К?лдер мен жер асты сулары

Бәрі де жақсы болады!!!

Ильичевка орта мектебі.География пәні мұғалмі Есмағамбетов Д.С

Көлдер , жер асты сулары

Сабақтың мақсаты :

• Білімділік : Көлдер,жер асты сулары жайлы ұғымдарын қалыптастыру; суды шаруашылықта пайдалану туралы түсінік беру; Оқушылардың экологиялық білімдерін жетілдіруге ықпал жасау.
• Дамытушылық: Кескін картаға өзендерді, көлдерді түсіру арқылы оқушылардың карта, глобус, кескін караталармен жұмыс істеу біліктерін одан ары дамыту.
• Тәрбиелік: Су ағыстарының шаруашылықта пайдаланылуы туралы білім беру арқылы табиғат суын қорғау мәселелерін қарастыру

• Сабақтың әдісі : көрсету , сұрақ – жауап,сөздік
• Сабақтың түрі : аралас
• Пәнаралық байланыс :

Сабақтың жоспары:

1 кезең . Ұйымдастыру.

2 кезең .Үй тапсырмасын сұрау .

3 кезең . Жаңа сабақты түсіндіру.

4 кезең .Жаңа сабақты бекіту .

5 кезең . Бағалау. Үйге тапсырма .

Бәйге

• 1 Өзеннің құяр жері ? а) бастау в)сала с)саға
• 2 Дүниежүзіндегі ең ұзын өзен ? а) Еділ в)Ніл с)Есіл
• 3 Судың жартастан төмен құлай ағуы ?
• а) атырау в) сарқырама с) шоңғал
• 4 жер шарындағы ең биік сарқырама ?
• а) Анхель в)Виктория с) Игуасу
• 5 Қандай суларда қуатты электр станцияларын салады? а) көлдерде в) өзендерде с) бұғаздарда

• 1 Жер шарындағы ең суы мол өзен ?

а) Конго в) Ніл с)Амазонка

• 2 Өзен суы мөлшерінің жыл ішінде өзгеру ерекшілігін ? а)тасқын в)өзен режимі с)сала
• 3 Керей мен Жәнібек хандар қай өзендердің жағалауларына көшіп барады?

а)Талас пен Шу в) Еділ мен Жайық с) Сырдария мен Әмудария

• 4 Жылы ағысты тап? а)Перу в)Гольфстрим с)Канар
• 5 Ең тұзды теңіз ?а)Қызыл в)Қара с) Сары

• 1 топ жауаптары:
• 1-с
• 2-в
• 3-в
• 4-а
• 5-в

• 2 топ жауаптары:
• 1-с
• 2-в
• 3-а
• 4-в
• 5-а

Географияның тілі -карта

Ертіс Янцзы

Сырдария Әмудария

Обь Амазонка

Еділ (Волга) Ніл

Тигр Ефрат

Ганг Хуанхэ

Семантикалық карта

№

Нысандар

1

Жылы ағыс

Миссисипи

2

Өзен

Куросио

3

Бұғаз

Жерорта

4

Теңіз

5

Гибралтар

Мұхит

Атлант

6

Су ық ағыс

Канар

7

Шығанақ

Мексика

Семантикалық карта

№

Нысандар

1

Жылы ағыс

2

Миссисипи

Өзен

3

Куросио

Бұғаз

4

Жерорта

+

+

Теңіз

Гибралтар

5

Мұхит

Атлант

6

Су ық ағыс

Канар

7

Шығанақ

+

+

Мексика

+

+

+

Жер бетіндегі суға толған табиғи ойыстарды көл дейді.

• Көлдер пайда болуына қарай

Тектоникалық Қалдық Жанартаулық Ескі

Байкал Каспий Ява ,Курил арна

Ыстықкөл Арал Камчаткада

Жайсан

Көлдер Ағынды Ағынсыз

Жер қыртысының жоғарғы бөлігіндегі сулар жер асты сулары деп аталады.

• Жер бетінен есептегнде су өткізбейтін бірінші қабатқа дейінгі суды еспе су дейді.
• Жердің терең қабатындағы қысымды су артезиан суы деп аталады.
• Құрамында еріген заттар мен газдар кездесетін жер асты суын минералды су деп атайды.
• (Алмаарасан,Жаркентарасан,Қапаларасан)

Көлдердің ерекшелігін кестеге сәйкестендіріп анықта

Көлдің аты

Ерекшелігі

1.Каспий теңізі

Ауданы жағынан ең үлкені

2. Жоғарғы көл (Солт. Америка)

Ең тұщысы

3. Байкал

Тұщы су қорынан мол көл

4. Титикака(Оңт. Америка, Анд)

Ең тереңі

5. Өлі теңіз (Израйль)

Ең төменде орналасқаны

6. Балқаш

Ең тұздысы

7. Чад (Африка)

Жартылай тұзды, жартылай тұщы көл. Климаттың әсерінен ауданын үш есеге дейін өзгерткен көл

Көлдердің ерекшелігін кестеге сәйкестендіріп анықта

Көлдің аты

Ерекшелігі

1.Каспий теңізі

Ауданы жағынан ең үлкені

2. Жоғарғы көл (Солт. Америка)

3. Байкал

Тұщы су қорынан мол көл .Ең тұщысы

4. Титикака(Оңт. Америка, Анд)

Ең тереңі

5. Өлі теңіз (Израйль)

6. Балқаш

Ең төменде орналасқаны.Ең тұздысы

Жартылай тұзды, жартылай тұщы көл.

7. Чад (Африка)

Климаттың әсерінен ауданын үш есеге дейін өзгерткен көл

• 1 тапсырма :
• Кейбір жер асты сулары жылы болып келеді.Ондай сулар өте тереңде жатады.Олардың температурасы +20 С тан +100С

қа дейін барады және одан да асады.

Сұрақ : Жер асты суларын адам тағы қайда пайдалануға болады?

• 2 тапсырма:
• Көлдердің шаруашылықта пайдасы үлкен.Көл суын адам ауыз су ретінде,мал суаруға,егін егуге,түрлі өндіріске жұмсайды.
• Сұрақ : Адам шаруашылығында көлдің тағы да басқа пайдалануына мысал келтіріңдер.

• 3 тапсырма. Әр жолдан иа немесе жоқ деп таңдай сызыңыз.

Байкал көлінің тереңдігі 1620 метр ма ?

Иа

Дүние жүзіндегі ең үлкен көл Балқаш па ?

Жоқ

Иа

Жартылай тұщы жартылай ащы көл Каспий ма?

Жоқ

Иа

Артезиан суы еспе суынан тереңде орналасқан ба ?

Жоқ

Иа

Жоқ

• 1 тапсырманың жауабы:Жылы жер асты сулары үйлерді ,жылыжайларды жылытуға ,электр қуатын өндіруге пайдаланады.
• 2 тапсырманың жауабы: Кеме қатынасы ретінде,
• Кәсіптік балықтарды аулайды,тұнба көлдерден тұз өндіріледі.
• 3 тапсырманың жауабы: иа,жоқ,жоқ,иа.

• Озық ойлы топ :

Көл аты

Көлдің пайда болуы

Көлдің материктегі орны

Көлдің шаруашылық маңызы

Каспий 1620 метр Алмаарасан

Құдық Байкал Арал

Балқаш Ағынды көл балық

Қалдық көл Ағынсыз көл Тұнба көл

Еспе су 1025 метр Қапаларасан

Тұз Артезиан суы Чад

Жаркентарасан Тектоникалық көл

Суды қорғаңыздар !!!

Үйге тапсырма:

Назарларыңызға рахмет!!!