Елдерді? т?рлері. Халы?аралы? ?йымдар

Сергіту сәті

«Ой шақыру»

• Саяси карта дегеніміз не ?

2. Саяси картадағы өзгерістер туралы не білесіздер ?

3. Саяси картаның қалыптасуы неше кезеңнен тұрады ?

4. Саяси картаның сандық және сапалық өзгерістерін атаңыздар?

5.Саяси картадағы жаңа, ең жаңа кезең туралы не айтасыздар ?

6.Қазіргі саяси картадағы «ыстық нүктелерді» атаңыздар.

«Елдерге саяхат» ойыны

• Бұл –фламенко мен фиестаның елі,олардың көпшілігі католиктер.Сондықтан болар діни мейрамдар ұлттық киім киіп,музыка және би шеруімен өткізіледі.Елдің шаруашылығының айрықша саласы коррида үшін арнайы бұқалар өсіреді. Бұл қай ел?

• Бұл елде өздерінің ұлттық әдет –дәстүрлерін сақтап қалған. Қазіргі кездің өзінде ортағасырлық киім үлгілері сақталған.Мысалы сот кезінде  заң өкілдері міндетті түрде парик  пен мантия киюі қажет болса,ежелгі университеттерінің профессорларын қызғылт астарлы қара мантия мен төртбұрышты бас киіммен көруге болады.Ұлттық мерекелер кезінде ер адамдар мен жасөспірімдер дәстүрлі шақпақ өрнекті белдемше (килт),аяғына темір таспалы дөрекі башмак киеді.

• Гүл шоғын құрастыру, гүлдер мен ағаштардың бұтағын орналастыру өнері-икебана,қағазбен жібекке сурет салу,өзіндік храмдар мен саябақ архитектурасы, көлеңке театры, шай дайындау рәсімі, ауыр салмақтылар күресі  сияқты дәстүрлермен ерекшеленетін елдің бірі.

• Қасиетті құран мемлекеттің конституциясы болып есептеледі және ислам шариғаттары елдің заңы ретінде қабылданған. Мемлекет басшысы да, діни басшы да король болып табылады, сонымен қатар король премьер- министр, бас қолбасшы мен жоғарғы сот қызметтерін де атқарады. Оның құзыреті тек шариғат нормалары және салт-дәстүрлерімен ғана шектеледі.

• Бұл мемлекеттің ең алғашқы 1787 жылы қабылданған конституциясы әлі қолданыста келеді. Елді осы кезеңге дейін 44 президент басқарған. 50 әкімшілік штаттарға бөлінеді.

• Бұл мемлекет әлемдегі ең кішкентай ел. Аумағы небары 0,44 км²,900-ге тарта халқы бар. Мелекет басшысы дін қызметкерлері- кардиналдар арасынан өмір бақилық мерзімге сайланады. Елде жұмыс жасайтын адамдар діни қызметкерлер болып табылады.

-Бұл аталған елдерді кімдер басқарады?

-Сонымен бүгінгі сабағымыз қандай тақырып төңірегінде болуы мүмкін?

Сабақтың тақырыбы :

«Елдердің түрлері. Халықаралық ұйымдар»

«Төлқұжат жасақта»

Топтық жұмыс / 5мин

1- топ. Тәуелсіз мемлекеттердің басқару формалары туралы.

2- топ. Тәуелсіз мемлекеттердің әкімшілік-аумақтық құрылысы туралы.

3- топ. Тәуелді аумақтар туралы.   

4- топ. Халықаралық ұйымдар туралы.   

Басқару формалары

Басқару формасы - жоғары мемлекеттік биліктің ұйымдасуы

формалары

Жоғарғы өкімет билігі бір ғана адамның қолында шоғырланған, билік ету құқығы мұрагерлік арқылы беріліп отыратын басқару формасы.

Монархия

типтері

Абсолюттік монархия

Конституциялық монархия

Теократтық монархия

Заң шығаратын ең жоғарғы өкімет билігі сайланатын өкілетті органның (парламент), атқарушы өкімет билігі Үкіметтің қолында болатын, мемлекет басшысын халқы өзі сайлайтын басқару формасы.

Республика

типтері

Президенттік

Парламенттік

Аралас

8

Республикалық басқару

Дүние жүзі елдерінің ¾-і (140)

Президенттік

АҚШ, Аргентина, Бразилия, Ресей, Венесуэла,

Парламенттік

ГФР, Италия, Израиль, Үндістан, Ирландия

Аралас

Коста - Рика

Франция, Португалия, Финляндия

Монархиялық басқару

Әлемде- 29 : Мұхит аралдарында -1 Азияда- 13 Африкада- 3 Европада- 12

Конституциялық

Абсолюттік

«Патшалық» етеді, бірақ басқармайды

Великобритания, Бельгия, Норвегия, Испания

Саудовская Аравия, Оман, Кувейт, ОАЭ

Теократтық

«Патшалық» етеді және басқарады

«теос»- құдай

Ватикан,

Достастық құрамындағы мемлекеттер

Достастыққа бұрын Британ империясының құрамына

кірген 50 ден астам ел мүше.

Достастықтың 15 елінде мемлекеттің іс жүзіндегі

басшысы болып Ұлыбритания королевасы сайлаған

генерал –губернатор саналады.

Ұлыбритания, Канада, Жаңа Зеландия, Австралия,

Үндістан, Нигерия, Бангладеш, Кения, Замбия, Камерун

Әлем монархиялары (2008 ж.)

Еуропа

1.Андорра Княздігі,

Азия

2.Бельгия Корольдігі, 3.Ватикан қала-мемлекеті, 4.Ұлыбритания мен Солтүстік Ирландия Біріккен Корольдігі,

1.Бахрейн Корольдігі,

Африка

2.Бруней Даруссалам,

5.Дания Корольдігі,

Мұхит аралдары

1.Лесото, Корольдігі,

6.Испания Корольдігі, 7.Лихтенштейн Княздігі, 8.Люксембург Ұлы Герцогтығы,

3.Бутан Корольдігі,

1.Тонга Корольдігі

4.Йордан Хашемит Корольдігі,

2.Марокко Корольдігі,

9.Монако Княздігі, 10.Нидерланд Корольдігі, 11.Норвегия Корольдігі, 12.Швеция Корольдігі

5.Камбоджа Корольдігі,

6.Катар мемлекеті,

3.Свазиленд Корольдігі

7.Кувейт мемлекеті,

8.Малай Федерациясы, 9.Біріккен Араб Әмірліктері,

10.Оман Сұлтандығы,

11.Сауд Арабиясы Корольдігі,

12.Таиланд Корольдігі, 13.Жапония

Парламенттік

Президенттік

республика

республика

Үкімет басшысы-

президент

Үкімет басшысы-

премьер-министр

АҚШ, Аргентина,

Бразилия, Иран,

Пәкістан, Франция

Италия, Германия,

Австрия, Израиль,

Үндістан

Дүние жүзі елдерінің басқару формалары

Мемлекеттік құрылым формалары

БЕЛГІЛЕРІ

ФОРМАЛАРЫ

Бір конституциясы, бір жоғары өкілеттік органы, бір үкіметі, т.б. болады, бұл оның бүкіл ел территориясына орталық билік ықпалын күшейту үшін қолайлы ұйымдық-құқықтық алғышарттар жасайды.Территориясы федеративтік бірліктерге бөлінбейтін мемлекеттік құрылыстың түрі.

Унитарлы

мемлекет

Федерация

Заңды тұрғыда белгілі дәрежеде саяси дербестігі бар жекелеген мемлекеттік құрылымдардан құралған күрделі одақтық мемлекет.

ПРИНЦИПТЕРІ

Ұлттық –территориялық ( Үндістан, Бельгия, Нигерия, Пәкістан )

Территориялық (АҚШ, Австралия, Австрия, ГФР, Аргентина, Венесуэла, Бразилия, Мексика)

Конфедерация құрушы мемлекеттер өздерінің тәуелсіздігін толығымен сақтап қалады, әрқайсысының өзіндік мемлекеттік билік жүйесі және басқару органдары болады; арнайы бірлескен органдар тек белгілі бір (әскери, сыртқы саяси, т.б.) мақсаттағы іс-әрекеттерді үйлестіріп отыру үшін жасалады.

Конфедерация

7

Әкімшілік– аумақтық құрылымы бойынша

Унитарлы

Бірыңғай ортақ заң жүйесі мен атқарушы билік

Федеративті

Ұлыбритания, Италия,

Бірыңғай заң жүйесімен қатар, дербес өзін– өзі басқаратын бірліктердің болуы

Жапония

Ресей, Үндістан, Нигерия

Конфедерация

барлығы 22 мемлекет

(федеративті мемлекеттің формасы)

Швейцария – егеменді мемлекеттердің одағы, тәуелсіз кантондардың одағы

Уақытша одақ

Әлемдегі федерациялы мемлекеттер

Сыртқа мұнай шығаратын елдер ұйымы(ОПЕК)

Евроодақ

Оңтүстік Азия елдері Ассоциациясы (АСЕАН)

Тәуелсіз мемлекеттер достастығы (ТМД)

Солтүстікамерика лық еркін сауда аймағы (НАФТА)

Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ)

Латынамерикасы интеграциялық ассоциациясы (ЛАИ)

Азия-Тынық мұхит экономикалық ынтымақтастығы (АТЭЫ)

Топтық жұмыстар:

Тапсырма түрі

      1- топқа

    1- тапсырма

    ВЕНН-   диаграммасы

Монархия мен Республиканың ұқсастығы мен айырмашылығы

   2- тапсырма  

      2- топқа

Президенттік, парламенттік Республикалар туралы түсініктерін ортаға салу

         3- топқа

( ауызша)

  3- тапсырма  

Отарлар мен Протектораттардың ұқсастығы мен айырмашылығы

ОПЕК мұнай ұйымының құрылу уақыты, штаб пәтері, міндетін айтып, оған мүше елдерді картадан көрсету.

Картамен жұмыс

БҰҰ қашан құрылды. Штаб пәтері, мақсаты мен оған серіктес ұйымдар туралы айтып беру.

4-топқа

ЮНЕСКО мен ФАО- ның ұқсастығы мен айырмашылығы

Шалғайдағы департаменттер мен аймақтар туралы түсініктерін ортаға салу

Федерация мен Унитарлы құрылымның ұқсастығы мен айырмашылығы

Федерациялы, унитарлы елдерді атап, екі унитарлы, екі федеративті мемлекетті картадан көрсету

Мандаттық аумақтар мен Ассоциациялық мемлекеттер туралы түсініктерін ортаға салу

Абсолютті, теократтық және конституциялық монархияларды атап, екі- екіден картадан көрсету

ТМД елдерін атап, оларды картадан көрсету.

Тест жұмысы / 5мин

1. Дүние жүзінің қазіргі саяси картасында қатарына қанша ел мен аумақ бар?

А). 300      б. 415      в. 267      г. 191

2. Дүние жүзінің тәуелсіз мемелекеттерін мемлекеттік құрылымы бойынша монархиядан басқа неге бөледі ?

А) федерациялы   б) республика   в) унитарлы   г) теократтық монархия

3. 2000- жылғы санақ бойынша қанша тәуелсіз мемлекет бар ?

А) 215       б) 361          в) 191         г) 217

4. Генерал- губернатор басқаратын мемлекеттер?

А)  Дания, Австрия     б) Малайзия, Испания     в) Бразилия,Үндістан       г) Канада, Австралия

5.Қай монархиялық мемлекетте мемлекет басшысы дінбасы қызметін атқарады ?

А) теократтық  б) абсолюттік   .   в) унитарлы      г) федерациялы

6.Мына елдердің қайсысы  тәуелді аумақтарға жатады ?

А) Малайзия     б) Нигерия       в) Бруней       г) Мартиника

7.1919 жылы құрылған Ұлттар Лигасы қай жылы өз жұмысын   тоқтатты ?

А) 1945      в) 1939       б) 1925      г) 2004

8. Қай елдің мемлекет басшысы герцог:

А) Люксембург б) Испания в) Непал г) Швейцария

9. Федерациялық құрылымды елдер:

а) Германия, Ресей, Австрия б) АҚШ, Египет, Франция

в) Ресей, Үндістан, Жапония г)Италия, Швейцария, Аргентина

10. Қай ел империя болып саналады?

А) Оман б) Жапония в)Ресей г)Бруней

11. Қай құрлықта монархиялар жоқ?

А) Африка б) Оңтүстік Америка в)Австралия г)Антарктида

Аймақтар бойынша жекелеген елдердің мемлекеттік құрылысы

Мемлекеттік құрылыс

Республика

ТМД

У

Европа

Ф

Конститу-циялық монархия

Азия

У

Америка

Абсолюттік монархия

Ф

Африка

У

Австралия және мұхит аралдары

Теократтық монархия

Ф

У

Ф

Британ бірлестігі

У

Ф

Рефлексия «Мадақтау сэндвичі»

  1 бөлік – не ұнады?

2 бөлік – нені жақсарту керек?

3 бөлік – маған ұнады, бірақ келесі жолы …

Үйге тапсырма:

2. Абсолютті монархиялы және федерациялы елдерді кескін картаға түсіру.

1. «Елдердің түрлері. Халықаралық ұйымдар» тақырыбын оқу.