Саба? та?ырыбы: Атмосфера ??рамы мен ??рылымы.
Білімділік: О?ушылар?а Атмосфера ?абаты туралы ?ылыми т?сінік бере отырып, оны? жер ?абы?тары ішіндегі ерекшелігі туралы ??ым ?алыптастыру.
Дамытушылы?: ?з бетінше ізденіспен шы?армашылы? т?р?ыда ж?мыс істеуге да?дыландыру. ?з ойларын еркін де сауатты, на?ты жеткізу ?абілеттерін арттыру
Т?рбиелік : Жан-жа?тылы??а, ізденімпаздылы??а баулу, ты?дай ж?не с?йлей білу м?дениетін арттыру.
Саба? т?рі: Аралас ж?не ізденіс саба?.
Саба? к?рнекілігі: . Интерактивті та?та, Слайд, электронды о?у ??ралы.
Саба? жоспары:
І.?йымдастыру кезе?і
ІІ.?й тапсырмасын с?рау
1 кезе? «Кім тап?ыр»
2кезе? «Кім ж?йрік»
3 кезе? «Сен ма?ан – мен са?ан
ІІІ.Жа?а саба?
1) Ж?мба? жасыру
2) Жа?а саба? ме?геру
І?. Бекіту с?ра?тары
?.?ортындылау
?І.?йге тапсырма
М?галімні? с?зі: Ал енді балалар ?й тапсырмасын біз бірге аралда?ы пальма а?аштарыны? басында?ы бананды теріп, с?ра?тар?а жауап беріп к?рейік. Егер с?ра?тар?а толы? жауап берсе?дер ?айы??а мініп жа?алау?а шы?амыз.
1.Кезе? с?ра?тары « Кім тап?ыр»
І топ
Еуразия материгіні? жа?алауларында?ы ішкі ж?не сырт?ы те?іздерді атап оларды картадан к?рсет?
Д?ниеж?зілік су айналымы дегеніміз не?
М?хит т?бі бедеріні? к?п б?лігін не алып жатыр?
ІІ топ
Гидросфера деп нені атайды
2Материктік беткей дегеніміз не?
3М?хиттарды, те?іздерді, шаруашылы?та ?алай пайдалану?а болады.
2.Кезе? «Кім ж?йрік» Екі топ?а буын с?здерден с?з ?растыру.
Ер, сыр, жай, бал, ?аш, к?л, ар, дария, ы?, тіс, ысты?, мар?а, к?л, ладо, касс, го, ал, ?ара, леп, пий, тал, сі,на, тана, за, амазон, тити, кон, мисиси, ка, го, пи, кака,
Жауаптары: Ертіс,сырдария,жайы?,бал?аш,арал,ысты?к?л, мар?ак?л, ладого, каспий, ?аратал, лепсі, амазонка,титикака, конго, мисисипи,
З. Кезе?. Сен ма?ан, мен са?ан. Екі топ о?ушылары ?здеріні? ?йден дайындап келген с?ра?тарын бір-бірлеріне ?ояды.
Міне балалар ?айы?ымызды? ескегін есе отырып ауызбіршілікпен, досты?пен « білім» атты жа?алау?а жетуіміз болаша?та елімізді? к?ркейуіне ?лестері?ізді ?осасы?дар деп ойлаймын.
Ал енді балалар б?гінгі жа?а саба?ты бастамас б?рын мына ж?мба?тарды шешейік.
Ке? ?лемді кернейді
К?зі? біра? к?рмейді (ауа)
К?теріліп те?ізден
Аспан?а биік барамын
Биіктеп ?айта т?скенде
??і кірер даланы? (Жа?быр)
К?лігі жо? к?шеді
?зін кезбе деседі ( Б?лт)
Міне балалар ауа, жа?быр, б?лт б?ларды? барлы?ы ?андай ?абы?ты ??райд? ?рине б?л Атмосфера ?абатын ??райды. Олай болса бізді? б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы:
Атмосфера ??рамы мен ??рылымы.
1.Атмосфера ??рамы
2.Атмосфера ?абаттары.
3.Атмосфера ма?ызы
4.Зертеу жолдары
5.Атмосфераны ?ор?ау
Атмосфераны жан-жа?ынан атмосфера деп аталатын ауа ?абы?ы ?оршап жатыр.
Ол жерді? е? сырт?ы ?абы?ы. Ауа дегеніміз ?р т?рлі газдарды? ?осындысы
К?мір?ыш?ыл
Азот 78%
Ауа 21%
??р?а? ауа ?р т?рлі газдар Оттегі – тіршілік к?зі
1%
Енді балалар екі топ?а б?ліп та?ырыпты т?сіндіреді
І. Сызбалар?а тіл бітір.
ІІ. Жас зерттеушілер
І топ - Атмосфера тобы
Ауада азот к?п бол?анымен, тіршілк ?шін е? ма?ыздысы – ол оттегі. Адам мен жануарлар оттегімен тыныстайды. Азот тыныс алу?а ?атынаспайды. Біра? ол кезкелген а?заны? тіршілігі ?шін ?ажетті зат. ?сімдік ж?не жануарлар оны тікелей ауадан алмайды. Олар азотты айналма жолмен топыра? ар?ылы ?абылдайды. Т?рлі ?сімдітерді? тамырында, т?йнегінде тіршілік ететін бактериялар азотты ауадан алып, ?сімдікті? т?йнегі мен тамырына жина?тайды.
Бас?а газдарды? ішінде е? ма?ыздысы к?мір?ыш?ыл газы. Ол жанудан ж?не жануарларды? тыныс алуынан т?зіледі.
К?мір?ыш?ыл т?зілуі
Жанудан Жануарды? тыныс алуынан
Атмосфераны? т?менгі шекарасы ай?ын, ол жер немесе су беті болып табылады. Биіктік арт?ан сайын ауа сирей береді де, бірте-бірте ?аламды? ке?істікке ?ласып кетеді.
Атмосфераны? жо?ар?ы шекарасы 2-3 мы? ша?ырым биіктікке ?теді.
Атмосфера
Т?менгі Жо?ар?ы Б?кіл ?лемні? тіршілік тынысы
Шекарасы шекарасы Жер бетін ?оршап т?р.
Атмосфера ауаны? ??рамы температура, ты?ызды?, биіктік бойынша ?згереді.
Температураны? ж?не газ ??рамыны? ?згерісіне ?арай атмосфера биіктік бойынша бірнеше ?абат?а жіктеледі.
2 топ Тропосфера
Атмосфера ?абаты бірнеше ?ататтан т?рады.
Атмосфера
Тропосфера Стратосфера Атмосфераны? жо?ар?ы ?абаты
Атмосфераны? жер бетіне таяу орналас?ан е? т?менгі ?абаты - тропосфера
(грекше тропос – б?рылыс, ?згеріс) деген ма?ынаны білдіреді.
Ауаны? б?л ?абаты к?н с?улелеріні? тікелей жылынбайды, алдымен Жер беті жылынады да, жылу содан барып ауа?а тарайды.
Тропосфераны? ?алы?ды?ы орта есеппен 11 км. Экватор ?стінде 15-17 км, поюстерде – 9км, ?о?ыржай ендіктерде 10-12 км-ге дейін созылады.
Тропосфера ?абатында б?л ?йіріліп жауын-шашын жауады, жел т?рады, ауарайы т?зіледі.
Ал тропосфера ?абатынан кейін екінші ?абат – стротосфера (грекше стратум- ?абаттал?ан) деген ма?ынаны білдіреді. Ауа ?абаты ?те ??р?а? болуымен ерекшеленеді. Стротосфера ?абатында температураны? жо?арлауынан осы ?абатта шо?ырлан?ан Озон газы ?абатыны? к?н с?улелерін с?зілуіне байланысты. Стротосферада?ы озон ?абатыны? тіршілік ?шін ерекше м?ні бар. Б?л ?абат К?ннен таралатын «?сірек?лгін» деп аталатын с?улелерді ?стап ?алады. ?сіре к?лгін с?улелер тірі а?залар?а, соны? ішінде адамны? ?міріне ?те ?ауіпті. Олар ?те к?п м?лшерде т?сетін болса, адамны? денесін к?йдіріп, рак ауруына шалды?тырар еді. Атмосфераны? б?л ?абаты 50-55 км биіктікке дейін барады.
Атмосфераны? ?сті?гі б?лігінде ауаны? жо?ар?ы ?абаты орналас?ан. М?нда?ы ауа алдымен 80 – 90 км биіктікке дейін ?айтадан т?мендейді. Одан ?рі температура тез к?теріліп 1000 ? - 2000 ?С ?а дейін ?седі. Атмосфераны? е? жо?ар?ы ?абатраында газ б?лшектері Жер т??ірегіндегі ?лемдік ке?істікке шашырап кетіп жатады.
Ал енді балалар ?йден дайындап келген рефераттары?мен танысайы? Сіздерге Атмосфераны? ма?ызы, Зерттеу жолдары, туралы ма?ала жинап келуге берілген. Сонымен танысайы?. Рефераттарды ?ор?айды.
Атмосфера ?ор?ау ХХ ?асырда адамны? шаруашылы? ?рекетіні? ?серінен атмосфера ?лкен м?лшерде ластана бастады. Ауа?а ?нерк?сіп ?алды?тарынан, авток?ліктерден, елді мекендерден ша? тоза?дар, к?л, к?мір?ыш?ыл газы т.б с.с зиянды заттар бар?ан сайын к?п ?осылатын болды.
Атмосфераны? ластануымен к?ресу адамзатты? алдында?ы аса ма?ызды м?селеге айналып отыр.
Бекіту с?ра?тары
Оттегімен азотты? тіршілік ?шін ?андай ма?ызы бар
К?мір?ыш?ыл газы ?алай пайда болады. Оны? жер ?шін ма?ызы неде?
Атмосфера ?абаттары ?алай орналас?ан ретімен орналастыр.
Ауа ?абы?ыны? жер ?шін ?андай ма?ызы бар.
?ортынды
Топтастыру.
?йге тапсырма
Көмірқышқыл
Азот 78% 
Ауа 21% 
Атмосфера
