"А?Ш. Хал?ы ж?не елдері" ашы? саба?

Та?ырыбы: А?Ш. Хал?ы ж?не елдері.
Ма?сат-міндеттер:
Білімділік ма?саты – А?Ш-ты? экономикалы? - географиялы? жа?дайыны? ерекшеліктерін ашу; мемлекетті? тарихы, геосаяси жа?дайыны? ?лемде алатын орнын аны?тау.
Дамытушылы? ма?саты – о?улы? материалдары мен та?ырыпты? карталарды? к?мегімен Американы? жо?ары дамы?ан елдеріні?, оны? ішінде А?Ш-ты? таби?ат жа?дайына шаруашылы? т?р?ыдан ба?а беруге, таби?ат ресурстарыны? ел экономикасын дамытуда?ы роліне, елдерді? экономикалы? - географиялы? жа?дайларыны? тиімді жа?тары мен саяси ??рылымы ?згерген елдерді аны?тап салыстыру?а, кесте ??растыру?а ?йрету.
Т?рбиелік ма?саты – О?ушыларды? ?з ойларын жеткізе білу, ?арым-?атынас жасауды ?йрету. Балаларды ?йымшылды??а т?рбиелеу, адамгершілік ?асиетке т?рбиелеу.
О?у ??ралдары: О?улы? 7 сынып, Атласы, Д?ние ж?зіні? саяси картасы
Саба? т?рі: Ашы? саба?
Саба?ты? ?дісі: топтастыру стратегиясы, INSERT, сергіту с?ті, БББ кестесін толтыру.

Саба?ты? к?рнекілігі: интерактивті та?та,слайд,кесте

Саба?ты? жоспары:
І – ?йымдастыру
ІІ – жа?а та?ырыпты ме?геру
ІІІ – білім мен икемділіктерін бекіту
ІV – ?йге тапсырма беру
V – ба?алау кезе?і
VІ – ?орытынды
Саба? барысы:

1. ?йымдастыру кезе?і:

О?ушылармен с?лемдесу, т?гелдеу. Саба??а зейіндерін аудару. ??рал-жабды?тарын тексеру.

Хал?ы ж?не елдері.
?азіргі кезде Солт?стік Америка хал?ыны? саны 450 млн-?а жетті. Материкті? байыр?ы хал?ы мон?ол н?сіліне жататын ?ндістер мен эскимостар ??райды. Б?л халы?тар Азиядан Солт?стік Америка?а шамамен осыдан 25-40 мы?дай жыл б?рын материкті Еуразиямен жал?астырып т?р?ан Беринг ??рлы?ы ар?ылы ?оныс аудар?ан.
“Америка ?ндістері ” деген атауды? ?зі Х.Колумбты? тарихи ?атесімен байланысты пайда болды. Материкті? солт?стігін мекендеген ?ндіс тайпалары (алгонкин, ирокез, атабаска, делавэр ж?не т.б) еуропалы?тар келместен б?рын а? ж?не балы? аулаумен, жабайы жемістерді терумен айналысып, к?нелткен.Ал О?т?стік Мексикада мекендеген ?ндістерді? ацтек, майя тайпалары маис (ж?гері), картоп, ?ызана? ?сірумен айналыс?ан. Оларда ?ол?нер мен егіншілік ?те жа?сы дамы?ан. Еуропалы?тар келгенге дейін б?л тайпалар Юкатан т?бегі мен ?азіргі Мексика жерінде жо?ары д?режеде дамы?ан мемлекеттер ??р?ан.
2. «Топтастыру стратегиясы»:1- топ?а

О?т?стік Америкада?ы жазы?тар

Ойпаттар:

?ыраттар:

Таулы ?стірттер:

Ла-Плата

Гран –Чако

Гвиана

Ориноко

Маморе

Бразилия

Амазонка

Пантанал

Патагония

2- топ?а: Анд тауын сипаттау

Сипаттау жоспары:

Ерекшелігі:

Тауды? аты

Анд

Ба?ыты

С-о

Орташа биіктігі

3000-4000м

Е? биік н?ктесі

Аконкагуа 6960 м

Е? биік н?ктені? координатасы

31 о.е 71 б.б

Америкада кездесетін пайдалы ?азбалар Канаданы? басты байлы?ы – к?гілдір к?лдер мен ?алы? ормандар. К?лдерді? жалпы саны ж?нінде Канада д?ние ж?зінде бірінші орын алады. Жалпы айт?анда Канада ормандар?а бай. М?нда Америкалы? к?гілдір шырша, бал кара?ай, ?ара?ай ?седі. Сонды?тан жергілікті халы? а?аш дайындау ж?не оны ??деумен айналысады. Канаданы? жер ?ойнауы пайдалы ?азбалар?а ?те бай. Канаданы? бай таби?и ?орлары шаруашылы?ты? сан алуан салаларын дамыту?а м?мкіндік береді. ?з жерінен ?ндірілетін металдардан пайдаланып, ж?мыс істейтін зауыттарда ?ша?тар, ірі м?хит кемелер, же?іл автомашиналар жасалады.

3. Сергіту с?ті

Солт?стік Америка мен О?т?стік Америка жер бедерін салыстыру

Жоспар

Солт?стік Америка

О?т?стік Америка

Жер бедері жер ?ыртысыны? ?андай ??рылымында т?зілген

Солт?стік Америка платформасы

О?т.стік Америка платформасы

Те?із де?гейінен е? биік н?ктесі

Мак Кинли6193 м

Аконкагуа6960 м

Те?із де?гейінен е? т?мен н?ктесі

?лім а??ары-86м

Вальдес т?бегінде-40 м

Тауларды? ба?ыты

С-О

С-о

4. Кластер

5. Менен с?ра?, сіздерден жылдам жауап

1-топ:
1. Х.Колумб Америка жерін ?ай ?асырда ашты?
2. А?Ш-ты Батысынан шайып жат?ан м?хит?
3. 1607 жылы А?Ш – ты? ?ай штатында ал?аш?ы ?оныстар пайда болды?
4. А?Ш хал?ыны? орташа ты?ызды?ы ?анша адамнан келеді?
5. А?Ш – та?ы ?лемге ?йгілі кинофабрика?
6. А?Ш – ты? мемлекеттік ??рылымы?
7. А?Ш – жер к?лемі ж?нінен нешінші орын алады?
8. Солт?стік Американы? байыр?ы хал?ын кімдер ??райды?
2-топ:

1. А?Ш – та?ы е? ірі ?ала?
2. Америка ?лтыны? ?алыптасуына ?андай к?ші-?он ?серін тигізді?
3. Солт?стік Америкада?ы е? ірі ?зен?
4. А?Ш ?кіметі неше тарма??а б?лінеді?
5. А?Ш 1945 жылы Жапонияны? ?ай ?алаларына атом бомбасын тастады?
6. А?Ш – ты? ?лтты? п?лы?
7. А?Ш – ты? ?ай штатында халы? сирек орналас?ан?
8. А?Ш – ты? ?скери базасы аталатын ?ала?
Географиялы? жа?дайы:
   А?Ш – Батыс шарында?ы ірі ел. Оны? барлы? жері т?гелдей дерлік Солт?стік Америкада: Солт?стікте Канадамен, О?т?стікте Мексикамен шектеседі. Батысында Тыны? м??итымен, Шы?ысында Атлант м?хитымен шайылады.Оны? 50 штатпен еластанасы Вашингтон ?аласы орналас?ан федералды? Колумбия округінен федерациялы? республика. 48 штат шо?ырлана орналас?ан. Ал Аляска мен Гавай негізгі аума?тан б?лек орналас?ан.
Мемлекеттік ??рылымы:
   Мемлекеттік ??рылымы - А?Ш федерациялы? конституциялы? ел. Мемлекет басшысы Президент. Президент бас ?скери ?олбасшысы. Ол за? жобасын жою ???ы?ына ие болады. А?Ш ?кіметі 3 – тарма??а б?лінеді:
1. За? шы?арушы
2. Ат?арушы
3. Сот
А?Ш - та 2 басты партия бар:
1. Демократиялы? партия - 1824 жылы ??рыл?ан.
2. Республикалы? партия - 1854 жылы ??рыл?ан
ХАЛ?Ы:
   А?Ш– хал?ыны? жалпы саны (290 млн. адам) жа?ынан д?ние ж?зінде ?ытай мен ?ндістаннан кейін ?шінші орын алады. А?Ш хал?ы ?дайы ?суі ж?нінен ?азіргі заман?ы типке жатады: туу ?те т?мен (14,2%), ?лу коэффиценті 8,6%, я?ни халы?ты? орташа жылды? ?суі 5,6% те?. Елдегі адамны? ?мір жасыны? орташа ?за?ты?ы еркектерде 75 жас, ?йелдерде 80 жас. Н?сілдік ?лтты? ??рамы ж?нінен А?Ш к?п ?лтты ел. Н?сілдік ерекшеліктеріне ?арай 3 топ?а ажыратылады:
1.Еуропалы?тар
2.Африкалы?тар
3.Азиялы?тар
     Ел аума?ында халы? біркелкі ?оныстанба?ан 1 км жерге 28 адамнан келеді. Урбандалу де?гейі жо?ары, халы?ты? 4-тен 3-і ?алада т?рады. ?азіргі кезде А?Ш-та 3 ірі мегаполис бар.
М?дениеті:
   Халы?ты? діни ??рамы алуан т?рлі, халы?ты? к?пшілігі христиан дініні? ?р т?рлі ба?ытта-рын ?стан?ан ?кілдері ??райды. А?Ш ?алымдарыны? д?ние ж?зіндегі ?ылыммен техниканы? дамуына зор ?лес ?ос?ан А?Ш-та?ы Гарвард, Бостонда 1636 жылы негізі ?алан?ан ж?не Колумбия, Нью-Йорк 1754 жылы ?алан?ан осы университеттерді? тек ?ана америкалы?тар ?ана емес бас?а елдерден келген студенттер де білім алады.А?Ш-та?ы конгресс кітапханасы ж?не Гарвард университетіні? кітапханасы ?лемдегі е? бай кітапхана.
Шаруашылы?ы:
Ауыл шаруашылы?ы:
   Ауыл шаруашылы?ында с?тті, етті, ірі ?ара ?сіру, шош?а, бройлер шаруашылы?ы. А?Ш аума?ында мал шаруашылы?ы ?німіні? 40 % береді. Таби?ат жа?дайыны? ерекшелігі мен да?ылдарды? ?німділігіне байланысты.
Мал шаруашылы?ы:
    Негізгі ба?ыттары с?тті, етті ірі ?ара ?сіру, шош?а, бройлер шаруашылы?ы. А?Ш аума?ында мал шаруашылы?ына мамандан?ан аудандар да ай?ын ажыратылды: ?лы к?лдер ма?ы мен солт?стік шы?ыста?ы байыр?ы штаттарда “С?т белдеуі”, ал ?лы жазы?тарды? о?т?стігі мен батыста?ы таулы штаттарда “Мал шаруашылы? белдеуі орналас?ан.
Балы? шаруашылы?ы:
    Аляска балы? аулау, а? терісі к?сіпшілігі-мен ж?не орман шар-уашылы?ымен белгілі.
К?лік ?атынасы:
   А?Ш-та к?лікті? барлы? т?рі бар. Ал?аш?ы трансконтиненттік теміржолдар Нью-Йорк 1869 жылы ?зынды?ы 4246 км. Вашингтон, Лос Анджелас 1881 ?з. 4787 км. Нью-Йорк СИЭТЛ 1893 ?з.13560 км. Елдегі е? ірі к?лік тораптарыны? бірі Чикаго ?аласы. М?нда елді? жан – жа?ынан келетін 30 темір жол т?йіседі. ?азіргі кезде А?Ш та авток?лік ж?нінен 90 пайыз?а жетіп отыр.Елдегі е? ма?ызды портты? кешендер Атлант м?хитымен Мексика шы?ана?ы Тыны? м?хиты жа?алауында?ы ?олайлы айма?тарда шо?ырлан?ан. Жалпы елде 100-ге жуы? порт бар.
Сырт?ы байланыс:
    А?Ш – ты? д?ниеж?зілік нары?та?ы б?секелесі еуропалы? елдер, б?л елдермен сырт?ы экономикалы? ?атынастары даму ?стінде. А?Ш – та?ы ?лтаралы? аса ірі Форд” Дженерал моторс” Бойпг Кока-кола т.б. Сонымен ?атар А?Ш ?лемдік нары??а тек тауарлар ?ана шы?арып ?оймай, лицензиялар сатумен де айналысады. А?Ш лицензия сату ж?нінен д?ние ж?зінде жетекші орын алады.
    А?Ш а?паратты? технологиялар, ?ылым мен білім саласында д?ние ж?зі елдерімен байланыс жасайды. Мысалы, елдегі аса ірі “ВВС”, “СNN” ж?не т.б. телекомпанияларды? хабарларын д?ние ж?зіні? к?птеген елдерінде тамашалайды. Со??ы жылдары ?арышты? зерттеулер саласында А?Ш, Ресей, ?аза?стан ?алымдары бірлескен ?ылыми-зертеу ба?дарламалары ж?зеге асырылуда. А?Ш – ты? ?аза?станда м?най ?ндіруменайналысатын “Шеврон”, Шелль”,”Мобиль” компаниялары ж?мыс жасайды.
6. БББ   кестесін толтыру.

Білемін

Білдім

Білгім келеді

ІІІ Бекіту с?ра?тары:

1. А?Ш жалауында?ы ала жола?тар нені білдіреді?
2. “М?най химиясыны? астанасы” деп аталатын ?ала?
3. Американды?тарды? ?лтты? спорт т?рлерін ата?
4. А?Ш – та?ы ірі мегаполистер ?алай аталады?
5. Н?сілдік, ?лтты? ??рамы ж?нінен А?Ш ?андай ел?
6. Америка хал?ыны? 12% ?андай н?сіл ??райды?
7. ?азіргі кезде байыр?ы Американды?тарды ?алай ата?ан?
8.А?Ш мемлекеттік т?уелсіздігін ?ай жылы алды?

ІV. ?йге тапсырма беру: §35 Канада. Орталы? Америка елдері

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«"А?Ш. Хал?ы ж?не елдері" ашы? саба? »

Алматы облысы

Қарасай ауданы

Үшқоңыр ауылы

М.Әуезов атындағы КММ

География пәнінің мұғалімі: Калкаева Асем Талимжановна

Тақырыбы: АҚШ. Халқы және елдері.
Мақсат-міндеттер:
Білімділік мақсаты – АҚШ-тың экономикалық - географиялық жағдайының ерекшеліктерін ашу; мемлекеттің тарихы, геосаяси жағдайының әлемде алатын орнын анықтау.
Дамытушылық мақсаты – оқулық материалдары мен тақырыптық карталардың көмегімен Американың жоғары дамыған елдерінің, оның ішінде АҚШ-тың табиғат жағдайына шаруашылық тұрғыдан баға беруге, табиғат ресурстарының ел экономикасын дамытудағы роліне, елдердің экономикалық - географиялық жағдайларының тиімді жақтары мен саяси құрылымы өзгерген елдерді анықтап салыстыруға, кесте құрастыруға үйрету.
Тәрбиелік мақсаты – Оқушылардың өз ойларын жеткізе білу, қарым-қатынас жасауды үйрету. Балаларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу, адамгершілік қасиетке тәрбиелеу.
Оқу құралдары: Оқулық 7 сынып , Атласы, Дүние жүзінің саяси картасы
Сабақ түрі: Ашық сабақ
Сабақтың әдісі: топтастыру стратегиясы, INSERT, сергіту сәті, БББ кестесін толтыру.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта,слайд,кесте

Сабақтың жоспары:
І – ұйымдастыру
ІІ – жаңа тақырыпты меңгеру
ІІІ – білім мен икемділіктерін бекіту
ІV – үйге тапсырма беру
V – бағалау кезеңі
VІ – қорытынды
Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу. Сабаққа зейіндерін аудару. Құрал-жабдықтарын тексеру.

Халқы және елдері.
Қазіргі кезде Солтүстік Америка халқының саны 450 млн-ға жетті. Материктің байырғы халқы монғол нәсіліне жататын үндістер мен эскимостар құрайды. Бұл халықтар Азиядан Солтүстік Америкаға шамамен осыдан 25-40 мыңдай жыл бұрын материкті Еуразиямен жалғастырып тұрған Беринг құрлығы арқылы қоныс аударған.
“Америка үндістері ” деген атаудың өзі Х.Колумбтың тарихи қатесімен байланысты пайда болды. Материктің солтүстігін мекендеген үндіс тайпалары (алгонкин, ирокез, атабаска, делавэр және т.б) еуропалықтар келместен бұрын аң және балық аулаумен , жабайы жемістерді терумен айналысып, күнелткен.Ал Оңтүстік Мексикада мекендеген үндістердің ацтек, майя тайпалары маис (жүгері), картоп, қызанақ өсірумен айналысқан. Оларда қолөнер мен егіншілік өте жақсы дамыған. Еуропалықтар келгенге дейін бұл тайпалар Юкатан түбегі мен қазіргі Мексика жерінде жоғары дәрежеде дамыған мемлекеттер құрған.

2. «Топтастыру стратегиясы»:

1- топқа

Оңтүстік Америкадағы жазықтар
Ойпаттар:	Қыраттар:	Таулы үстірттер:
Ла-Плата	Гран –Чако	Гвиана
Ориноко	Маморе	Бразилия
Амазонка	Пантанал	Патагония

2- топқа: Анд тауын сипаттау

Сипаттау жоспары:	Ерекшелігі:
Таудың аты	Анд
Бағыты	С-о
Орташа биіктігі	3000-4000м
Ең биік нүктесі	Аконкагуа 6960 м
Ең биік нүктенің координатасы	31 о.е 71 б.б

Америкада кездесетін пайдалы қазбалар

Канаданың басты байлығы – көгілдір көлдер мен қалың ормандар. Көлдердің жалпы саны жөнінде Канада дүние жүзінде бірінші орын алады. Жалпы айтқанда Канада ормандарға бай. Мұнда Америкалық көгілдір шырша, бал карағай, қарағай өседі. Сондықтан жергілікті халық ағаш дайындау және оны өңдеумен айналысады. Канаданың жер қойнауы пайдалы қазбаларға өте бай.

Канаданың бай табиғи қорлары шаруашылықтың сан алуан салаларын дамытуға мүмкіндік береді. Өз жерінен өндірілетін металдардан пайдаланып, жұмыс істейтін зауыттарда ұшақтар, ірі мүхит кемелер, жеңіл автомашиналар жасалады.

3. Сергіту сәті

Солтүстік Америка мен Оңтүстік Америка жер бедерін салыстыру

Жоспар	Солтүстік Америка	Оңтүстік Америка
Жер бедері жер қыртысының қандай құрылымында түзілген	Солтүстік Америка платформасы	Оңт.стік Америка платформасы
Теңіз деңгейінен ең биік нүктесі	Мак Кинли6193 м	Аконкагуа6960 м
Теңіз деңгейінен ең төмен нүктесі	Өлім аңғары-86м	Вальдес түбегінде-40 м
Таулардың бағыты	С-О	С-о

4. Кластер

5. Менен сұрақ, сіздерден жылдам жауап

1-топ:
1. Х.Колумб Америка жерін қай ғасырда ашты?
2. АҚШ-ты Батысынан шайып жатқан мұхит?
3. 1607 жылы АҚШ – тың қай штатында алғашқы қоныстар пайда болды?
4. АҚШ халқының орташа тығыздығы қанша адамнан келеді?
5. АҚШ – тағы әлемге әйгілі кинофабрика?
6. АҚШ – тың мемлекеттік құрылымы?
7. АҚШ – жер көлемі жөнінен нешінші орын алады?
8. Солтүстік Американың байырғы халқын кімдер құрайды?

2-топ:

1. АҚШ – тағы ең ірі қала?
2. Америка ұлтының қалыптасуына қандай көші-қон әсерін тигізді?
3. Солтүстік Америкадағы ең ірі өзен?
4. АҚШ үкіметі неше тармаққа бөлінеді?
5. АҚШ 1945 жылы Жапонияның қай қалаларына атом бомбасын тастады?
6. АҚШ – тың ұлттық пұлы?
7. АҚШ – тың қай штатында халық сирек орналасқан?
8. АҚШ – тың әскери базасы аталатын қала?

Географиялық жағдайы:
АҚШ – Батыс шарындағы ірі ел. Оның барлық жері түгелдей дерлік Солтүстік Америкада: Солтүстікте Канадамен, Оңтүстікте Мексикамен шектеседі. Батысында Тынық мұқитымен, Шығысында Атлант мұхитымен шайылады.Оның 50 штатпен ел

астанасы Вашингтон қаласы орналасқан федералдық Колумбия округінен федерациялық республика. 48 штат шоғырлана орналасқан. Ал Аляска мен Гавай негізгі аумақтан бөлек орналасқан.
Мемлекеттік құрылымы:
Мемлекеттік құрылымы - АҚШ федерациялық конституциялық ел. Мемлекет басшысы Президент. Президент бас әскери қолбасшысы. Ол заң жобасын жою құқығына ие болады. АҚШ үкіметі 3 – тармаққа бөлінеді:
1. Заң шығарушы
2. Атқарушы
3. Сот
АҚШ - та 2 басты партия бар:
1. Демократиялық партия - 1824 жылы құрылған.
2. Республикалық партия - 1854 жылы құрылған

ХАЛҚЫ:
АҚШ– халқының жалпы саны (290 млн. адам) жағынан дүние жүзінде Қытай мен Үндістаннан кейін үшінші орын алады. АҚШ халқы ұдайы өсуі жөнінен қазіргі заманғы типке жатады: туу өте төмен (14,2%), өлу коэффиценті 8,6%, яғни халықтың орташа жылдық өсуі 5,6% тең. Елдегі адамның өмір жасының орташа ұзақтығы еркектерде 75 жас, әйелдерде 80 жас. Нәсілдік ұлттық құрамы жөнінен АҚШ көп ұлтты ел. Нәсілдік ерекшеліктеріне қарай 3 топқа ажыратылады:
1.Еуропалықтар
2.Африкалықтар
3.Азиялықтар
Ел аумағында халық біркелкі қоныстанбаған 1 км жерге 28 адамнан келеді. Урбандалу деңгейі жоғары, халықтың 4-тен 3-і қалада тұрады. Қазіргі кезде АҚШ-та 3 ірі мегаполис бар.
Мәдениеті:
Халықтың діни құрамы алуан түрлі, халықтың көпшілігі христиан дінінің әр түрлі бағытта-рын ұстанған өкілдері құрайды. АҚШ ғалымдарының дүние жүзіндегі ғылыммен техниканың дамуына зор үлес қосқан АҚШ-тағы Гарвард, Бостонда 1636 жылы негізі қаланған және Колумбия, Нью-Йорк 1754 жылы қаланған осы университеттердің тек қана америкалықтар ғана емес басқа елдерден келген студенттер де білім алады.АҚШ-тағы конгресс кітапханасы және Гарвард университетінің кітапханасы әлемдегі ең бай кітапхана.
Шаруашылығы:
Ауыл шаруашылығы:
Ауыл шаруашылығында сүтті, етті, ірі қара өсіру, шошқа, бройлер шаруашылығы. АҚШ аумағында мал шаруашылығы өнімінің 40 % береді. Табиғат жағдайының ерекшелігі мен дақылдардың өнімділігіне байланысты.
Мал шаруашылығы:
Негізгі бағыттары сүтті, етті ірі қара өсіру, шошқа, бройлер шаруашылығы. АҚШ аумағында мал шаруашылығына маманданған аудандар да айқын ажыратылды: Ұлы көлдер маңы мен солтүстік шығыстағы байырғы штаттарда “Сүт белдеуі”, ал Ұлы жазықтардың оңтүстігі мен батыстағы таулы штаттарда “Мал шаруашылық белдеуі орналасқан.
Балық шаруашылығы:
Аляска балық аулау , аң терісі кәсіпшілігі-мен және орман шар-уашылығымен белгілі.
Көлік қатынасы:
АҚШ-та көліктің барлық түрі бар. Алғашқы трансконтиненттік теміржолдар Нью-Йорк 1869 жылы ұзындығы 4246 км. Вашингтон, Лос Анджелас 1881 ұз. 4787 км. Нью-Йорк СИЭТЛ 1893 ұз.13560 км . Елдегі ең ірі көлік тораптарының бірі Чикаго қаласы . Мұнда елдің жан – жағынан келетін 30 темір жол түйіседі. Қазіргі кезде АҚШ та автокөлік жөнінен 90 пайызға жетіп отыр.Елдегі ең маңызды порттық кешендер Атлант мұхитымен Мексика шығанағы Тынық мұхиты жағалауындағы қолайлы аймақтарда шоғырланған . Жалпы елде 100-ге жуық порт бар.
Сыртқы байланыс:
АҚШ – тың дүниежүзілік нарықтағы бәсекелесі еуропалық елдер, бұл елдермен сыртқы экономикалық қатынастары даму үстінде. АҚШ – тағы ұлтаралық аса ірі Форд” Дженерал моторс” Бойпг Кока-кола т.б. Сонымен қатар АҚШ әлемдік нарыққа тек тауарлар ғана шығарып қоймай, лицензиялар сатумен де айналысады. АҚШ лицензия сату жөнінен дүние жүзінде жетекші орын алады.
АҚШ ақпараттық технологиялар, ғылым мен білім саласында дүние жүзі елдерімен байланыс жасайды. Мысалы, елдегі аса ірі “ВВС”, “СNN” және т.б. телекомпаниялардың хабарларын дүние жүзінің көптеген елдерінде тамашалайды. Соңғы жылдары ғарыштық зерттеулер саласында АҚШ, Ресей, Қазақстан ғалымдары бірлескен ғылыми-зертеу бағдарламалары жүзеге асырылуда. АҚШ – тың Қазақстанда мұнай өндірумен

айналысатын “Шеврон”, Шелль”,”Мобиль” компаниялары жұмыс жасайды.

6. БББ кестесін толтыру.

Білемін	Білдім	Білгім келеді

ІІІ Бекіту сұрақтары:

1. АҚШ жалауындағы ала жолақтар нені білдіреді?
2. “Мұнай химиясының астанасы” деп аталатын қала?
3. Американдықтардың ұлттық спорт түрлерін ата?
4. АҚШ – тағы ірі мегаполистер қалай аталады?
5. Нәсілдік, ұлттық құрамы жөнінен АҚШ қандай ел?
6. Америка халқының 12% қандай нәсіл құрайды?
7. Қазіргі кезде байырғы Американдықтарды қалай атаған?
8.АҚШ мемлекеттік тәуелсіздігін қай жылы алды?

ІV. Үйге тапсырма беру: §35 Канада. Орталық Америка елдері