?аза?станны? тама? ?нерк?сібі

Қазақстанның тамақ өнеркәсібі

География пәнінің мұғалімі: Калиева М.Т.

Тихоокеанск орта мектебі

9-сынып

• Қазақстанның тамақ өнеркәсібі экономикамыздың ең маңызды саласы болып табылады. Ауыл шаруашылық шикізаты өңделіп, азық-түлік саласын құрайды. Оның құрамына 20 саладан аса үлкен топ біріктрілген. Олардың ең негізгілері: ет, сүт, наубайхана, балық, консерва және кондитерлік өнімдер. 
• Азық-түлік  — адамның тіршілік көзі. Азық-түлік қорымен үздіксіз қамтамасыз ету — адамзат қоғамының басты мақсаты. Азық-түлік молшылығын қамтамасыз ету үшін жер, су тағы басқа ресурстар кеңінен пайдаланылады. Азық-түлікті жыл сайын өндіру ауа райына, құрлықтың жер сипатына тығыз байланысты. Азық-түлік қоры дүниежүзінде әртүрлі қалыптасқан. Қазақстанда 800-ден аса өсімдік және мал өнімдері шығарылады.

Тамақ өндірісінің 32%-і ет және одан шығатын өнімдерді шығаруға негізделген

• Ет өнімдерін шығаратын өндірістер негізінен  Алматы ,  Петропавл ,  Орал , тағы басқа қалаларда Семей , Риддер, Кокшетау, Ақтөбе, Батыс Қазақстанда қозы етін өңдеу комбинаты орналасқан.

Балық өнімдері

• Балық өнімдері Атырау балық өнімдері зауытында өңделеді.
•   Қазақстанда   1919 жылы   Гурьев  (қазіргі Атырау) қаласында  Жайық  –  Жем   балық аулау  және  аңшылық басқармасы ,  Арал қаласында Түркістан  өлкелік балық шаруашылығы басқармасы ұйымдастырылды. Кейін бұл сала тұтынушыларға тағамдық белоктың 20%-ын беретін, қуатты аулау кемелерімен жабдықталған, өндірістік процестері механикаландырылған аса іргелі  тамақ индустриясына  айналды.

Бекіре балығы

• Су айдындарының ең ірілері: Каспий теңізі, Балқаш, Алакөл, Зайсан көлдері, Қапшағай, Бөген, Бұқтырма бөгендері, Жайық, Ертіс, Есіл өзендері. Дүние жүзі бойынша ауланған бекіре балықтарының 90%-ы Қазақстан балық шаруа

шылығының үлесіне тиеді.

Балық шаруашылығы

• ба

Карась балығы

Балық шаруашылық фермасы

Таранка балығы

Сүт өнімдері

Сүт және қышқыл сүт өнімдерінің түрлері. Сүт және қышқыл сүт өнімдеріне мыналар жатады:   сүт,   қымыз, шұбат, құрт, айран және қаймақ.

Сүт  – бұл сүтқоректілердің сүт бездерінен алынатын өнім.  Адам тағамында қой, сиыр, ешкі сүттері пайдаланылады. Сүттің сапасы мен дәмі көбінесе оның майлылығымен анықталады: майы көп болған сайын, оның дәмі де жақсы болып, құнарлылығы да артады.

Қымыз, шұбатт, құрт, айран, қаймақ- сүт өнімінің негізгісі. Еліміздегі ең сүтті аудандар-Солтүстік пен Оңтүстік.

Наубайхана

• Тамақ өнімдері ішіндегі көшбасшылардың бірі болып нан пісіру саласы саналады. Оның өнімі ең керекті және оған деген сұраныс әрдайым жоғары болып табылады. Басты нан шығарушылар – үлкен нан зауыттары мен комбинаттар. Кішігірім нан пісіретін наубайханалар  стандартты ақ нан мен қара нан өндірісі бойынша үлкен зауыттармен бәсекелесе алмайды, бірақ олардың сирек кездесетін нан түрлерін (мысалы, диеталық, ұлттық, эксклюзивті және т.б. нандар) пісіру бойынша нарықтан орын алып, жақсы табыс табуы әбден мүмкін, себебі олар кішкентай болғандықтан өте мобильді. Ең ірі макарон өнімдері Петропавл қаласында.

Нан-ас атасы

Кондитерлік өнімдер

• Кондитер өнімдері – әдетте, құрамында қанты көп тағамдық өнімдер. Кондитер өнімдерінің жүздеген түрлері бар. Технологиясына және оған жұмсалатын шикізат түріне қарай негізгі екі топқа (қантты және ұнды) бөлуге болады. Қантты түріне карамель, кәмпит, шоколад, жеміс-жидекті кондитер өнімдері жатады. Ұннан жасалатын кондитер өнімдеріне печенье, пряник, торт, кекс, орама (рулет), вафли, т.б. енеді.Ең ірі кондитер өндірісі- Алматы мен Қостанайда.

Кондитер өнімдері

Тапсырма №1 Сәйкестігін тап

• Алматы кондитер фабрикасы “Сладкая сказка”
• Қарағанды кондитер фабрикасы “Баян сұлу”
• Қостанай кондитер фабрика сы “Толқын“
• Актау кондитер фабрикасы “Рахат”
• Петропавл кондитер фабрикасы “Баян сұлу”

Дұрыс жауабы

• Алматы кондитер фабрикасы “ Рахат” АҚ
• Қарағанды кондитер фабрикасы “Баян сұлу”
• Қостанай кондитер фабрика сы “Баян сұлу”
• Актау кондитер фабрикасы “Толқын”
• Петропавл кондитер фабрикасы “Сладкая сказка”

Оқулықпен жұмыс

• № 3 тапсырма
• № 5 тапсырма

  2050-ге дейінгі қалған жылдар жеті бесжылдыққа бөлінеді, олардың әрқайсысы бір мақсат – дамыған 30 елдің қатарына кіру мәселесін шешеді.

• Екінші. Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенін инновациялық бағытқа түсіру маңызды. Бұл – біздің дәстүрлі саламыз. Азық-түлікке деген қажеттілік арта береді. Бұл секторға инвестиция көбірек салынады. Сондықтан бүгінгі фермерлер тек уақытша әрі ауа райына байланысты кездейсоқ жетістіктерді малданып қалмай, өндірістің өсімі жөнінде ойлануға тиіс. Жаһандық ауыл шаруашылығы өндірісінде бәсеке өсе беретін болады. Жермен жұмыс істейтіндер, ең алдымен, жаңа технологияларды енгізіп, өнімділікті үздіксіз арттыратындар, жұмысын әлемдік стандарттар негізінде жүргізетіндер болуы керек.

Үй жұмысы

• §16, қосымша ақпарат «Тамақ өнеркәсібі»