Интерактивті та?тада берілген ?яшы?тар ар?ылы о?ушылардан ?й тапсырмасын с?рау.
ІІІ. Жа?а саба?:
«?ызы?ушылы?ын ояту»(саба?ты? та?ырыбын аны?тау)
?ор?асынды к?рді? бе,
А??ан ?аратауда?ы,
Алтын шы?а Алтайдан,
Жар?ырап к?ндей жайнады.
?арса?пайдан мыс а?ып,
Б?ла?тайын саулады,
Ма?та к?ктеп Шымкенттен,
А?т?бені? егіні,
?рге ?ргелен ?німі.
Ембі-м?най жерінен,
М?най атып парлады.
С?ра? ?ою:?ле? не туралы??ор?асын,мыс,алтын дегеніміз не?Олай болса бізді? саба?ымыз неге байланысты болуы м?мкін? «Т?сті Металлургия» Д?птерге к?нні? жадын,та?ырыбын жазу.
Республикамызды? т?сті металлургия ?нерк?сібінде т?сті металдарды ?ндіру,байыту,бал?ыту,прокат алу ж?не металл ?алды?тарын ??деу іске асырылады.
1717 жылдары Алтайда ?ор?асын мен мырышты? бар екендігі аны?тал?аннан кейін елімізде т?сті металлургия ?нерк?сібі дами бастады. 1730 жылдан 1832 жыл?а дейінгі бір ?асыр ішінде ?аза?станны? Алтайда?ы ?азіргі ірі кен орындары – Березов,Николаев,Риддер,Зырян,Белоусов,Крюков,Сокол ашылды. Патша ?кіметі к?міс, ?ор?асын, мыс?а бай жер бетіне жа?ын жат?ан кендерді игере алмайтын болма?анды?тан уа?ытша жауып тастады. Ол кезде Алтай Ресейді? ( ?аза?станды? Алтай Ресейдегі к?місті? 70% берді) к?міс ?оймасына айнал?ан еді.
?азан революциясы Алтайды? алуан т?рлі кенін ашуда жа?а заманны? бастамасы болды. Ресчпубликада т?сті металлургияны? ал?аш?ы ірі к?сіпорындары – Риддер полиметалл комбинаты мен ?арса?бай мыс ?орыту зауыты ашылды.
Т?сті металдар ба?алы ?асиеттерімен ерекшеленеді. Оларды? ішінде ?алайы, ?ор?асын, никель коррозия?а, ал титан ысты??а т?зімді. Алюминий,мыс ж?не к?міс ?те жа?сы электр?ткізгіштік ?асиетке ие.
Технологиялы? ?рдіс сатылары бойынша т?сті металлургия
кен ?ндіру шикізатты байыту
Видео: Химия п?ні м??алімі Г.Бекбасарова т?сті металдар туралы т?сінік береді.
Т?сті металлургия елді? айтарлы?тай индустриялы? де?гейін аны?тап,негізгі ??рылымды? материалдар шы?аруды? к?зі болып табылады. Сондай-а? машина жасау ?ндірісіні? негізгі шикізаты ?рі е? бастысы – ?ТП – ті ?амтамасыз етеді.
?аза?станды? ?алымдар ХХ ?асырды? ортасында академик ?.И.С?тбаев басшылы?ымен минералды? шикізаттан ?рт?рлі металдар алуды? ?ылымыи негізін жасады. Оларды? бастамасыны? ?ндіріспен ?штасуы н?тижесінде ?аза?стан ?лемде рений (3), берилий (3), титан ?нта?ы (2), тантал,ниобий,галий,техникалы? таллий,мышьяк (6), тазартыл?ан мыс, мырыш,кадмийді? ірі ?ндірушісі болып отыр.
Т?сті металлургияда ауыр т?сті металдар металлургиясыны? ма?ызы зор. Б?л сала ж?нінен ?аза?стан д?ниеж?зінде негізгі ?ндіруші ірі елдерді? бірі болып табылады. Ауыр т?сті металдар?а мыс,?ор?асын-мырыш,?алайы ж?не никель жатады. Мыс,мырыш ж?не ?ор?асын ?ндірісінен ?аза?стан д?ниеж?зіні? ал?аш?ы он еліні? ?атарына кіреді.
Ауыр т?сті металдарды? ішінде мыс жетекші орын алады.
Мыс кені – т?сті металдарды? ішіндегі е? к?п ?олданылатыны. Оны? кен орындары – Жез?аз?ан, Сая?, А?то?ай, ?о?ырат, Бозшак?л, Жыланды, ?лытау жерлерінде. Жез?аз?ан айма?ыны? ?азынасын зерттеген академик ?.И.С?тбаев мыс кеніні? мол ?орын Жыланды жерінен ашты.
Мыс таза к?йінде, ?алайлы ?орытпа (?ола), никельді ?орытпа (мельхиор), алюминийлі ?орытпа (дрюалюминийді? берилиймен ?оспасы) ж?не мырышты ?орытпа (жез) т?рінде электротехника мен машина жасау ?нерк?сіптерінде ке?інен пайдаланылады.
Мыс бал?ыту комбинаттары Жез?аз?ан, Бал?аш ?алаларында салын?ан. Бал?аш мыс комбинатында бал?ытыл?ан мыс д?ниеж?зілік стандарт?а сай. Бал?ашты? мысы Лондонны? т?сті металдар биржасында сапа эталоны ретінде жо?ары ба?а алды.
?аза?стан д?ниеж?зі бойынша мыс кені ?оры ж?нінен 3 ші орында, ал оны ?ндіруден Чили, Индонезия ж?не А?Ш-тан кейін т?ртінші орында, тазартыл?ан мыс ?ндіруден жетінші, оны экспорттаудан т?ртінші орынды алады.
?ор?асын,мырыш кендері Шы?ыс ?аза?стан,О?т?стік ?аза?стан ж?не Орталы? ?аза?станда к?п кездеседі.Б?л кендерді? ??рамында к?птеген элементтер болатынды?тан полиметалл кендері деп те аталады. ?йткені кен ??рамында ?ор?асын,мырышпен ?оса алтын,к?міс,титан,магний,сурьма,мыс,мышьяк та кездеседі.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба?. "Т?сті металлургия" »
Мұнайлы ауданы
№ 5 орта мектеп
Тақырыбы: «Түсті металлургия және ауыр түсті металл»
Сыныбы: 9 «а»
Өткізген: география пәні мұғалімі
Г. Рахметова
2014 – 2015 оқу жылы
Сыныбы: 9 «а»
Күні:26.01.2014ж
Сабақтың тақырыбы: «Түсті металлургия және ауыр түсті металлургия»
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға Қазақстан республикасының түсті металлургия өнеркәсібінің түрлерімен, даму бағыттары және өндірісті дамытуда туындайтын қиындықтар туралы түсініктер беру. Оқушылардың білік дағдыларын әртүрлі тапсырмалармен, бейне фильмдермен есте сақтау қабілеттін қалыптастыру. Оқушыларға еліміздің түсті металлургия өндірістері туралы білімдерін кеңейте отырып, табиғатты қорғауға, табиғат ресурстарын үнемдеуге тәрбиелеу.
Интерактивті тақтада берілген ұяшықтар арқылы оқушылардан үй тапсырмасын сұрау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
«Қызығушылығын ояту»(сабақтың тақырыбын анықтау)
Қорғасынды көрдің бе,
Аққан Қаратаудағы,
Алтын шыға Алтайдан,
Жарқырап күндей жайнады.
Қарсақпайдан мыс ағып,
Бұлақтайын саулады,
Мақта көктеп Шымкенттен,
Ақтөбенің егіні,
Өрге өргелен өнімі.
Ембі-мұнай жерінен,
Мұнай атып парлады...
Сұрақ қою:өлең не туралы?Қорғасын,мыс,алтын дегеніміз не?Олай болса біздің сабағымыз неге байланысты болуы мүмкін? «Түсті Металлургия» Дәптерге күннің жадын,тақырыбын жазу.
Республикамыздың түсті металлургия өнеркәсібінде түсті металдарды өндіру,байыту,балқыту,прокат алу және металл қалдықтарын өңдеу іске асырылады.
1717 жылдары Алтайда қорғасын мен мырыштың бар екендігі анықталғаннан кейін елімізде түсті металлургия өнеркәсібі дами бастады. 1730 жылдан 1832 жылға дейінгі бір ғасыр ішінде Қазақстанның Алтайдағы қазіргі ірі кен орындары – Березов,Николаев,Риддер,Зырян,Белоусов,Крюков,Сокол ашылды. Патша өкіметі күміс, қорғасын, мысқа бай жер бетіне жақын жатқан кендерді игере алмайтын болмағандықтан уақытша жауып тастады. Ол кезде Алтай Ресейдің ( Қазақстандық Алтай Ресейдегі күмістің 70% берді) күміс қоймасына айналған еді.
Қазан революциясы Алтайдың алуан түрлі кенін ашуда жаңа заманның бастамасы болды. Ресчпубликада түсті металлургияның алғашқы ірі кәсіпорындары – Риддер полиметалл комбинаты мен Қарсақбай мыс қорыту зауыты ашылды.
Түсті металдар бағалы қасиеттерімен ерекшеленеді. Олардың ішінде қалайы, қорғасын, никель коррозияға, ал титан ыстыққа төзімді. Алюминий,мыс және күміс өте жақсы электрөткізгіштік қасиетке ие.
Технологиялық үрдіс сатылары бойынша түсті металлургия
кен өндіру шикізатты байыту
Видео: Химия пәні мұғалімі Г.Бекбасарова түсті металдар туралы түсінік береді.
Түсті металлургия елдің айтарлықтай индустриялық деңгейін анықтап ,негізгі құрылымдық материалдар шығарудың көзі болып табылады. Сондай-ақ машина жасау өндірісінің негізгі шикізаты әрі ең бастысы – ҒТП – ті қамтамасыз етеді.
Қазақстандық ғалымдар ХХ ғасырдың ортасында академик Қ.И.Сәтбаев басшылығымен минералдық шикізаттан әртүрлі металдар алудың ғылымыи негізін жасады. Олардың бастамасының өндіріспен ұштасуы нәтижесінде Қазақстан әлемде рений (3), берилий (3), титан ұнтағы (2), тантал,ниобий,галий,техникалық таллий,мышьяк (6), тазартылған мыс, мырыш,кадмийдің ірі өндірушісі болып отыр.
Түсті металлургияда ауыр түсті металдар металлургиясының маңызы зор. Бұл сала жөнінен Қазақстан дүниежүзінде негізгі өндіруші ірі елдердің бірі болып табылады. Ауыр түсті металдарға мыс,қорғасын-мырыш,қалайы және никель жатады. Мыс,мырыш және қорғасын өндірісінен Қазақстан дүниежүзінің алғашқы он елінің қатарына кіреді.
Ауыр түсті металдардың ішінде мыс жетекші орын алады.
Мыс кені – түсті металдардың ішіндегі ең көп қолданылатыны. Оның кен орындары – Жезқазған, Саяқ, Ақтоғай, Қоңырат, Бозшакөл, Жыланды, Ұлытау жерлерінде. Жезқазған аймағының қазынасын зерттеген академик Қ.И.Сәтбаев мыс кенінің мол қорын Жыланды жерінен ашты.
Мыс таза күйінде , қалайлы қорытпа (қола), никельді қорытпа (мельхиор), алюминийлі қорытпа (дрюалюминийдің берилиймен қоспасы) және мырышты қорытпа (жез) түрінде электротехника мен машина жасау өнеркәсіптерінде кеңінен пайдаланылады.
Мыс балқыту комбинаттары Жезқазған, Балқаш қалаларында салынған. Балқаш мыс комбинатында балқытылған мыс дүниежүзілік стандартқа сай. Балқаштың мысы Лондонның түсті металдар биржасында сапа эталоны ретінде жоғары баға алды.
Қазақстан дүниежүзі бойынша мыс кені қоры жөнінен 3 ші орында, ал оны өндіруден Чили, Индонезия және АҚШ-тан кейін төртінші орында, тазартылған мыс өндіруден жетінші, оны экспорттаудан төртінші орынды алады.
Қорғасын,мырыш кендері Шығыс Қазақстан,Оңтүстік Қазақстан және Орталық Қазақстанда көп кездеседі.Бұл кендердің құрамында көптеген элементтер болатындықтан полиметалл кендері деп те аталады. Өйткені кен құрамында қорғасын,мырышпен қоса алтын,күміс,титан,магний,сурьма,мыс,мышьяк та кездеседі.
ІV.Сабақты бекіту:
Сандар сөйлейді слайд.
1. 1717ж – Алтайда қорғасын мен мырыштың бар екендігі анықталғннан кейін елімізде түсті металлургия дами бастады.
2. 1995 ж – Жезқазған түсті металл акционерлік қоғамы Оңтүстік Кореяның «Самсунг» корпорациясына берілді.
3.1991ж – Шымкент қорғасын зауытында өнімнің 25 түрі өндірілді.
4.85 – 88 % - Қазақстан мырышты экспорттайды.
5.70% - Қазақстандық Алтай Ресейдегі күміс
V.Бағалау:
VІ. Үйге тапсырма: §19 Түсті металлургия және ауыр түсті металдар
Тақырыбы: «Түсті металлургия және ауыр түсті металл»
Технологиялық үрдіс сатылары бойынша түсті металлургия
