География п?нінен "Агро?нерк?сіптік кешен" та?ырыбында ашы? саба?. 9-сынып.

Сыныбы: 9 «А», 9 «Ә» Күні:

Сабақтың тақырыбы: §28 АӨК құрамы мен маңызы, кластерлері.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға Қазақстандағы агроөнеркәсіптік кешен, оның құрамы мен маңызы және кластерлері жөнінде білім беру.

Дамытушылық: тақырыптық карталар, диаграммалар, статистикалық материалдарды, сызбанұсқаларды талдау біліктіліктерін қалыптастыруды жалғастыру.

Тәрбиелік: оқушыларды ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: диаграммалар, сызбанұсқалар, тақырыптық карталар, үлестірмелі кеспе парақтары, географиялық диктант, сәйкестендіру парақшалары, қосымша материалдар.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, иллюстративті-түсіндірмелі, салыстыру.

Сабақтың түрі: жинақтау сабағы

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

а) Сәлемдесу;

ә) Кезекші мәліметі бойынша оқушыларды түгендеу;

б) Сынып ахуалын ретке келтіру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

• Өз облысыңда қандай машина жасау кәсіпорындары бар, олардың салыну себебі неліктен? Хабарлама даярлау.

ІІІ. Білімді жан-жақты тексеру:

• Үлестірмелі кеспе-парақтарымен жұмыс.

Сұрақтар:

• Елдің шаруашылығы дегеніміз не?

• Шаруашылық қандай салаларға топтастырылады?

• Өндірістік салаға нелер жатады?

• Өндірістік салаға нелер жатады?

ІV. Жаңа сабаққа даярлық:

Оқулықтың 68-бетіндегі 5-сызбанұсқаны пайдаланып, Қазақстан шаруашылығының салалық құрылымына талдау жасау.

V. Жаңа сабақты түсіндіру:

Қазақстандағы АӨК-нің құрылу кезеңі 1980 ж. соңына сәйкес келеді.

Республиканың АӨК бір-бірімен тығыз байланысты өндіріс бөлімдерінен тұрады:

1. Өндіріс құралдарын шығаратын өнеркәсіп саласы мен АӨК-ті материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз етуді жүзеге асыратын кәсіпорындар жүйесі.

2. Ауыл шаруашылығы – АӨК-тің негізгі ядросы, оған өсімдік, мал шаруашылықтары, фермерлік, жеке шаруашылықтары кіреді.

3. Ауылшаруашылық өнімдерін дайындау, сақтау, қайт өңдеу, тасымалдауды жүзеге асыратын сала.

АӨК құрамына 2 ірі кешен кіреді:

1. Азық-түлік кешенін құрайтын тамақ өнімдерін шығару, оны іске асыру.

2. Ауыл шаруашылық шикізаттарынан тұтынатын өнеркәсіп заттарын шығару, оны іске асыратын кешендері, әртүрлі өндіріс орындары, АӨ бірлестіктер, шаруа қожалықтары.

АӨК негізгі мақсаты – халықты азық-түлікпен, өнеркәсіпті ауылшаруашылық шикізаттарымен қамтамасыз ету, сонымен қатар елдің азық-түлік қауіпсіздігін сақтау болып табылады.

АӨК міндеттері:

• Елдің азық-түлік қауіпсіздігін сақтау;

• Ауыл шаруашылығы өнімдерін сыртқа шығаруды нығайту;

• Ауылдық және шағын елді-мекендердегі өмір сүру сапасын арттыру;

• Ауыл шаруашылығының барлық деңгейлеріне жүйелі түрде қолдау көрсету.

Қазақстанда ел экономикасын қайта құрылымдау үшін кластерлік тәсіл қолданылады. Кластер ұғымы ағылшынша белгілі бір қасиеттерге ие, жеке бірлік ретінде қарастырылатын біртектес элементтерді біріктіру деген мағынаны білдіреді. АӨК кластері деп бір-бірімен біртұтас технологиялық тізбекпен біріктірілген кәсіпорындар тобынан тұратын өндірістік жүйені айтады.

Соңғы жылдары ауыл шаруашылығы өнімдерінің орташа өсу қарқыны 19 %-ды, қайта өңдеу өнімдері 12,6 %-ды құрап отыр.

Ауыл шаруашылығы – АӨК-нің жетекші саласы. Ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі 2011 ж қаңтарда 54,3 млрд теңгені құрады.

Еліміздегі 3,1 млн жерді пайдаланушылардың 2,8 млн астам жерді жекеменшікке пайдалану актілері бар.

Мелиорация – ауыл шаруашылығына пайдалану үшін жерді құрғату мен суландыру шаралары.

ҚР-ның жалпы жер қоры – 272,5 млн га, оның 94,5 млн га-сы ауыл шаруашылығына жарамды жерді құрайды.

Ауылшаруашылық өнімдерін алу үшін пайдаланылатын жер бөлігі ауыл шаруашылығына жарамды жер деп аталады. Оның құрамына мыналар жатады:

Жайылым дегеніміз – мал жайылымы үшін пайдаланылатын, ірі қара мал жаюға қолайлы ауыл шаруашылығына жарамды жердің бір бөлігі.

Егістік жер дегеніміз – көп жылғы шөптесін және ауыспалы мәдени дақылдарды егуге жарамды жер.

Шабындық жер – шөп үшін жүйелі түрде пайдаланылатын жер.

Ауыл шаруашылығының негізгі салалары – өсімдік және мал шаруашылығы бір-бірімен тығыз байланысты және іс жүзінде бірін-бірі толықтырып отырады.

VІ. Сабақты бекіту:

• Географиялық диктант:

І нұсқа (АӨК-ке жақын салалар)

ІІ нұсқа (АӨК-ке қолдаушы салалар)

VІ. Қорытынды:

• Оқулықпен жұмыс:

Мәтіндегі диаграммаларға салыстырмалы талдау жасау.

• Сәйкестендіру парақшасы:

Сұрақтар:

• АӨК-нің құрамына қандай салалар кіреді?

• Кластер ұғымын қалай түсінесіңдер?

• Ауыл шаруашылығына жарамды жер дегеніміз не?

• Оның құрамына нелер жатады?

• АӨК-тің жақын және қолдаушы салалары дегеніміз не?

• Жергілікті жердегі АӨК салаларын атаңдар.

VІІІ. Бағалау, үйге тапсырма:

• «Ауыл шаруашылығының басты проблемалары» тақырыбына хабарлама даярлау.