География п?нінен о?ушыларды? ?ызы?ушылы?ын артыру,п?нге деген ынтасын к?шейту,т?рлі сараманды?,ж?мыстарды орындату ар?ылы белгілі бір жетістікке жету,ХХІ- ?асыр білімділер ?асыры бол?анды?тан, б?гінгі заман?а сай зерделі шы?армашыл, ?абілетті де білімді ?згермелі орта?а сай тез бейімделгіш жеке т?л?а бейнесін ?алыптастыру ма?ызды. География ?ылымыны? ?те ?ызы?ты да к?рделі, осы п?нге ?ызы?тыру ?шін м??алімнен ?лкен шеберлікті о?ан ?оса ?ылым мен техника жа?алы?тарын, я?ни, жа?а педагогикалы? технологияларды ?р саба?та тиімді ?олдануды талап етеді.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«9 сынып ?нерк?сіпті? ??рылымы мен ??рылысы»
Өнеркәсіп: құрылымы және орналасу факторы
Мақсаттары: Білімділік. Өнеркәсіп ұғымына анықтама беру. Өнеркәсіптің құрамы мен құрылымын, ерекшелігін анықтау. Өнеркәсіпті орналастырудың принциптері мен факторларын анықтау. Өнеркәсіптің аумақтық ұйымдасытырылуын сипаттау. Дамытушылық. Қазақстанның шаруашылығын карта бойынша сипаттау арқылы білімдерін тереңдету. Тәрбиелік. Өз отаны туралы білімдерін тереңдете келе, отансүйгіштік қасиеттерін артыру, географиялық мәдениетке тарту. Сабақ түрі: жаңа тақырып Сабақты ұйымдастыру формасы: фронтальді Сабақты жүргізу әдіс - тәсілдері: сұрақ - жауап Құрал - жабдықтар: Қазақстанның әкімшілік - саяси картасы, интерактивті тақта Негізгі ұғымдар: Экономикалық - әлеуметтік география, экономикалық - әлеуметтік аумақтық кешендер, дәстүрлі экономика, нарықтық экономика, жоспарлы экономика, әміршілдік - таратушылық экономика, индустрияландыру, либерализация, жекешелендіру, табиғи - ресурстық әлеует, даму стратегиясы. Номенклатура: Қазақстан, Петропавл, Павлодар, Семей, Риддер, Көкшетау, Ақтөбе, Орал, Түркістан, Тараз, Қарағанды, Астана, Алматы, Атырау Сабақтың барысы Сабақтың кезеңдері Мұғалімнің іс - әрекеті Оқушылардың іс - әрекеті 1. Ұйымдастыру кезеңі Оқушылармен амандасу. Түгендеу. Сабаққа дайындығын тексеру. Психологиялық дайындығын тексеру. Мұғаліммен амандасу. Сабақта кім жоқ екенін анықтау. 2. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі. (10+1 - 2 мин) Үйге берілген 7 параграфтың тапсырмаларын тексеру. Тестерге жауап берулерін тексеру. Оқушылар сұрақтарға жауап береді: 1. 2 3. Жаңа материалға көшу кезеңі Өткен тақырып бойынша Қазақстанның шаруашылығының құрылымын еске түсіру. 4. Жаңа материалды меңгерту кезеңі. 1. Өнеркәсіп салалары қандай топқа бөлінеді?
2. Қазақстан өнеркәсібінде қандай топтағы өнеркәсіптер басым болып келеді?
Ол қаншалықты тиімді? – 3. Дүние жүзінің экономикасында Қазақстанның рөлін анықтайтын салааралық өнеркәсіп кешендерін атаңыз. – 4. Инновациялық жолмен даму экономикасы деген терминді қалай түсінесіздер?- 5. Өнеркәсіпті орналастырудың негізгі принциптерін атаңыз. Өнеркәсіпті орналастырудың негізгі принциптері: 6. «Кәсіпорындардың мамандануы», «карпарация», «комбинат» деген түсініктерді ашып айт. – 7. 10 - кестені пайдаланып қандай салаларға төмендегі факторлар маңызды әсер етеді?
1. - Өнеркәсіп салалары келесідей топқа бөлінеді. Олар тау кен өндірісі, электр энергиясы, жылу, су және газ өндіру, өңдеу (конструкциялық материалдар өндіру). Отын өнеркәсібі мұнай, өңдеу, көмір және газ салаларын біріктіреді. Ал жеңіл өнеркәсіптің құрамына тоқыма, тігін, тері өңдеу, аяқ киім және т. б салалар кіреді. 2. Қазақстанда халық тұтынатын салаларды (азық - түлік, киім, аяқ киім) «Б» тобына жатқызылады. Мұнымен шет елден азық - түлік пен тұтыну заттарын ауыр өнеркәсіп тауарларына айырбастап, сатып алу байланысты. Елге ондай айырбастың баға «қайшысына» байланысты пайдасы жоқ. 3. Қазақстан өнеркәсіп үлесіндегі салааралық кешендердің үлесі 2003 жылы алты пайыз отын – энергетикалық кешеннен, 1, 6 пайыз металлургия кешенінен, төрт пайыз машина жасау кешенінен, және де басқа кешен салаларынан тұрады. 4. Инновациялық даму деген терминді мен былай түсінемін. Ол өнеркәсіп орындарында жаңа технологиялардың қолданылуы. Инновациялық даму экономиканың шикізатқа тәуелділігін азайтып, өңдеуші салалардың жоғары сапалы тауар шығаруына мүмкіндік береді. «2003 - 2015» жж. Индустриялы – инновациялық даму стратегиясы Қазақстан өнеркәсібінің құрылымын жақсартуға арналған. 5. Өнеркәсіпті орналастырудың негізгі принциптері, кәсіпорындардың орналасуы: 1аймақтың және бүкіл елдің мүддесіне сай пайдаланылатын ресурсы бар, барлық жерлерде; 2) шикізат көзіне, отынға, энергияға, еңбек ресурсына және өнімді тұтынушыларға жақын жерлерде; 3) қоршаған ортаны қорғау талаптарын және шет елдермен қарым - қатынас жағдайын есепке ала отырып; 4) еңбек өнімділігін көтеретін өндірісті шоғырландырудың, мамандандырудың, құрамдастырудың артықшылықтарын пайдалана отырып орналастырылады. 6. Көптеген кәсіпорындар біркелкі өнім, мысалы, тек тракторлар немесе тек экскаваторлар шығарады. Өндірісті ұйымдастырудың мұндай түрін мамандандыру деп атайды. Дайын өнімді шығаруға бірнеше кәсіпорындардың қатысуын кооперация деп атайды. Кәсіпорындардың бір бөлігін комбинаттар құрайды. а) шикізатты өңдеудің біртіндеп жүргізілетін сатыларын, ә) оларды бірігіп өңдеуді б) бір - біріне қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді. 7. Шикізатқа саласына: жылу - энергетика, еңбек, көлік, тұтынушы салалары, шикізаттық отын саласына: мұнай өңдеу, газ өндіру, мыс өндіру, қорғасын, мырыш, машина жасау салалары; жылу энергетикалық отын саласына: көмір өндіру, су электр станциялары, сода салалары әсер етеді. Еңбек саласына: автомобиль шығару, аспап жасау, көліктік салаға: газ өндіру, машина жасау, кіші металлургия, Тұтынушы саласына: мұнай өңдеу, кіші металлургия ауыл шаруашылығы, мақта – мата салалары маңызды рөл атқарады.
5. Жаңа тақырыпты бекіту кезеңі 52, 53, 54, 55 суреттерді және 9 - 10 кестелерді талдау. 6. Сабақты қорытындылау кезеңі Қазақстанның экономикасында қандай сала шешуші рөл атқарады? Ол қандай сипатта? Қалыптасқан қолайсыз қатынасты жеңудің жолы?
7. Бағалау кезеңі Оқушылар сабақ барысында белсенділік танытуына және тапсырмаларды орындауына қарай бағаланады. Бағаларын күнделіктеріне қойдырады, ескертулері болса, мұғалімге айтады. 8. Үйге тапсырма беру 97 беттегі 1 - 4 тапсырмалар. Тестерге жауап беру. Үй тапсырмасын күнделіктеріне жазып алады.
Бекітемін:
Сынып: 9
Тақырыбы: Өнеркәсіп: құрылымы және орналасу факторы
Мақсаттары:
Білімділік. Өнеркәсіп ұғымына анықтама беру. Өнеркәсіптің құрамы мен құрылымын, ерекшелігін анықтау. Өнеркәсіпті орналастырудың принциптері мен факторларын анықтау. Өнеркәсіптің аумақтық ұйымдасытырылуын сипаттау.
Дамытушылық. Қазақстанның шаруашылығын карта бойынша сипаттау арқылы білімдерін тереңдету.
Тәрбиелік. Өз отаны туралы білімдерін тереңдете келе, отансүйгіштік қасиеттерін артыру, географиялық мәдениетке тарту.
Сабақ түрі: жаңа тақырып
Сабақты үйымдастыру формасы: фронтальді
Сабақты жүргізу әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап
Құрал-жабдықтар: Қазақстанның әкімшілік-саяси картасы, интерактвті тақта
Негізгі ұғымдар: Экономикалық-әлеуметтік география, экономикалық-әлеуметтік аумақтық кешендер, дәстүрлі экономика, нарықтық экономика, жоспарлы экономика, әміршілдік-таратушылық экономика, индустрияландыру, либерализация, жекешелендіру, табғиғ-ресурстық әлеует, даму стратегиясы.
Номенклатура: Қазақстан, Петропавл, Павлодар, Семей, Риддер, Көкшету, Ақтөбе, Орал, Түркістан, Тараз, Қарағанды, Астана, Алматы, Атырау
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңде-рі
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушылардың іс-әрекеті
1.Ұйымдасты-ру кезеңі
Оқушылармен амандасу. Түгендеу. Сабаққа дайындығын тексеру. Психологиялық дайындығын тексеру.
Мұғаліммен амандасу. Сабақта кім жоқ екенін анықтау.
2.Үй тапсырмасын тексеру кезеңі.
(10+1-2 мин)
Үйге берілген параграфтың тапсырмаларын тексеру. Тестерге жауап берулерін тексеру.
Оқушылар сұрақтарға жауап береді:
1.
2
3.Жаңа материалға көшу кезеңі
Өткен тақырып бойынша Қазақстанның шаруашылығының құрылымын еске түсіру.
4. Жаңа мате-риалды меңгерту кезеңі.
1.Өнеркәсіп салалары қандай топқа бөлінеді? 2.Қазақстан өнеркәсібінде қандай топтағы өнеркәсіптер басым болып келеді?Ол қаншалықты тиімді? –
3.Дүние жүзінің экономикасында Қазақстанның рөлін анықтайтын салааралық өнеркәсіп кешендерін атаңыз. –
4.Инновациялық жолмен даму экономикасы деген терминді қалай түсінесіздер?-
5. Өнеркәсіпті орналастырудың негізгі принциптерін атаңыз. Өнеркәсіпті орналастырудың негізгі принциптері:
6. «Кәсіпорындардың мамандануы» , «кооперация», «комбинат» деген түсініктерді ашып айт. –
7.10-кестені пайдаланып қандай салаларға төмендегі факторлар маңызды әсер етеді?
1. - Өнеркәсіп салалары келесідей топқа бөлінеді.Олар тау кен өндірісі, электр энергиясы, жылу, су және газ өндіру, өңдеу (конструкциялық материалдар өндіру). Отын өнеркісібі мұнай, мұнай өңдеу, көмір және газ салаларын біріктіреді. Ал жеңіл өнеркәсіптің құрамына тоқыма, тігін, тері өңдеу, аяқ киім және т.б салалар кіреді.
2. Қазақстанда халық тұтынатын салаларды (азық-түлік, киім, аяқ киім) «Б» тобына жатқызылады. Мұнымен шет елден азық-түлік пен тұтыну заттарын ауыр өнеркәсіп тауарларына айырбастап, сатып алу байланысты. Елге ондай айырбастыңбаға «қайшысына» байланысты пайдасы жоқ.
3. Қазақстан өнеркәсіп үлесіндегі салааралық кешендердің үлесі 2003 жылы алты пайыз отын –энергетикалық кешеннен,1,6 пайыз металлургия кешенінен,төрт пайыз машина жасау кешенінен,және де басқа кешен салаларынан тұрады.
4. Иновациялық даму деген терминді мен былай түсінемін. Ол өнеркәсіп орындарында жаңа технологиялардың қолданылуы.Иновациялық даму экономиканың шикізатқа тәуелділігін азайтып, өңдеуші салалардың жоғары сапалы тауар шығаруына мүмкіндік береді. «2003-2015» жж. Индустриялы –инновациялық даму стратегиясы Қазақстан өнеркәсібінің құрылымын жақсартуға арналған.
5. Өнеркәсіпті орналастырудың негізгі принциптері, кәсіпорындардың орналасуы: 1аймақтың және бүкіл елдің мүддесіне сай пайдаланылатын ресурсы бар, барлық жерлерде; 2)шикізат көзіне, отынға, энергияға, еңбек ресурсына және өнімді тұтынушыларға жақын жерлерде; 3) қоршаған ортаны қорғау талаптарын және шет елдермен қарым-қатынас жағдайын есепке ала отырып; 4) еңбек өнімділігін көтеретін өндірісті шоғырландырудың, мамандандырудың, құрамдастырудың артықшылықтарын пайдалана отырып орналастырылады.
6. Көптеген кәсіпорындар біркелкі өнім, мысалы, тек тракторлар немесе тек экскаваторлар шығарады. Өндірісті ұйымдастырудың мұндай түрін мамандандыру деп атайды.Дайын өнімді шығаруға бірнеше кәсіпорындардың қатысуын кооперация деп атайды. Кәсіпорындардың бір бөлігін комбинаттар құрайды.а)шикізатты өңдеудің біртіндеп жүргізілетін сатыларын, ә)оларды бірігіп өңдеуді б)бір-біріне қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді.
7. Шикізатқа саласына: жылу-энергетика, еңбек, көлік, тұтынуш салалары,.шикізаттық отын саласына: мұнай, мұнай өңдеу, газ өндіру, мыс өндіру, қорғасын, мырыш, машина жасау салалары;жылу энергетикалық отын саласына:көмір өндіру, су электр станциялары, сода салалары әсер етеді.Еңбек саласына: автомобиль шығару, аспап жасау, көліктік салаға:газ өндіру,машина жасау,кіші металлургия, Тұтынушы саласына: мұнай өңдеу,кіші металлургия ауыл шаруашылығы, мақта –мата салалары маңызды рөл атқарады.
5. Жаңа тақы-рыпты бекіту кезеңі
52, 53, 54, 55 суреттерді және 9-10 кестелерді талдау.
6. Сабақты
қорытындылау кезеңі
Қазақстанның эконмикасында қандай сала шешуші рөл атқарады? Ол қандай сипатта? Қалыптасқан қолайсыз қатынасты жеңудің жолы?
7. Бағалау кезеңі
Оқушылар сабақ барысында белсенділік танытуына және тапсырмаларды орныдауына қарай бағаланады.
Бағаларын күнделіктеріне қойдырады, ескертулері болса, мұғалімге айтады.
Сабақтың тақырыбы: Өнеркәсіптің құрылымы, орналастыру қағидалары және факторлары, кластерлер.
1.Сабақтар топтамасы аяқталғанда оқушыларының нені білгенін, түсінгенін және жасай алғанын қалар едіңіз?
Білу:Қазақстанның өнеркәсібі, оның салалық құрылымы туралы білу.
Түсіну:Шаруашылық және оның салалары, бөлінуі, нарықтық экономиканың маңыздылығын
Қолдану:Өндірістік салаларды және олардың арасындағы байланыстырды анықтау.түсіну.
Талдау:Шаруашылықтың өндірістік және өндірістік емес салалары және салалар арасындағы байланыстарға талдау жасау.
Жинақтау:Ауыр және жеңіл өнеркәсіп салаларын анықтау.
Бағалау:Қазақстан өнеркәсібін дамытуда қарқынды дамуды қажет ететін салаларды анықтау.
2.Жұмыстың қандай түрлері оқушылардың белсенді білім алуына әсер етіп, олардың ойлауына барынша ықпал жасайды?
Жеке жұмыс, топтық әңгіме, гипотеза жасауға, оны қорғауға, сынақтан өткізуге және құруға уақыт бөлу
3.Оқушыларға білім алуға көмектесу үшін бағалауды қалай пайдаланасыз? Оқушылардың жауабын тыңдай отырып екі жетістік бір ұсыныс айту, дайын жауаптары арқылы өзін-өзі бағалау, критерий арқылы топтың жұмысын бағалау
4. Сыныптағы барлық оқушыларды (дарынды және талантты, жасы кіші) жұмысқа қалай тартасыз?
Ерте болған оқышыларға қосымша тапсырмалар беру
5. Сіз олар үйренеді деп жоспарлаған нәрселердің барлығын олардың үйренгенін қайдан білесіз?
Оқып үйрену нәтижелері бойынша берілген тапсырмаларды орындау барысында
Сабақтың барысы
Уақыты
Мұғалімнің іс -әрекеті
Оқушылардың іс-әрекеті
5 минут
Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасып, оқушылардың көңілін сабаққа аудару, сыныптағы оқушыларды топқа бөлу. Сынып құрамын түгелдеу, тақтаға күн ретін жазу.
-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау;
-сабақтың өткізу жоспарын көрсету.
Оқушылар топқа бөлінеді.
Тақтадан күн ретін жазып алады.
сабақтың жалпы мақсатымен және өткізу жоспарымен танысады
10 минут
Кіріспе бөлім Оқушыларға жеке жұмыс жасау тапсырылады.
Оқулықпен жұмыс:
Өнеркәсіп ................ және ................. болып бөлінеді.
Өндіріуші өнеркәсіп ........................, .............................., ..................... .
Өнеркәсіп эономикалық жағдайына қара ............... және ........... тобына бөлінеді.
*А* тобына .................................................... жатады.
*Б* тобына.............................................. жатады.
