?лы георафиялы? ашылулар (7 класс)

«Ұлы географиялық ашылулар»

Сабақтың мақсаты: «Ұлы географиялық ашылулар» кезеңіндегі тарихи географиялық ашылуларды толық қамту

Білімділігі: Ұлы зерттеушілер туралы толық мәліметтер беру, географиялық білім қалыптастыру; пән бойынша сабақта алған білімдерін пысықтау;

Дамытушылығы: түрлі әдіс-тәсілдерді пайдалана отырып, оқушылардың географиялық білімдерін арттыру, ойлау қабілетін дамыту, оқушыларды өз бетінше ізденуге үйрету;

Тәрбиелілігі: сыныптан тыс мәліметтер пайдалану арқылы оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, географиялық білімдерін өмірде қолдана білуге үйрету, патриоттық және экологиялық тәрбие беру;

Сабақтың типі: жаңа сабақ

Сабақтың түрі: панорамалық сабақ Сабақтың әдіс - тәсілдері: демонстрация, сұрақ-жауап, ойын т.б. Сабақтың көрнекілігі: слайдтар, видеофильмдер, «Ұлы саяхатшылар» қабырға газеті)

Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру ( сәлемдесу, түгендеу, кластың сабаққа дайындығы)

1. «Ұлы географиялық ашылулар» дегенді қалай түсінесіңдер?

2. Қандай ғалымдарды Ұлы саяхатшы, зерттеуші деп ойлайсың?

3. Ұлы географиялық ашылуларға қандай оқиғаларды жатқызасыңдар?

4.Американы кім ашты?

« Христофор Колумб» видеофильмін көрсету. Фильмнен кейін оқушылар Х.Колумб жайлы не білетіндерін ортаға салады.

Христофор Колумб

( 1451 ж. Генуяда туылған )

Христофор Колумбқа дейін Америкаға саяхатшылар келгенін айту, оның әрі қарай зерттелмей ашылусыз қалғанын түсіндіріп, әрі қарай қызығушлықтарын арттыру.

Христофор Колумб Америкаға барлығы 4 рет саяхат жасайды.

Ең алғашқы экспедициясына 1492-93 жж. аралығында 3 кеме (Санта-Мария, Пинта және Нинья), 90 адаммен Палос аймағынан Атлант мұхиты арқылы шығады да, 1493 ж. Испанияға қайта оралады.

Екінші экспедиясына 1493-96 жж. аралығында 1500 адаммен Кадистан жолға шығады. 1493 ж. 3 қарашада Доминика, Гваделупа, Антигуа мен Виргин аралдарын, 19 қарашада Пуэрто-Рико, 5 мамырда Ямайка елдерін ашқан. 1496 ж. 31 шілдеде Испанияға оралады.

Ал үшінші экспедициясында олар 1498-1500 жж. аралығында 300 адаммен мамыр айының соңында Тринидад, 1-тамызда Оңтүстік Америка жағалауын, 15 тамызда Маргарита аралдарын ашты.

4-ші экспедиясы барысында 1502-1504 жж. Америка материгін ашты. Осылайша Христофор Колумбтың саяхаты тарихтың «Ұлы географиялық ашылулар» кезеңінде өз орнын алды.

Қазіргі уақытта Христофор Колумбтың атымен Колумбс қаласы (АҚШ), Колумбия елі (Оңтүстік Америка ) және Колумбия өзені (Солтүстік Америка) аталады.

Джеймс Кук

ХҮІІІ ғасырдағы ағылшынның атақты теңізшісі. Ол оңтүстік материк (Австралия) жағалауын, Үнді мұхитын зерттеп, көптеген  аралдар ашты. Кук 1728 жылы Йоркшир ауданында туған. 17 жасында Кук балық аулайтын кемеде шәкірт болып қызмет істейді. , онда қожайынымен келісе алмай, тас көмір таситын Ағалшындардың кемесіне қызметке орналасады. Екі жылда ол белгілі көмірші болды. Кукке Голландиядан, Норвегиядан  шәкірттер келіп, одан білім алатын болған. Бұдан кейін Кук Балтық теңізіне жүзіп, Петербургке барады. Оны бұрынғы кеме иесі шақырып алып, кеме командирінің орынбасары етіп тағайындайды. Жеті жылға созылған ағылшын-француз соғысы кезінде Кук өзі сұранып, бір әскери кмеге матрос болып орналасады, бұл кеме командирі Хью Паллиесер еді. Ол білгір матросқа назар аударып, кейіннен оған офицер шенін береді де, она Канаданың Лаврентий өзені бойында француздарға қарсы жүріп жатқан Соғыстарға жібереді. Ол бұл өзеннің тереңдігін өлшеп, кеме жүзуге болатындығын дәлелдейді. Бұл соғыста ағылшындар жеңіп шығады да Кук кемесі 1759-1760 жылдары жағада тұрады. Бұл кезде Кук геометрия, астрономия ғылымдарын үйренеді.

Фернан Магеллан

Магеллан Фернан   (1480 — 1521) — Португалияның теңіз саяхатшысы. 1519 — 21 ж. Молукк аралдарына апаратын батыс жолдарын іздеуге шыққан экспедицияны басқарды.Ол Колумбтың батыстан шығасқа қарай жүзіп өту арманын іске асырды.

Жер шарын айналып шығу үшін Фернандо Магеллан басқарған бес желкенді кеме 1519 жылы 20 қыркүйекте Испания жағасынан батысқа аттанды. Бұлар ең алдымен Канар аралдарына келді. Одан әрі  Оңтүстік Американы жағалай ұзақ жүзеді. Африканың батысымен жүзіп, Атлант мұхиты арқылы Оңтүстік Американың шығыс жағалауына жетті. Тынық мұхит арқылы батысқа қарай жүзіп, Азиядағы Филиппин аралдарына жетті.

1520 жылы 21 қазанда әбден қажыған экспедиция Патагония мен Отты жер аралының аралығынан жіңішке бұғаз табады да Тының мұхитқа шығады. Атлант мұхиты мен Ұлы мұхит арасын байланыстырып тұрған осы бұғаз кейін «Магеллан бұғазы» аталып кетті. Ал Ұлы мұхитқа «Тынық» мұхит деген ат берді. Өйткені Магелланға Тынық мұхитының толқыны Атлант мұхитына қарағанда бәсең болды. Бірақ оның тұнықтығы шамалы еді.

Сабақты бекіту:

«Сиқырлы қармақ» ойыны. «Географиялық викторина».

Слайд бойынша оқушылар зымыран сұрақтарға тез, жылдам жауап береді (презентация).

«Географиялық дуэль» ойыны. Объектілер аталады, сол нүктелерді картадан тез тауып, белгі салу (презентация).

Материктер: Евразия, Африка, Солтүстік Америка, Австралия

Түбектер: Арабия, Лабрадор, Үндіқытай түбегі, Сомали

Шығанақтар: Бенгал , Парсы, Мексика, Гудзон

Теңіздер: Жерорта, Балтық теңізі, Баренц, Охота

Сабақты қорыту: Сонымен балалар, бүгінгі сабақта біз «Ұлы географиялық ашылуларды» жасаған тарихта аты қалған саяхатшылар туралы көріп-білдік. Әлі де біз білмейтін саяхатшылар көп, сондықтан олар туралы да ізденіп, ортаға салуды біз алдағы уақыттың еншісіне қалдырайық.

Сабаққа белсенді қатысқан оқушыларға комментарий жасау, мадақтау.

Үйге тапсырма: ΧІΧ ғ. жаңа кезеңдегі саяхатшылар туралы мәліметтер жинақтау.