Презентация для урока "Атажурт"

№ 10 жалпы орта білім беретін мектеп

“ Қазақстан – туған өлкем”

(Интелектуалдық ойын сабақ)

Сынып : 8 “А”

Өткізген: Карашинов Б.С

География пәні мұғалімі

Арқалық қаласы

Қазақстан- туған өлкем

“ Отан” тобы

“ Туған жер” тобы

“ Ұпай санаушылар” тобы

“ Жанкүйерлер” тобы

“ Қанат қақты”

12

11

1

2

10

Самғау

9

3

4

8

7

5

6

1

10

2

Шарықтау

9

3

4

8

7

5

6

Жанкүйерлер

белсенділігі

12

1 3

1 4

1

11

2

10

Шырқау

9

3

4

8

7

5

6

1

Б.з.б. ІІІ ғасырда Сырдария мен Қаратау жотасы жерлерін мекендеген тайпалық бірлестік

Самғау

2

«Киімі мен өмір сүру дағдысы скифтерге ұқсас. Олар егін екпейді, үй малдары мен өзеннен аулайтын балықтарды азық етеді. «Сүт ішеді» деп Геродот кімдер жайлы жазған?

Самғау

3

Ертеде темір қарапайым тәсілмен, пеш көрікпен өндірілетін . Ол үшін тастан не шикі саз балшықтан пеш салды. Кен тасы ұнтақтарынан балқыған темір алу үшін кемінде неше градус температура қызу қажет?

Самғау

5

Алматының күншығыс жағында 50 шақырымдай жерде 40-тан астам оба орналасқан. Соның ішінде «Есік обасы» да бар. Осы обада жерленген адам 17-18 жас шамасындағы сақ ханзадасы. Алтын бұйымдардың молдығына қарап бұл мәйіт «Алтын киімді адам» деп аталды. Мәйітті табытқа жатқызған. Табыт қалай аталды?

Самғау

4

Сақ патшайымы Томирис б.з.б. 570-520 жылдар аралығында өмір сүрген. Ол парсы патшасы Кирді және оның 200 мың адамын жойып жіберді. Соғыстың болу себебі неде?

Самғау

6

Арыс өзенінің сол жақ жағалауындағы жүз шаршы шақырымдай аумақта үлкендігі әр түрлі 20 шақты төбе жатыр. Солардың бірі мына суретте көрсетілген. Бұл қай қаланың қираған үйіндісі?

Самғау

7

Қытай деректері ғұн мемлекетінің тарихын Мөде шаньюймен байланыстыра пайымдайды. Ғұндардың шығыстағы көршілері Дунху елшілері Мөдеге соғыс жариялайды. Ең жақсы тұлпарын, сұлу әйелін сұратып алды. Үшінші рет бос жерді сұратты. Мөде ашуланып «Жер дегеніміз – мемлекетінің негізі, оны қалай береміз?» деді. Әскерін жиып, Дунхуға шабуыл жасады, оны талқандады. Мөде басқарған Хунну (ғұн ) державасы осылай пайда болды. Бұл оқиға қашан болды?

Самғау

8

Бұл сарбаздар туралы А. Марцеллин, Прииск жақсы сипаттаған. Ертелі-кеш ат үстінен түспейтін шапшаң атты әскер соғыс кезінде қорған бұзғыш машинаны, тас атқыш техниканы қолданды. Сипаттама қай мемлекеттің әскері туралы жазылған?

Самғау

9

Кең байтақ өлкеміздің жер көлемі – 2 млн. 700 мың шаршы шақырым. Қазақстан солтүстік, солтүстік батыс пен шығысында Ресеймен, оңтүстік-шығысында Қытай халық Республикасымен, оңтүстігінде Қырғызстан, Өзбекстан, Түркіменстанмен шектеседі. Жер көлемі бойынша Қазақстан әлемде нешінші орында?

Самғау

10

Салынғанына 600 жылдай уақыт болды. Ұзындығы 60 метрден, ені 45 метрден астам, биіктігі 40 метрге жуық осы алып құрылыс көріктілігімен алыстан көз тартады. Онда түрлі мақсатқа пайдаланатын 35 бөлме бар. Жүздеген жылдар өтсе де кесене алғашқы түрін сақтаған. Бұл қай кесене?

Самғау

11

Қазақстан Республикасының тәуелсіз ел, мемлекет екенін білдіретін ең басты үш белгісі бар. Олар: Елтаңбасы, Туы және Әнұраны. Өз еліне ғана тән мұндай белгілері жоқ мемлекет дербес, тәуелсіз бола алмайды. Елтаңбаның мөрге бедерлеп түсірілген бейнесі мемлекет, үкімет атынан қабылданған немесе басқа да ресми құжатқа басылады.

Мемлекеттік Елтаңбаға жарияланған бәйгеге 245 жұмыс түсіпті. Бәйге комиссиясының шешімі бойынша қай суретшінің жасаған Елтаңбасы бірінші орын алды?

Самғау

12

Ақша- бір затты сату, сатып алу кезіндегі оның құнын білдіретін металдан, қағаздан жасалған белгілер. Қазақстан ақшалары- теңгелері металл және қағаз ақша түрінде жасалған. Теңгелер тарихын зерттейтін ғылым қалай аталады?

Самғау

1

Жер бетінің маңайындағы жазықтардан оқшау көтеріліп жатқан, қатты тілімденген биік бөліктерін таулар дейміз. Қазақстанның орталық бөлігіндегі Сарыарқаның таулары биіктігіне қарай қандай тау деп аталады?

Қосымша көмек: Бұл таулардың биіктігі 400 метрден 1000 метрге дейін

Шарықтау

2

Адамзат тарихының белгілі бір кезеңінде өзендер айрықша орын алған. Біздің заманымызда өзендердің шаруашылық маңызы өте зор. Құлап аққан өзен суынан электр қуатын өндіреді. Еліміздің қай өзендерінде су электр стансалары жұмыс істейді?

Шарықтау

3

Бұл көлдің бір ерекшелігі-оның батыс бөлігінің суы тұщы, шығыс бөлігінің суы ащы. Бұл қай көл?

Шарықтау

4

Бөген дегеніміз- жасанды су қоймасы. Ол халықты, өнеркәсіп орнын, ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз етеді. Іледегі бөген қалай аталады?

Шарықтау

5

Әмудария мен Сырдария өзендерінің суын шаруашылық мақсаттарға ұқыпсыздықпен пайдалану салдары қай теңіздің тартылуына әкеп соқтырды?

Шарықтау

6

Канал дегеніміз-жасанды өзен. Канал арқылы бір өзен мен екінші өзен жүйесі жалғасып, қолайлы су жолдары пайда болады. Еліміздегі атақты каналды ата.

Шарықтау

7

Бұл қала 1830 жылы патша үкіметінің далалық аймақтағы бекінісі ретінде орнады. Қала 1832-1961 жылы Ақмола, 1961-92 жылы Целиноград, 1992-1998 жылдары қайтадан Ақмола деп аталды. Бұл қай қала?

Шарықтау

8

1991 жылы ғарышқа ұшқан алғашқы қазақ ғарышкері?

Шарықтау

9

Қорық 1926 жылы құрылған, құстарға бай. Қорықтың біраз ауданын арша ормандары алып жатыр.

Шарықтау

10

Қорықтың ерекшелігі –далалы, орманды, сортаңды, батпақты, шалғынды, құмды өсімдіктердің түйіскен жері. 1959 жылы ашылған.

Шарықтау

1

Қостанай облысы.

Еліміздегі темір кені 800 жылға жетеді, көлемі жағынан әлемде 8-орында екен. Темір кені шикізатының 90%-ы Қостанай мен Атасу алаптарында орналасқан. Ол кен байыту комбинаты қай қалада темір кенін өндіреді?

Шырқау

2

Жезқазған.

Зерттеушілер бұл өзен атауын ертеде өткен «Кенгер» деген ру атымен салыстырады. Жобалау бойынша өзеннің бұл атауға ие болуы оның көнелігі, ескілігімен байланысты болса керек. Әңгіме қай өзен туралы?

Шырқау

3

Қарағанды облысы. Бұл қала-Қарағандының серіктес қаласы. Қаланың тарихы 1905 жылдан басталады. Алғашқы қоныстанушылар ауылдың атын жергілікті жердегі Жуар шоқысының атауымен Жуар деп атады.

Шырқау

4

Шығыс Қазақстан облысы.

Бұл қала Шығыс Қазақстан облысының орталығы. Қаланың іргесі 1720 жылы Ертіс пен Үлбі өзенінің түйіскен жерінде бекініс ретінде салынған. Қала «Кенді Алтайдың қақпасы» деп аталды. Қала қалай аталады?

Шырқау

5

Батыс Қазақстан облысы.

Батыс Қазақстан аймағында 15 қала, 25 кент бар. Қалалар пайдалы қазбаларды игеру барысында қалыптасқан. Бұл қала Каспий теңізінің Солтүстігінде Жайық өзенінің жағалауында орналасқан. XVII ғасырда балықшылар елді мекені ретінде қаланған. Ол кезде Гурьев деп аталды. Ұлы Отан соғысы жылдарында бұл қала арқылы Баку мұнайы Орал және Сібір аудандарына тасымалданған.

Шырқау

6

Алматы облысы.

Алматы-әсем, сұлу қала. Барлық тауардың үштен бірі Алматыда сатылады әрі сатып алынады. Ол-еліміздің басты сауда «сөресі» болып табылады. Студенттер қаласы жөнінен де көшбасшы саналады. Мұнда «Медеу» мұзайдыны бар және дүниежүзілік дәрежедегі тау шаңғысы курорты орналасқан. Ол қалай аталады?

Шырқау

7

Көкшетау облысы.

Көкшетау-еліміздегі тұңғыш ұлттық парк пен курорттың отаны. Ол қазір емдік туризмнің негізгі аудандарының бірі. Бурабай курорттық зонасында 44 емдеу орыны бар, оның 16-ы балаларға арналған. Мұнда сумен, балшықпен және қарағайлы орманның таза ауасымен емдейді. «Бурабай» ұлттық паркіндегі таулар қалай аталады?

Шырқау

8

Павлодар қаласы.

Павлодар-елдегі экономикалық аудан шаруашылығының негізі. Көмір, электр энергиясын, ферроқорытпа және алюминий тотығын өндіретін ірі кәсіпорындары бар.

Павлодарға қай қаланың бокситі жеткізіледі?

Шырқау

Семей қаласы.

Абай Құнанбайұлы –қазақтың ұлы ақыны, сазгер, философ, қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаушы және оның алғашқы классигі. Әкесі Құнанбай-өз заманындағы беделді адам,би. Шешесі Ұлжан-тапқыр, шешен, ақылды кісі. Осындай текті ортадан шыққан Абайдың туған жерін атап беріңіз.

9

Шырқау

10

Жазба деректерден бұл қала ҮІ ғасырдан бастап белгілі. Түргеш, кейіннен Қарлұқ қағанатының орталығы болған. Х ғасырда атақты араб географы Әл- Макдиси қаланың үлкен қала екенін атап өтеді. Қаланың шығысындағы 15 шақырым жерде Айша-Бибі, Бабаджа-Қатын кесенелері бар.

Шырқау

Отырар.

Отырарда 2001-2004 жылдары Юнеско- Қазақстан Жапония мемлекеттері шеңберінде « Ежелгі қала Отырарды қорғау және сақтау» деген халықаралық жоба іске асырылды.

2004 жылдан бері « Ежелгі Отырарды қалпына келтіру» бағдарламасы жүзеге асырылып жатыр. Қаланың ежелгі атауы- Фараб немесе Тұрбанд, Тұрарбан, Тұрар болған. Осы қалада атақты және ұлы ғалым дүниеге келген. Оны «Әлемдегі екінші ұстаз» деп өзге халық өкілдері де мойындаған. Ол ғалым кім?

1 1

Шырқау

12

Қызылорда облысы.

Облыс аумағында пайдалы қазбалардан ас тұзы, гипс, әктас, шипалы балшық кездеседі. Темір-бетон зауыты, картон комбинаты, күріш тазалайтын зауыт, сүт комбинаты, аяқкиім фабрикасы жұмыс істейді. Ауыл шаруашылығының негізгі салалары- өсімдік, мал және құс шаруашылықтары.

Көп мөлшерде жылу, жарық, мол суды, сұр топырақты қажет ететін бұл шаруашылықтың түрімен Сырдария мен Арыстың аңғарлары ғана айналысады. Оны «ақ алтын» дейді. Әңгімеде не туралы айтылған?

Шырқау

1 3

Қарағанды.

Көмір-еліміздегі отынның негізгі түрі.

Еліміз көмір өндіруден дүние жүзінде сегізінші, ал таяу шетелдер бойынша Ресей мен Украинадан кейінгі үшінші орынды алады. Қазақстанда Қарағанды, Екібастұз, Торғай (Обаған ) ірі көмір бассейіндері бар. Қарағанды аумағында алғаш рет көмірді 1831 ж қойшы тапқан екен. Ол кім?

Шырқау

1 4

Астана-Республика астанасы, елдің географиялық орталығында орналасқан. «Астана біздің Шығыс пен Батысқа, Оңтүстік пен Солтүстікке ашықтығымыздың рәмізі іспеттес болады» деген елбасы Н.Ә Назарбаев. Қала жылдан-жылға зор қарқынмен дамып келеді, болашағы өте үлкен. Қай жылы ЮНЕСКО-ның шешімімен Астана қаласына медаль мен «Бейбітшілік қаласы» атағы берілді?

Шырқау

Жерұйық

Башқұрт тілінде «арғыллы урын» тіркесі «таулы жер» деген мағына береді. Мұны Хакас тілі дерегі қуаттай түседі. Оларда «арғалығ» дыбыстық құрамдағы сөздің 2 түрлі ұғымы бар:

1. жоталы

2. биік; үстірт

Сұрақ: Орналасқан жері үстіртті, шоқылы. Сол жерлерден боксит, қоңыр көмір кендері қазылып алынады. Шығыстан батысқа қарай аласара түсетін бұл адырлы жерлердің теңіз бетінен биіктігі 250-300 метрдей болып келеді. Бұл атауды меншіктеген жер қалай аталады?

Жерұйық