Еуразияны? таби?ат зоналары 10-cынып

ЕУРАЗИЯНЫҢ ТАБИҒАТ ЗОНАЛАРЫ

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: оқушыларды Еуразия материгіндегі табиғат зоналарымен таныстыру,олардың ерекшеліктері мен маңыздыларына тоқталу

Дамытушылығы: оқушылардың ойлау қабілеттерін,шығармашылық жұмыс істеуге , табиғат зонасын сипаттай білу қабілеттерін дамыту .

Тәрбиелігі: табиғатты сүюге тәрбиелеу, дүниетанымдарын кеңейту.

Сабақтың көрнекілігі:

«Еуразияның табиғат зонасы» картасы, интербелсенді тақта, атлас, дәптер,оқулық

Сабақтың пәнаралық байланысы:

Тарих, елтану, биология.

САБАҚТЫҢ ТИПІ:

Білімді жүйелеу және жинақтау

Сабақтың түрі:

саяхат

Сабақтың әдісі:

Білім тексеру, өз бетімен жұмыстану, сұрақ –жауап, сыни тұрғыдан ойлау

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ:

І. Ұйымдастыру бөлімі

1. Оқушылардың сабаққа даярлықтарын

тексеру, сабақтың мақсатын түсіндіру

2. Қызығушылығын ояту

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау-тест.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

ІУ. Оқушылар шығармашылығы

І V . Бекіту сұрақтары-жедел жауап аялдамасы

V І. Адасқан жануарлар ойыны

ҮІІ. Семантикалық карта

ҮІІІ. Бағалау

ІХ. Үйге тапсырма беру

Табиғат зонасы дегеніміз бұл

температура жағдайларымен

ылғалдануы,топырағы, өсімдігі,

жануарлар дүниесі бірдей болып

келетін ірі табиғат комплексі .

Еуразияның табиғат зоналары мен орналасуының ерекшеліктері:

Табиғат зоналары алуан түрлі.

Еуразия солтүстік

жарты шардың

барлық 7 климат

белдеулерін алып жатыр.

Материктің көп бөлігінде ендік зоналық заңы байқалады.

Күрделі жер бедеріне және атмосфера циркуляциясына байланысты

Арктикалық щөлден тайгага дейін табиғат зоналары ендік бағытта тұтас алап болып созылып жатыр, ал одан оңтүстікке қарай зоналар батыстан шығысқа қарай жіңішке жолақтар түрінде таралады.

Ылғалдылығы біркелкі емес

Еуразия жерінің жартысына биіктік белдеулер тән.

Арктикалық белдеудің қиыр солтүстігіндегі аралдарды арктикалық шөл зонасы алып жатыр.

Субарктикалық белдеуді тундра мен орманды тундра зоналары алып жатыр.

Аралас және жалпақ жапырақты ормандар зонасы материктің батысында Орал тауына дейін тұтас белдеу жасап, Қиыр Шығыстағы жағалық бөлікте өайта жалғасады.

Қоңыржай белдеудегі ең ірі табиғат зонасы -тайга, зонасы

Орманды дала және дала зонасы Шығыс Еуропа мен Батыс Сібір жазықтарының оңтүстігінде тұтас жолақ түрінде Алтайға дейін созылып, Қиыр Шығыста қайта жалғасады.

Шөлейт және шөл зонасы Каспий маңы ойпатынан басталып, Қазақстан мен Орта Азияны тұтас жолақ ретінде қамтып, Монғолия мен Қытайдың тау аралық ойыстарында таралған.

16.04.

Еуразияның табиғат зоналары

Дәптермен жұмыс

Атауы

Климаттық белдеуі

Климаты

Топырағы

Өсімдіктері

жануарлары

Жазы өте суық және өте қысқа.

Қыста -40 С-тан төмен болады.

Қарлы борандар мен тұмандар жиі болып тұрады.

Өсімдіктері

Мүк, қына,

балдырлар,

бұғы мүгі

Жануарлары

Ақ аю,ақ түлкі,бұлан,қоңыр аю,қоян

Батпақты толық жетілмеген топырақ тән,

көп жылдық тоң таралған,

климаты қатал табиғат зонасы.

Тундра түрлері

бұталы тундра

Мүкті – қыналы тундра

Тундра да күшті желдер мен қарлы борандар жиі соғады, сондықтан бұталы өсімдіктер жерге төселіп өседі.Ең көп тараған өсімдік бұғы мүгі. Мұнда бұғы, бұлан, қоңыр аю, қоян, саңырау құр, қой өгіз кездеседі. Көпжылдық тоң таралған, жазда беткі қабаты ғана ериді.

Тек қана қылқан жапырақты

ағаштар өсетін зона.

Тундраға қарағанда жазы біршама жылы және ұзақ.

Аңдары

Тайга

Өсімдіктері: қарағай, шырша, самырсын, май қарағай, бал қарағай.

Ағаш текті өсімдіктердің өсуіне жағдай бар. Топырағы күлгін, көбінесе батпақты.

Мұнда зубр, бұлан, марал, елік, қоңыр аю, уссурий жолбарысы сақталған.Құстар да өте көп.

Құрамында қылқанды, жалпақ және ұсақ

жапырақты ағаштар аралас өседі.

Муссонды климат, батысы мен шығысында жауын – шашын көп түседі.

Топырағы шымды – күлгін болып келеді. Құнарлы қоңыр топырақта өсетін ағаштары жылу сүйеді, ылғалды көп қажет етеді.Өсімдіктері:

Емен, жөке, жабайы жүзім, лианалар, шамшат, үйеңкі, қарағайлардың түрлері, шыршалар.Жануарлары:

Зубр, галомянка балығы, нерпа т.б

Ылғал мен жылу молырақ түсетін зона.

Жалпақ жапырақты ағаштар мен шөптесін өсімдіктер өседі. Өте құнарлы топырақ таралған. Өсімдіктері: қайың, көктерек, селеу, боз, бидайық, бидай, қарақұмық, арпа, сқлы, қант қызылшасы, күнбағыс өсіріледі. Жануарлары: қасқыр, қарсақ, түлкі, күзен тышқандар.

Шұғыл континентті климаты бар, топырақ пен өсімдік жамылғысының дамуы мен таралуын шектейтін зона.

Жазы ыстық құрғақ, қысы суык, кейде қарлы боранды

степи

СТЕПЬ, тип биома с безлесной травянистой растительностью в умеренных и субтропических поясах

Топырағы сұр, қоңыр. Құмды шөлдерде сабағы қатты, жапырағы ұсақ немесе тікенек өсімдіктер таралған. Ұзын тамыры арқылы ылғалды сіңіреді.Жауын – шашын аз. Өсімдіктері: сексеуіл, қызғалдақ, қаңбақ, жусан, селеу, бетеге т.б

СЕМАНТИКАЛЫҚ КАРТА

Жазы өте суық және қысқа

Артикалық шөл

+

Қылқан жапырақты ағаштар өседі.

Тундра

тайга

Жабайы жүзім өседі

Аралас және жалпақ жапырақты орман

Қойөгіздің мекені

Құнарлы, қара топырақты зона

+

Орманды дала және дала

+

Улы жәндіктер кең таралған зона.

Шөл және шөлейт

+

+

+

Қорытынды

Ой толғаныс

1. Еуразияның табиғат зоналар саны

2 .Ең солтүстіктегі табиғат зонасы.

3. Қазақстан жерінің 27% алып жатқан табиғат зонасы

4. Солтүстік мұзды мұхитты жыл бойы қалың мұз қабаты жауып жатады. Қиыр Солтүстікте мұз мүлде ерімейді.Неліктен?

5. Тундрада аң көп пе, құс көп пе?

6.Орманды далаға қарағанда даланың өсімдік дүниесі кедейлеу. Неліктен?

7 . Шөл зонасының өсімдіктерінің бойлары аласа, тікенекті тамырлары ұзын болып келеді. Неге?

8. Даланың жануарлары мұндағы тіршілікке қалай бейімделген?

Өздеріңді қызықтыратын табиғат зонасының өсімдік,

жануарлары жайлы қосымша мәліметтер оқып келу,

$21 оқып келу.