ар?ыны ?те жедел ж?зеге асуда. Ал дамуды? негізі – білімде.
XXI- ?асыр ?арыштап дамы?ан білім ?асыры. ?азіргі та?да о?ыту ?рдісіне жа?а технологиялы? ?дістер мен жа?а технологиялы? ?ондыр?ыларды ке? к?лемде ?олдану м?мкіндігі бар. К?нделекті саба??а бейне, аудио ?ондыр?ыларын, теледидар мен компьютерді пайдалануды? ма?ызы зор. Олар о?ушыларды? ?ызы?ушылы?ын арттырып, зейін ?ойып ты?даумен ?атар, ?здеріні? т?сінбеген жерін ?айталап к?руге, ты?дау?а, ал?ан ма?луматты на?тылау?а м?мкіндік береді. Жалпы білім беретін мектептерде ?азіргі та?да білім беруді? д?ст?рлі т?рлерін ?згертуді? ж?не жа?а о?ыту техналогияларын пайдалану ?сынылып отыр. Олар ?рекетті? ?рт?рлі формаларын ?амтиды, сонды?тан да саба?ты саяхат-саба?, диспут-саба?, конференция-саба? , ойын т?рлерін пайдалан?ан саба? ж?не та?ы бас?а т?рлерінде ?ткізуге болады.
Сонды?тан ,?азіргі география жа?алы?тары п?н ерекшелігін білу о?ыту ма?сатына жетуді? бірден –бір жолы ?зге о?у п?ндері сия?ты географиядан білім да?дыларын ме?герту,?ызы?тыру,ойлау, жеткізіп айту, есте са?тау ерекшеліктерін дамыту ?шін ?рт?рлі ?діс-т?сілдер пайдаланылады.
Саба?ты? та?ырыбы: «?аза?стан шаруашылы?ы»
та?ырыбын ?орытынды ?айталау.\
Саба?ты? ма?саты:
Білімділігі:
О?ушыларды? ?аза?стан шаруашылы?ы салаларыны? ??рылымыны? экономикалы?-географиялы? сипаттамасы, ?нерк?сіпті? негізгі салалары, ауыл шаруашылы?ы, к?лік кешендері туралы білімдерін ?орытындылау.
Дамытушылы?ы:
О?ушыларды? ойлау ?абілетін дамыту, п?нге ?ызы?ушылы?ын арттыру.
Т?рбиелілігі:
О?ушыларды ?з бетімен ж?мыс жасау?а, жолдасына к?мек беруге ?йрету.
П?наралы? байланыс:
География, тарих, химия, биология.
Саба?ты? к?рнекілігі:
1.Шарлар салын?ан ?апшы? немесе кішкене б?шке.
2.Секундомер.
3.Орта? ба?алау пара?ы.
4.Фишкалар.
5.?й тапсырмасы. (?р команда 2 с?ра?тан)
6. Конкурс тапсырмалары.
7. Жауап ?лгілері.
Саба?ты? т?рі: ?орытынды ?айталау.
Саба?ты? ?ту ?дісі: О?ыта ?йрету ойыны «Ба?ытты с?т»
Ойынны? ж?ру барысы.
Сынып 2 команда?а б?лінеді. ?р команданы? ?з Капитаны ж?не атауы болады.
1 гейм «Бой сергіту»
Командалар?а 8 с?ра?тан беріліп, оларды талдау?а 5 минут б?лінеді. Команданы? бір ?кілі жауап береді, ал б?секелес команда жауапты? д?рысты?ын ?лгі бойынша ?ада?алап отырады. С?ра?тар?а е? к?п д?рыс жауап берген команда ?тады.
«А» командасыны? с?ра?тары.
- Егер 1 т. металл ?ндіру ?шін электр энергиясы к?п ж?мсалатын болса, ондай ?ндіріс не деп аталады? (Энергияны к?п ?ажет ететін)
- ?ара металл алу ?шін ?ажетті шикізат. (Темір)
- Е? ірі ферро?орытпа зауыттары. (А?су мен А?т?бе)
- ?аза?станда?ы титан-магний ?нерк?сібіні? орталы?ы. (?скемен)
- Толы? циклді ?ара металлургия комбинаты орналас?ан ?ала. (Теміртау)
- М?най ?оры жа?ынан ?аша?ан д?ние ж?зінде нешінші орында. (?шінші)
- Егерде металлургиялы? зауыт кенні? жанында орналасса б?л ?андай фактор?а жатады? (Шикізат)
«Б» командасыны? с?ра?тары.
1.?аза?стан шаруашылы?ыны? басты саласы. (?нерк?сіп)
2. Тама? ж?не же?іл ?нерк?сіп ?ай топ?а жатады? ( «Б» тобы)
3.?ай ?алада трактор шы?арылады? (Павлодар)
4. Зауыттарды ?ылыми орталы?тар?а жа?ын орналастыру себебі ?андай фактор?а жатады? (?ылыми ?ажеттілік)
5. Каспий те?ізіндегі жа?а салынып жат?ан порт. (Баутино)
6. Байланыс саласы. (Почта)
7.?аза?станда?ы ал?аш?ы ірі теміржол. (Орынбор-Ташкент)
8.Демалыс, емдеу, туризм ?шін пайдаланылатын таби?ат нысандары мен адам ?ызметі ?андай ?орлар?а жатады? (Рекреациялы?)
ІІ. Гейм «Б?шкеден шы??ан бас ?атыр?ылар».
Команда м?шелері б?шкеден н?мірлері бар шарлар алып шы?ады. Ж?ргізуші ?р н?мірге ж?мба? немесе с?ра? о?иды. ?з ішінде тал?ыла?ан со?, команда капитандары жауап береді.
«Б?шке ішіндегі с?ра?тар»
1.Кен байытуды? флотациялы? ?дісі.
2.Толы? циклді металлургия комбинаты дегеніміз не?
3. Мыс пен ?ор?асын-мырыш ?нерк?сібіні? негізгі аудандары мен орталы?тарын ата?
4.?аза?станда?ы е? ірі «Химфарм» зауыты ?айда орналас?ан? (Шымкент)
5.Полиэтиленмен полипропилен зауыты ?аза?станны? ?ай ?аласында орналас?ан? (Атырау)
6.Ауыл шаруашылы?ы ?ылымны? жа?а жетістігін пайдаланып дамуы. (Интенсивті)
7. Ш.?.О ?андай техникалы? да?ыл к?п ?сіріледі? (К?нба?ыс)
8.Ма?та шаруашылы?ымен елімізді? ?ай облысы айналысады? (О?т?стік ?аза?стан)
ІІІ. Гейм «Ж?мба? тас»
М?нда ж?ргізушіні? с?ра?ына жылдамыра? жауап берген команда ?тады. Егер жауап дайын болса, команда к?к жалаушаны немесе ?олын к?тереді.
С?ра?тар:
1.?аза?станда?ы кондитер ?нерк?сібіні? орталы?тары. (Алматы-?ара?анды)
2.Б?л облыста еліміздегі барлы? ма?та тазалау зауыттары орналас?ан, жіп иіру ж?не ма?та – мата фабрикалары бар. (О?т?стік ?аза?стан)
3.Еліміздегі балы? аулауды? негізгі ауданы, ба?алы бекіре т??ымдас балы? т?рін-бекіре, ?орытпа, ?ызыл балы? береді. Ол ?андай облыс? (Атырау облысы)
4.Жібек ??ртын-пілл? ?сіруге ?олайлы облыс. (О?т?стік ?аза?стан)
5. Марал шаруашылы?ы ?ай облыста дамы?ан, ол шаруашылы?ты? басты ?німі не? (Ш.?.О. пантокрин)
6. Бал, балауыз, прополис алынатын ара шаруашылы?ы дамы?ан жер. (Ш.?.О. Алтай таулары)
ІV. Гейм. «Сен-ма?ан, мен-са?ан».
Командалар бір-біріне 2 с?ра?тан ?ояды. (?й тапсырмасы)
V.гейм «К?семдікке ?мтылу».
С?ра?тар?а барлы? ойыншылар жауап береді. Е? к?п д?рыс жауап берген команда ?тады. Ал е? к?п д?рыс жауап берген (4-7) балалар ?з командасына ?осымша ?пай (?здеріне ба?а: 4-5 жауап -4 ?пай – «4» ба?асын, 6-7 жауап -5 ?пай- «5» ба?асын) алады.
С?ра?тар:
1.Экономиканы? «?ан ж?ргізетін»-ж?йесі (К?лік)
2. К?лік неше ??рамдас б?ліктен т?рады? (4 ??рамдас б?лік)
3.1904-1905 жылы ?аза?станда салын?ан теміржол. (Орынбор-Ташкент)
4. Е? экологиялы? жа?ынан лас к?лік. (Автомобиль)
5.?аза?станда?ы ??быр ж?йесі дамы?ан айма?. (Батыс ?аза?стан)
6. Б?тен кемелермен тасымалдан?ан ж?ктер ?шін т?лем жасау. (Фрахт)
7.?шінші те?ізді? м?най байлы?ын игеруді? тірек базасы ретінде дамып келе жат?ан порт. (Баутино)
8.?азір ?рбір 5-ші ?аза?станды? басым пайдаланатын байланыс ??ралы. (?ялы телефон)
9.Мойылды курорты ?ай облыста. (Павлодар облысы)
10. «320 ?улие жері»-деп ?ай жерді айтады. (Ма??ыстау т?бегі)
11. ?стастыратын материал ішінде басты роль ат?арады. (Цемент)
?рбір д?рыс жауап?а команда 1 ?пай немесе фишка (Барлы? фишкалар бір т?сті) алады.
VІ. ?орытындылау.
Ба?алау пара?ында?ы ?пай санымен команда м?шелері ба?аланады,
VІІ. ?йгк тапсырма: ?ткен та?ырыптарды ?айталау.
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер.
- ?аза?станны? экономикалы? ж?не ?леуметтік географиясы.ІІ б?лім. Алматы «Атам?ра» 2005. 9 сынып.
- ?аза?станны? экономикалы? ж?не ?леуметтік географиясы. ?дістемелік н?с?ау. 9 сынып.
- Географиядан 1000 с?ра?-жауап. ?.?.Есназарова, А.Т.Темірбеков. Алматы 2004.
- География тест тапсырмалары. К.Каймулдинова, Б.Асубаев, Б.?бдіманапов. Алматы «Мектеп» 2006.
