Ашы? саба? "К?н ж?не к?н ж?йесі"

Саба?№ 5

Сыныбы: 5 «А»

К?ні: 5.10.2015 жыл

Та?ырыбы: К?н ж?не к?н ж?йесі

Ма?саты:

Білімділік: О?ушылар?а К?н, К?н ж?йесі туралы т?сіндіру.

Дамытушылы?: ?з бетінше ізденіспен шы?армашылы? т?р?ыда ж?мыс істеуге да?дыландыру. ?з ойларын еркін де сауатты, на?ты жеткізу ?абілеттерін арттыру.

Т?рбиелік: Жан-жа?тылы??а, ізденімпазды??а баулу, ты?дай ж?не с?йлей білу м?дениетін арттыру.

Саба?ты? типі: Жа?а білім беру саба?ы

Саба?ты? т?рі: Ашы? саба?

Саба?ты? ?дісі: 1. С?ра?-жауап.

2. ??гіме-д?ріс.

Саба?ты? к?рнекілігі: ?осымша деректер, о?улы?, т.б.

Саба?ты? жоспары:

І. ?йымдастыру кезе?і.

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.

1. С?ра?-жауап.

?орытындылау.

ІІІ.Жа?а саба?.

1. ??гіме-д?ріс.

?орытындылау.

IV. Жа?а саба?ты бекіту.

Тапсырмалар

V. ?орытындылау, ба?алау.

VІ. ?йге тапсырма беру.

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і.

О?ушыларды т?гендеу, о?у ??ралдарын дайындатып, зейіндерін саба??а аударту. Екі топ?а б?лу.

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.

С?леметсі?дер ме,о?ушылар! Мен сіздерге ж?мба? жасыр?ым келіп т?р.
Ж?ртты? б?рі оны с?йеді
Біра? ?ара?ысы келмейді.
/К?н/
- О?ушылар б?гін бізге ?она??а б?кіл ?лемге жары?, жылу беретін к?н келу керек еді. Біра?, к?німіз ?иын бір жа?дай?а ?шырап ?ал?ан сия?ты ?ой. Жары?, жылу беретін к?німізге к?мектесеміз бе? ?анеки, о?ушылар аспан?а ?арайы?шы. К?нді к?ріп т?рсы?дар ма? Б?лттар к?нді бізге ?арай жібермей т?р. К?нді ??т?ару ?шін барлы?ымыз бірге си?ырлы с?здерді айтайы?.
К?к аспанда к?н к?лсін,
Бірге к?лсін б?лдіршін
К?к аспанда к?н к?лсін,
Жерге ?дайы н?р ??йсын.

О?ушылар, си?ырлы с?здер ар?ылы к?нді б?лттан ??т?арды?. К?нге ?арайы?шы. К?н сіздерге к?лімсіреп т?р. К?н сіздерден: «Мені? жары? пен жылу беретін с?улелерім боласы?дарма?»-деп с?райды. Сендер келісесі?дер ме? Ол ?шін ?й тапсырмасына жауап берейік.

Ж?лдыз дегеніміз не? (бірнеше мы? градус температура?а дейін ?ызып т?р?ан аспанны? жары? денесі)
Темір?азы? ж?лдызыны? ба?ыты? (солт?стік)
Ж?лдыздарды зерттеуде ?ылым?а ?лкен е?бек сі?ірген ?алым? (?мір Темірді? немересі, Самар?анны? билеушісі, орта?асырлы? ?лы?бек)
Галактика дегеніміз не? (жеке ж?лдыздар тобы)
Галактика ішіндегі ж?лдыздар ?алай орналас?ан? (шашырап)
Бізді? Галактикамыз ?алай аталады? (??сжолы)
Неге олай аталады? (?шып бара жат?ан ??стар?а ??сас)
Галактикалы? жыл дегеніміз не? (К?н де бас?а ж?лдыздар сия?ты

Галактиканы? орталы? н?ктесінен шамамен 250 миллион жылда айналып ?теді)

Телескопты ал?аш ойлар шы?ар?ан кім? (Галилео Галилей)

Сендер с?уле болды?дар. С?улелер к?нмен бірге т?рып, жер бетіне адамдар?а, ?сімдіктерге, жануарлар?а, жары? пен жылу бересіздер. Жер беті, адамзат т?гелі ??лпырып, жанарланып т?р ол сендерді? с?улелерінні? ар?асында.

К?лімде, к?н к?лімде!
К?лсін барлы? бала шат.
Берекелі б?гіндей,
Бейбіт болсын болаша?!

?орытындылау.

ІІІ.Жа?а саба?.

1. ??гіме-д?ріс.

Жа?а саба? ??гіме-д?ріс беруден басталады.

К?н жер бетіндегі жары?ты? ж?не энергия к?зі. Сонды?тан да адамдар ж?не оны ?орша?ан д?ниені? барлы?ы к?нні? жары?ы н?тижесінде ?мір с?руде. Егерде К?н болмаса жер бетінде жары? болмас еді, себебі жерді? жары? б?ліп шы?ару ?абілеті жо?. К?н таби?атта?ы ерекше жаратыл?ан сансыз к?п ж?лдыздарды? бірі, жерге е? жа?ын орналас?ан ж?лдыз. К?н дегеніміз бал?ы?ан ысты? газды жар?ырап т?р?ан ?те ?лкен шар. К?н ж?йесіндегі е? ?лкен аспан денесі. К?н мен жерді К?н ж?йесіндегі е? ?лкен аспан денесі. К?н мен жерді? орташа ара ?ашы?ты?ы 150млн ша?ырым. К?ні? бетіндегі температура ?те жо?ары, шамамен 6000 градус?а те?. К?нні? жылуы мен жары?ы адамдар, жануарлар ?сімдіктерден бас?а к?зге к?рінбейтін микроорганизмдерге де ?те ?ажет, онсыз олар да ?мір с?ре алмас еді. Жылу ?сімдіктерден бас?а жануарлар?а да ?ажет. Оларды? да к?беюі ж?не жер бетіне таралуы жылу?а байланысты. Жыландар, ??рба?алар, насекомдар жылы кезе?дерде ?ар?ынды дамып ?мір с?реді де, к?н суыт?анда ?й?ы?а кетеді немесе уа?ытша дамуын то?татып, к?нні? жылуын к?теді. Сонымен к?н с?улесі ж?не жылу тіршілікті? негізгі к?зі болып есептеледі. Біра? ?сімдіктерге м??гі тіршілік ете алмайды. Тіршілігін ая?та?ан к?ннен

бастап жапыра?ына, тамырына, ді?іне, т??ымына, жемісіне жина?ан энергияны ?зімен бірге ала кетеді.

К?н ж?йесіні? орталы?ы ?зі?е таныс К?н. ?аламшарларды? жары? шы?ару м?мкіншілігі жо?, тек К?н се?лесіні? ша?ылысуынан жар?ырап т?рады. Сонды?тан да аспанда ?аламшарлар жыр?ырап к?рінеді. Орбита дегеніміз К?нді айнала ?оз?алатын ?аламшарларды? жолы. К?н ж?йесінде то?ыз ?аламшар кіреді МЕРКУРИЙ, ШОЛПАН, ЖЕР, МАРС, ЮПИТЕР, САТУР, УРАН, НЕПТУН, ПЛУТОН.

МЕРКУРИЙ К?нге е? жа?ын орналас?ан ?аламгар. Оны? диаметрі жерден 2,5 есе кіші. К?нді 88 т?улікте айналып ?теді. Жарты шарды? К?нге ?ара?ан жа?ыны? температурасы ?те жо?ары, ал ?арама ?арсы жа?ында ?те суы?.

К?нен келесі 108 млн ша?ырым ?ашы?та орналас?ан екінші планета ШОЛПАН. Ауданы жа?ынан Жерден с?л кіші. К?нді 225 т?улікте айналып ?теді. Беткі температурасы шамамен 500 градус болатын е? жары? ?аламшар.?шінші ?аламшар ЖЕР.

Т?ртінші ?аламшар МАРС. Оны? диаметрі жерден екі есе кіші. К?нді 687 т?улікте айналып ?теді. Марсты? екі серігі бар ФОБОС ж?не ДЕЙМОС. Бесінші е? ?лкен

?аламшар ЮПИТЕР. Шолпаннан кейінгі екінші жары? ?аламшарларды? бірі. Юпитерді? он алты серігі бар.Алтынша ?аламшар САТУРН. ?аламшарды? ерекшелігі сансыз к?п тастарды? кесектерінен, м?здан ша? тоза?нан т?ратын жалпа? жар?ыра?ан са?ина т?різді болып келуі. Жетінші ?аламшар УРАН. 18 ?асырда ашыл?ан. На?ты айтса? 1781 жылы немис астроном ыВильгелм Гершель ашты.

Сегизинши галамшар НЕПТУН. 19 ?асырда, я?ни 1846 жылы ?ылым?абелгілі болды. Оны француз Урбен Леверье ж?не Джон Адамс ашты. ??рлымы жа?ынан УРАН?А ??сайды.

К?н ж?йесіндегі е? кішкентай ж?не е? алыста орналас?ан ?аламшар ПЛУТОН.

IV. Жа?а саба?ты бекіту

1.С?ра??а жауап беру.

К?н ж?йесіндегі планеталар неше топ?а б?лінеді? (2)
К?нге ?те жа?ын орналас?ан планета (Меркурий)
Меркурийді? беткі жо?ар?ы температурасы? (4000С)
Жерге ??сас планета. (Шолпан)
Шолпанны? жо?ар?ы температурасы? (5000С)
К?н ж?йесінде Марс нешінші орында? (4)
К?нге жа?ыныра? орналас?ан планеталарды ата. (Меркурий, Шолпан, Жер, Марс)
Алып планеталарды ата. (Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун)

2. Адас?ан объектіні с?йкестендір

1. Е? ысты? Юпитер

2. Е? суы? Жер судан 5 есе ты?ыз

3. Е? жылдам Плутон телескотан ?ана к?рінеді

4. Е? алыс Меркурий 172 000 км/ са?

5. Е? ты?ыз Плутон шамамен 2350С

6. Е? алып Шолпан 5000 С

3. Географиялы? диктант

1. К?н ж?йесінде …………………. планета бар. (9)

2. Сатурн Жерді? массасынан……………. есе ?лкен. (9,5)

3. Сатурн…………, ………… ж?не …………. т?рады. (тастан, м?здан ж?не тоза?)

4. ……………… ?лкен ?аламшар. (Юпитер)

5. Уран ………………. ?асырда ашыл?ан. (Х?ІІІ)

6. ……………. 2006 жыл?а дейін К?н ж?йесіні? е? алыста?ы ж?не е? кішкентай планетасы болып есептелді. (Плутон)

7. К?н ж?йесінде планеталар ……………… б?лінеді. (2)

4. ?аламшарларды тауып ал

5. ?аламшарларды? серіктері

V. ?орытындылау, ба?алау.

VІ. ?йге тапсырма беру.

?йге: К?н ж?йесі

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба? "К?н ж?не к?н ж?йесі"»

Сабақ№ 5

Сыныбы: 5 «А»

Күні: 5.10.2015 жыл

Тақырыбы: Күн және күн жүйесі

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға Күн, Күн жүйесі туралы түсіндіру.

Дамытушылық: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Ашық сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап.

2. Әңгіме-дәріс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ.Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

Тапсырмалар

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту. Екі топқа бөлу.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

Сәлеметсіңдер ме ,оқушылар! Мен сіздерге жұмбақ жасырғым келіп тұр.
Жұрттың бәрі оны сүйеді
Бірақ қарағысы келмейді.
/Күн/
- Оқушылар бүгін бізге қонаққа бүкіл әлемге жарық, жылу беретін күн келу керек еді. Бірақ, күніміз қиын бір жағдайға ұшырап қалған сияқты ғой. Жарық, жылу беретін күнімізге көмектесеміз бе? Қанеки, оқушылар аспанға қарайықшы. Күнді көріп тұрсыңдар ма? Бұлттар күнді бізге қарай жібермей тұр. Күнді құтқару үшін барлығымыз бірге сиқырлы сөздерді айтайық.
Көк аспанда күн күлсін,
Бірге күлсін бүлдіршін
Көк аспанда күн күлсін,
Жерге ұдайы нұр құйсын.

Оқушылар, сиқырлы сөздер арқылы күнді бұлттан құтқардық. Күнге қарайықшы. Күн сіздерге күлімсіреп тұр. Күн сіздерден: «Менің жарық пен жылу беретін сәулелерім боласыңдарма?»-деп сұрайды. Сендер келісесіңдер ме? Ол үшін үй тапсырмасына жауап берейік.

Жұлдыз дегеніміз не? (бірнеше мың градус температураға дейін қызып тұрған аспанның жарық денесі)
Темірқазық жұлдызының бағыты? (солтүстік)
Жұлдыздарды зерттеуде ғылымға үлкен еңбек сіңірген ғалым? (Әмір Темірдің немересі, Самарқанның билеушісі, ортағасырлық Ұлықбек)
Галактика дегеніміз не? (жеке жұлдыздар тобы)
Галактика ішіндегі жұлдыздар қалай орналасқан? (шашырап)
Біздің Галактикамыз қалай аталады? (Құсжолы)
Неге олай аталады? (ұшып бара жатқан құстарға ұқсас)
Галактикалық жыл дегеніміз не? (Күн де басқа жұлдыздар сияқты

Галактиканың орталық нүктесінен шамамен 250 миллион жылда айналып өтеді)

Телескопты алғаш ойлар шығарған кім? (Галилео Галилей)

Сендер сәуле болдыңдар. Сәулелер күнмен бірге тұрып, жер бетіне адамдарға, өсімдіктерге, жануарларға , жарық пен жылу бересіздер. Жер беті, адамзат түгелі құлпырып, жанарланып тұр ол сендердің сәулелеріннің арқасында.

Күлімде, күн күлімде!
Күлсін барлық бала шат.
Берекелі бүгіндей,
Бейбіт болсын болашақ!

Қорытындылау.

ІІІ.Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

Күн жер бетіндегі жарықтың және энергия көзі. Сондықтан да адамдар және оны қоршаған дүниенің барлығы күннің жарығы нәтижесінде өмір сүруде. Егерде Күн болмаса жер бетінде жарық болмас еді, себебі жердің жарық бөліп шығару қабілеті жоқ. Күн табиғаттағы ерекше жаратылған сансыз көп жұлдыздардың бірі, жерге ең жақын орналасқан жұлдыз. Күн дегеніміз балқыған ыстық газды жарқырап тұрған өте үлкен шар. Күн жүйесіндегі ең үлкен аспан денесі. Күн мен жерді Күн жүйесіндегі ең үлкен аспан денесі. Күн мен жердің орташа ара қашықтығы 150млн шақырым. Күнің бетіндегі температура өте жоғары, шамамен 6000 градусқа тең. Күннің жылуы мен жарығы адамдар, жануарлар өсімдіктерден басқа көзге көрінбейтін микроорганизмдерге де өте қажет, онсыз олар да өмір сүре алмас еді. Жылу өсімдіктерден басқа жануарларға да қажет. Олардың да көбеюі және жер бетіне таралуы жылуға байланысты. Жыландар, құрбақалар, насекомдар жылы кезеңдерде қарқынды дамып өмір сүреді де, күн суытқанда ұйқыға кетеді немесе уақытша дамуын тоқтатып, күннің жылуын күтеді. Сонымен күн сәулесі және жылу тіршіліктің негізгі көзі болып есептеледі. Бірақ өсімдіктерге мәңгі тіршілік ете алмайды. Тіршілігін аяқтаған күннен

бастап жапырағына, тамырына, діңіне, тұқымына, жемісіне жинаған энергияны өзімен бірге ала кетеді.

Күн жүйесінің орталығы өзіңе таныс Күн. Ғаламшарлардың жарық шығару мүмкіншілігі жоқ, тек Күн сеәлесінің шағылысуынан жарқырап түрады. Сондықтан да аспанда ғаламшарлар жырқырап көрінеді. Орбита дегеніміз Күнді айнала қозғалатын ғаламшарлардың жолы. Күн жүйесінде тоғыз ғаламшар кіреді МЕРКУРИЙ, ШОЛПАН, ЖЕР , МАРС, ЮПИТЕР, САТУР, УРАН, НЕПТУН, ПЛУТОН.

МЕРКУРИЙ Күнге ең жақын орналасқан ғаламгар. Оның диаметрі жерден 2,5 есе кіші. Күнді 88 тәулікте айналып өтеді. Жарты шардың Күнге қараған жағының температурасы өте жоғары, ал қарама қарсы жағында өте суық.

Күнен келесі 108 млн шақырым қашықта орналасқан екінші планета ШОЛПАН. Ауданы жағынан Жерден сәл кіші. Күнді 225 тәулікте айналып өтеді. Беткі температурасы шамамен 500 градус болатын ең жарық ғаламшар.Үшінші ғаламшар ЖЕР.

Төртінші ғаламшар МАРС. Оның диаметрі жерден екі есе кіші. Күнді 687 тәулікте айналып өтеді. Марстың екі серігі бар ФОБОС және ДЕЙМОС. Бесінші ең үлкен

ғаламшар ЮПИТЕР. Шолпаннан кейінгі екінші жарық ғаламшарлардың бірі. Юпитердің он алты серігі бар.Алтынша ғаламшар САТУРН. Ғаламшардың ерекшелігі сансыз көп тастардың кесектерінен, мұздан шаң тозаңнан тұратын жалпақ жарқыраған сақина тәрізді болып келуі. Жетінші ғаламшар УРАН. 18 ғасырда ашылған. Нақты айтсақ 1781 жылы немис астроном ыВильгелм Гершель ашты.

Сегизинши галамшар НЕПТУН. 19 ғасырда , яғни 1846 жылы ғылымғабелгілі болды. Оны француз Урбен Леверье және Джон Адамс ашты. Құрлымы жағынан УРАНҒА ұқсайды.

Күн жүйесіндегі ең кішкентай және ең алыста орналасқан ғаламшар ПЛУТОН.

IV. Жаңа сабақты бекіту

1.Сұраққа жауап беру.