Топыра?ты? т?рлері презентация

Ашық сабақ

Пән мұғалімі:

Нәрік Ақшолпан

Үй тапсырмасы

Таным таразысы

Бой сергіту

Алтын қоржын

⋆ Бой сергіту ⋆

Топырақтың негізгі қасиеті не?

Қандай топырақтар біріккіш келеді?

Топырақ пен органикалық қалдықтарды асқазан шырынымен шылап, өзгертіп өңдеп шығаратын не?

Топырақтану ғылымын зерттеген ғалым кім?

Құрылымды топырақ қандай топырақ?

Топырақты құрушы факторларға нелер жатады?

Докучаев – топырақтың табиғи дене екенін қай ғасырдың, қай жылдарында анықтады?

Қай топырақтың бірігуі нашар?

Алғашқы жұқа топырақ қабаты осыдан неше жыл бұрын қай кезеңде пайда болған?

АЛТЫН ҚОРЖЫН

Үй тапсырмасын қорытындылау

Қазақстандағы топырақ типтері

1

• Оқушыларға Қазақстандағы топырақ типтері, топырақ эрозиясы оны қалай қорғау туралы жалпы түсінік беру;
• Оқушыларға Қазақстандағы топырақ типтері, топырақ эрозиясы оны қалай қорғау туралы жалпы түсінік беру;

2

• Оқушылардың электрондық оқулық пен картаны пайдалану арқылы, олардың ой өрісін, зейінін, дағдысы мен іскерлігін пәнге деген қызығушылығын дамыту;
• Оқушылардың электрондық оқулық пен картаны пайдалану арқылы, олардың ой өрісін, зейінін, дағдысы мен іскерлігін пәнге деген қызығушылығын дамыту;

3

• Оқушыларды ұқыптылыққа, әдептілікке, әдемілікке, экологиялық тәрбие беру арқылы адамгершілікке баулу.
• Оқушыларды ұқыптылыққа, әдептілікке, әдемілікке, экологиялық тәрбие беру арқылы адамгершілікке баулу.

Сабақтың мақсаты:

В.В.Докучаев (1846-1903 жж) – топырақ зерттеуші орыс ғалымы, осы заманғы топырақ генезисі мен табиғатты комплексі зерттеудің негізін салушы.

• Қазақстанның топырақ жамылғысы күрделі және әр түрлі. Топырақ жамылғысының зоналар бойынша таралғаны айқын байқалады. Қазақстанның жазық бөлігі аумағының 86 %-ын алып жатыр.

Қара топырақты зона

Қазақстан аумағында таралған негізгі топырақ типтері

Қара қоңыр топырақты зона

Қоңыр, сұр топырақты зона

• Бұл зона Солтүстік Қазақстан облысын түгелімен, Қостанай облысының көп жерін, Ақмола, Павлодар, Ақтөбе, Батыс Қазақстан облыстарының солтүстік бөліктерін қамтиды. Қара топырақты зона еліміздің аумағының 25,5 млн га жерін (9,5 %-ын) алып жатыр. Қара топырақты зона 3 зона аралығына бөлінеді:

Қара топырақты зона

Қуаң даланың қара топырағы

Кәдімгі қара топырақ

Сілтісізденген қара топырақ

Орманды дала табиғат зонасының оңтүстігінде аз ғана жерді алып жатыр

Дала зонасында таралған

Дала зонасының оңтүстігінде таралған

Қара қоңыр топырақты зона

• Қара қоңыр топырақты зонасы қара топырақты зонаның оңтүстігінде таралған. Қара қоңыр топырақты зонаның оңтүстігінде шөлді аймақ топырақты алып жатыр. Мұнда негізінен қоңыр және сұр қоңыр топырақ жамылғысы басым болып келеді. Топырақтың бұл типі 120 млн га жерді, республика жерінің 44%-ын алып жатыр. Бұл топырақтың гумусы аз (2,0-1,2 %).

Қуаң даланың күңгірт қара қоңыр топырақты өңірі

Қуаң даланың жай қара қоңыр топырақты өңірі

Шөлейт жердің ашық қара қоңыр топырақты өңірі

Топырақ эрозиясының түрлері

Топырақтың жел эрозиясы

Топырақтың су эрозиясы

Шаңды дауыл

Күнделікті жел эрозиясы

Жыра эрозиясы

Топырақтың шайылуы

Таудағы эрозия

Сел, тасқын

Оқулықпен жұмыс

І топ

ІІ топ

Оқулықтан қара топырақты зона туралы оқып түсінігін айтып беру.

ІІІ топ

Оқулықтан қара қоңыр топырақ зонасы туралы оқып түсінігін айтып беру.

Қара топырақты аймақты картадан табу, кескін картаға түсіру.

Топырақ эрозиясы

Аталған обьектілерді картадан табу, кескін картаға түсіру.

Қазақстанның топырағының эрозияға ұшыраған аймақтарын картадан көрсету, кескін картаға түсіру.

Өз бетімен жұмыс

І топ

• Қазақстанның шөлейт және шөл зоналарының топырағы? Эрозиядан сақтану жолдарын атаңдар. Топырақтың таралуына өсімдік жамылғысының әсері бар ма?
• Қазақстанның шөлейт және шөл зоналарының топырағы?
• Эрозиядан сақтану жолдарын атаңдар.
• Топырақтың таралуына өсімдік жамылғысының әсері бар ма?

ІІ топ

• Жел эрозиясы мен су эрозиясын салыстыру. Топырақтың құнарлы қабаты деп нені атайды? Топырақ зоналары мен климаттық жағдайлардың арасындағы байланысты мысал келтіріп түсіндіріңдер.
• Жел эрозиясы мен су эрозиясын салыстыру.
• Топырақтың құнарлы қабаты деп нені атайды?
• Топырақ зоналары мен климаттық жағдайлардың арасындағы байланысты мысал келтіріп түсіндіріңдер.

ІІІ топ

• Топырақтың құнарлы қабатының жойылуы неден? Қазақстанның солтүстігінде орналасқан орманды дала зонасының топырағы? Не себепті топырақтың антропогендік эрозиясы болады?
• Топырақтың құнарлы қабатының жойылуы неден?
• Қазақстанның солтүстігінде орналасқан орманды дала зонасының топырағы?
• Не себепті топырақтың антропогендік эрозиясы болады?

«Топырақ зоналары» кестесі

Р/с

Топырақ зоналары

Ауданы

Географиялық орны

Координатасы

Үйге тапсырма

§36.

Өз облысының топырағының құнарлылығын зерттеу мүмкіндігінің жолдарын анықтау.

Назарларыңызға рахмет!