Жердің құрылысы, таулардың пайда болуы, ескі және жас таулар

Ашық сабақ.

Сабақтың тақырыбы: Жердің құрылысы немесе таулардың пайда болуы, ескі және жас таулар.

6 “Г” сынып

Пән мұғалімі: Сүлейменов О Е

Желпуіш тәсілі

арқылы үй тапсырмасын

сұрау

• Жанартау дегеніміз не?
• Сөнген жанартау
• Сөнбеген жанартау
• Қай аймақтар жанартау белдеуіне жатады.

Жанартаудың құрылысын түсіндір

А –

(кратер)

Ә –

Б –

В –

(көмей)

(бүйірлік кратер)

(магма ошағы)

Тақырыбы :

Құрлықтағы таулар

Жаңа сабақ .

• Таулар.
• Таулардың биіктігіне қарай бөлінуі.
• Таулардың географиялық орнын анықтау.
• Таулардың пайда болуы.
• Таулардың өзгеруі.

шыңы

беткейі

етегі

Таулар жер бетінің маңайындағы

жазықтардан оқшау

көтеріліп жатқан,

қатты тілімденген

биік бөліктері

Таулы өлкелер тау

Тау жоталары жалғаса

Тау торабы бірнеше тау

жоталары

тізіліп жатқан

жоталары келіп

түйісетін жер

таулар

шоғырланып

таулы өлкені

құрайды.

Жер шарындағы ірі таулар

• Гималай
• Кордильера
• Тибет
• Анды
• Карпат
• Тянь-Шань
• Орал таулары
• Кавказ таулары

Әлемдегі биік шыңдар

• Джомолунгма – 8848м
• Тянь-Шань 6995м
• Аконкагуа – 6960м
• Мак-Кинли – 6194м
• Эльбрус – 5642м
• Народная – 1895м
• Килиманджаро – 5895м

Таулардың биіктігіне қарай бөлінуі

• Аласа таулар 1000м дейін
• Орташа 1000м - 2000м
• Биік таулар 2000м биік

Таулардың пайда болуы

Қатпарлы таулар су түбіне жиналған тау жыныстарының қабаттары орасан зор бүйір қысымының әсерінен қатпарланып, биікке көтерілген тау. (Альпі, Кавказ, Кордильер)

Қатпарлы-жақпарлы тау-тау жыныстары қатпарланудан кейін жарықтарда бойлап жоғары-төмен лықсуынан пайда болады. (Алтай, Тянь-Шань)

Ескі таулар-уақыт өткен сайын оның шыңдары мүжіліп, аласарған көп жері тегістеліп, аласа төбелерге айналған. (Орал)

Жас таулар-олардың шыңдары үшкір, беткейлері тік, басын мұз басып жатады. (Кавказ, Памир, Гималай, Кордилер)

Таулардың жасына қарай жіктелуі

Үгілу сыртқы

күштердің әсерінен

тау жыныстарының

өзгеруі

Физикалық үгілу

Химиялық үгілу су

Органикалық үгілу

ауа температура

әртүрлі ағзалардың

мен ауаның тау

сының өзгеруіне

жыныстарымен

қатысуымен өтеді.

әрекеттесуінің

байланысты жүреді.

арқасында жүреді.

Сағат тілі әдісі арқылы жаңа сабақты пысықтау.

Картамен жұмыс

«Талдау»

• Оқулық мәтіні мен климаттық картаны пайдаланып Венн диаграммасы арқылы жанартау және тектоникалық тауларға сипатының өзгерістерін анықтаңдар.

Жанар тау. Ұқсастығы .Тектоникалық тау

Сабақты қорытындылау.

Рефлекция.

• Сабақ барысында сізге не ұнады?
• Қандай қиындықтар туындады?
• Туындаған қиындықтарды қалай жеңдіңіз?
• Сабақты қандай көңіл күймен аяқтадыңыз?

Бағалау.

Үйге тапсырма. §22-23.