Саяхат саба?
Та?ырыбы:
«Ту?ан ?лкедегі туризмні? маршрутты? ба?ыттары»
Ма?саты:
1. О?ушыларды? ізденіс ж?мыстарында кездескен а?параттарды талдау ар?ылы білімдерін іс ж?зінде ?олдана білу;
2. Таби?ат ?семдігін к?ре білуге, ой — ?рісін, сауатты с?йлеу да?дысын
ке?ейтіп, дамыту;
3. Ту?ан ?лкесін с?юге, таби?и ортасын аялау?а, ту?ан ?лкесіне жанашырлы? сезіммен ?арау?а т?рбиелеу;
К?рнекілігі: туристтік жабды?тар, маршрутты? карта, слайд, макет
Кіріспе.
Туризм адамдарды? ?арым-?атынасын, танымды? ?абілетін арттырып, м?дениет пен ?нерді? дамуына, ел экономикасыны? ?ркендеуіне ?зіндік ?лесін ?осып, ел м?ртебесін ?лемге таныту?а м?мкіндік ту?ызады. Ел ішінде саяхат жасау ішкі (?лтты?) туризм; ал шетелге саяхат?а шы?у халы?аралы? (шетелдік) туризм; саяхат ма?сатына ?арай:экологиялы?, ойын-сауы?, танымды?, спортты? балалар туризмі; ?леуметтік ма?сатына ?арай: іскерлік (конгресс, ж?рме?ке), этникалы?, діни туризм болып б?лінеді. 1975 жылы Д?ниеж?зілік туристік ?йым (ДТ?) ??рыл?ан ол ?азір дан астам елді біріктіреді, о?ан ?аза?стан 1993 жылы м?ше болып кірді. ?аза? жеріндегі туризмні? тарихы ал?ы шарттары б.з.б. 3- мы?жылды?та ?алыптаса баста?ан ?лы Жібек жолыны? дамуы болып табылады. ?аза?станда ал?аш?ы туристік ?йым 1931 жылы ??рылып, оны? т?ра?асы ?. Жангелдин болды. 1993 жылы туризмді жетілдіру ма?сатында Мемлекеттік ба?дарлама ?абылданып, ?лы Жібек жолында?ы тарихи орталы?тарды жандандыру, т?ркі тілдес елдерді? м?дени ??ндылы?тарын ?ор?ау мен дамыту. Туризм инфра??рылымын жанарту м?селелері ж?не 2030 жыл?а дейін Туризмді дамыту жоспары белгіленді. 1998, 2000, 2001 жылы ?аза?стан Республикасыны? туризмге байланысты шы??ын за? жобаларында ел экономикасында туризмні? ???ы?ты?, экономикалы? ж?не ?йымды? негістері ?арастырыл?ан.Туризм адамны? ашы? таби?ат жа?дайында болуы. Оны? жануарлармен, адамны? танымды?, ?ылыми, ?лкетанушылы? ?ажеттілігін ?амтамассыз ететін таби?ат ??былыстарымен ?зара ?серлесуі. ?ара?анды облысыны? «жасыл ж?регі» болып табылатын ?ар?аралы массивіні? ?демілігін са?тап ?алу ма?сатында ?лтты? парк ??рылды.
Таби?атпен байланысты ?йымдастыру ?шін ?лтты? парк 6 туристтік маршрут жасады?, оны? ішінде: жаяу, танымды? ж?не спортты? сауы?тыру сыпатында?ы маршруттар.Танымды? ба?ыт туристтерді? аса ?ызы?ты таби?ат территорияларымен, флора мен фауна ?кілдерімен, ландшафттармен,
Жалпы, таби?ат — тіршілік атаулыны? ??тты ?оныс-мекені, тіршілікті? т?леп ?суіне ?ажетті н?рі, жер бетіне к?рік берген с?ні.
Халы? ??ымында таби?ат деген с?з жер, а?, ту?ан жер, атамекен с?здерімен ?атар т?рады. Олай болса, б?гінгі саба?ымызда туризм туралы болма?.
Саяхат саба?ымызды туристік сапар?а шы?пас б?рын топты ?ауіпсіздік шараларымен таныстырып ?тейін.
Топты таныстыру, я?ни топта арнайы ?ызмет ететін балалар міндеттері
- Гид – Алдияр, Дархан
- Биолог – Айгерім, Айзада
- Зоолог – Н?рбол, Малика
- Д?рігер – санитар - Мадина
- Эколог – Дана, Ай?аным
- Тілші – Айым, Азамат
- Фотограф – Н?р?айдар, Мейірлен
Саяхатты? басталуы:
1- гид (Алдияр): Мемлекеттік таби?ат ескерткіші «?ш ??гір кешені» жергілікті ма?ызы бар. ?ылыми ж?не м?дени–эстетикалы? ма?ыздылы?ына ие. Тау орманшылы?ы, 61-ші квартал. Жалпы ала?ы – 1,0 га. Кешен мемлекетті? ?ор?ауында. «?ш ??гір» туристтік маршруты Таби?ат м?ражайы (1983 ж. салын?ан) ар?ылы М?ліксай сайында орналас?ан таби?и ескерткіші болып табылатын «?ш ??гірге» - негізгі к?ру объектісіне ?теді. Аялдаманы ескергенде, маршрутты? ?ашы?ты?ы 12 км, уа?ыт ?за?ты?ы 1 са?. 20 мин. Со?па? 30-шы с?уірден 20-шы ?азан аралы?ында ж?мыс істейді. Маршрутты жаяу ж?не авток?лікпен ?туге болады.
Тапсырма №1: Азимут ар?ылы «?лкен тас ??гірге» жол табу.
2- гид (Дархан) : «?лкен палата тас ??гірі» мемлекеттік таби?ат ескерткіші.
Мемлекеттік таби?ат ескерткіш жергілікті ма?ызы бар. ?ар?аралы ?аласы ??рыл?аннан бергі (1824 ж.) «жылнамасы» болып есептелетін кішігірім ??гір.
Тау орманшылы?ы, 61-ші квартал. Жалпы ала?ы 0,1 га.
Кешен мемлекетті? ?ор?ауында.
Тапсырма №2 Орман ішінде ?алай от жа?у?а болады?
1- гид (Алдияр): ?ар?аралы мемлекеттік ?лтты? таби?и паркіні? Тасб?ла? шат?алында ірге тасы 1983 жылы ?алан?ан «Таби?ат м?ражайы» орналас?ан. М?ражай екі ?абаттан, 5 демонстрациялау залдарынан т?рады М?ражайды? ??рылысында к?сіпорынны? ж?мыскерлері а?ашпен ж?мыс істеуді? жо?ар?ы шеберліктерін к?рсетті. М?ражайды? ою - ?рнектерінде ?лтты? орнаменттер к?ріністерін тапты. М?ражай ?имараты бір шеге ?олданылмастан т?р?ызылынды. (М?ражайды? жанында аума?ы 82 га зоологиялы? вольер ?йымдастырыл?ан.
Тапсырма №3 ?М?ТП территориясында кездесетін жануарлар т?рлерін ата. Жерсі?дірілген жануарлар т?рлері.
2- гид (Дархан): Бассейн таби?и су ?оймасы (к?лі). Таби?ат ескерткіші, бірегей геологиялы? ??рылым. К?л, ?ара?ай орманымен ?оршал?ан те?із де?гейінен 1200 метр биіктікте орналас?ан. К?лемі 0,14 га. Жа?асы тік келген, ?зынша т?ртб?рышты таста?ы су айдыны болып табылады.
Бассейн к?лі ?ар?аралы ?аласынан солт?стік-батыс?а ?арай 4,5 ша?ырымда орналас?ан. О?ан «Тас ертегісі» маршруты бойынша жетуге болады. Бассейнге дейін тек жаяу жетуге болады, аялдаманы есепке ала отырып, маршруттын ?за?ты?ы 4 са?ат?а созылады. Маршрутпен к?ктем, жаз, к?з жыл мезгілдерінде ?ту о?тайлы. ?ыс уа?ытында ?ар ?алы?ды?ынан ?ту ?иынды??а со?ады.
Тапсырма №4 Ал?аш?ы медициналы? к?мек к?рсету.
1- гид (Алдияр) «Шайтанк?л а?ыздары», ба?ыты бойынша: туристік - экскурсиялы?. ?оз?алу т?рі бойынша: аралас (жаяу, автомобильді). ?рекет уа?ыты: маусымды?. ?йымдастырылу формасы: топты?, жекеше. ?ашы?ты?ы 7 ша?ырым, ?зы?ты?ы 3 са?ат. Со?па?ты? маршрутты? ?ызмет к?рсету мерзімі: с?уірді? 15-нен, ?арашаны? 1-не дейін. Маршрут орман ал?абы ар?ылы те?із де?гейінен 1200 метр биіктікте орналас?ан Шайтанк?л к?лі таби?и ескерткішіне алып барады. Орталы? ?аза?станны? бірден бір ?сем к?лдеріні? бірі. ?ылыми ж?не м?дени–эстетикалы? ма?ыздылы?ына ие.
Тау орманшылы?ы, 88-ші квартал, жалпы ала?ы – 0,4 га.Кешен мемлекетті? ?ор?ауында.
Сергіту с?ті: «?ара ж?шік»
Тапсырма №5 ?М?ТП территориясында кездесетін ?сімдіктер саны, эндемик, реликті ?сімдіктер, «?аза?станны? ?ызыл кітабына» енген ?сімдіктерді ата?дар.
2- гид (Дархан): Самал к?л
Эколог с?зі.
1- гид (Алдияр) : Жиренса?ал ?ар?аралы ?аласынан о?т?стікке ?арай 10 км жерде. Е? биік жері 1403 м. ?зынды?ы солт?стік-шы?ыстан о?т?стік-батыс?а ?арай 10 км-ге созылып жатыр, енді жері 5 км. Жиренса?ал туристік ж?не спортты? нысан. Орта??ы ж?не жо?ар?ы тас ?мір гранитоидтарынан т?зілген. Беткейлері ??зды, сай-жыралармен аз тілімденген. Тау етегін ?ара топыра? жап?ан. Баурайында ?ара?ай,арша, ?ара?айлы-?айы?ды ормандар, т?рлі б?талар, ?р т?рлі шал?ындар ?седі.
Тапсырма № 6 ?р т?рлі ситуациялы? жа?даяттар кезіндегі жол табу жолдары.
1- гид (Алдияр) «?лкен к?л» ?ар?аралы ?аласынан о?т?стік-шы?ыста 2,5 км жерде, ?ар?аралы тауларыны? арасында?ы сопа?ша ?азанш???ырда, Жауырто?ай тауыны? солт?стік етегінде орналас?ан. Абсолюттік биіктігі 824,7 м. Ауданы 2,23 км2, ?зынды?ы 2,3 км, енді жері 1,5 км, жа?алы? сызы?ыны? ?зынды?ы 6,3 км. Су жиналатын алабы 24 км2, таулы, жартылай ?ыл?анды орман ?скен. Е? тере? жері 4,6 м, орташа тере?дігі 3 м. К?л суы к?ктемгі ?ар ж?не жер асты суымен толы?ады. Жазда т?пкі суыны? температурасы жо?ар?ы ?абатыны? температурасынан екі есе т?мен болады. Де?гейіні? жылды? ауыт?уы 1 м-ге жетеді: с?уірде жо?ары, тамызда т?мен. К?ктемде ?ар еріген кезде к?лді? біраз суы ?ара?зек ?зеніне а?ып шы?ады. Суы аш?ылтым, аздап кермектеу. Химиялы? ??рамы жа?ынан гидрокарбонат класыны? натрий тобына жатады. Суында фтор. О?т?стік жа?алауы таулы, биік (1113 м), бас?а жа?алары жайпа?. Шы?ыс жа?асында биік ?алы? ?амыс ?седі. К?лде алтын ж?не к?міс м??ке балы?ы мекендейді.
Экспо туралы макетті ?ор?ау.
Рефлексия – «?ол».
Ж?ру т?ртібі: а? ?а?аз?а ?ол суретін саласыздар, я?ни ?р сауса? ба?алау белгісін к?рсеті:
«Бас барма?» - Б?л супер! Ма?ан ?те ?нады.
?орытынды. (тілші с?зі) Территория ?уандалалы таби?и – климатты айма?та орналас?ан. Біршама б?лігі ормансыз, таби?и кешендік ж?не жайылымды? жерлерден т?рады. Парк территориясында Орталы? ?аза?станда ?шырасатын ?сімдіктер т?рлеріні? 80% жуы?ы ?седі.
