Elektroenergetika

Samarqand viloyat Kattaqo`rg`on shahar

2-umumiy ta`lim maktabi geografiya fani o’qituvchisi Alimova Oygulning “ELEKTRO-ENERGETIKA” mavzusi bo’yicha bir soatlik dars taqdimoti .

Geografik diktant

• 1.Tabiatda ko`mirning necha turi mavjud.
• Dastlabki ko`mir koni qayerdan qazib olingan?
• Respublikamizning qaysi viloyatidan sifatli toshko`mir qazib olinadi?
• Ko`mirning asosiy qismi qayerlarda ishlatiladi?
• O`zbekistondagi ko`mir zaxirasi qancha?
• O`zbekistonda yiliga qancha ko`mir qazib olinadi?
• Briket nima?
• Ko`mir tarkibida qanday elementlar uchraydi?
• Necha foiz ko`mir ochiq usulda qazib olinadi?
• Surxandaryo va Toshkent viloyat markazlarini yozing.

Mavzu: Elektroenergetika

IES

Mamlakatimizda ishlab chiqarilayotgan elektr energiyasining 90% foizga yaqinini issiqlik elektrostansiyalari bermoqda.

IES

O`zbekistonda Sirdaryo, Toshkent, Angren,

Yangi Angren, Navoiy, Taxiyatosh, Talimor-

jon kabi yirik IESlari mavjud.IES ancha tez va arzon quriladi.

IES

Sirdaryo IES yiliga 13mlrd kW ˑh elektr energiya beradi .

Qashqadaryo viloyatida Talimarjon IESining 800 MWli birinchi blokining ishga tushirilishi tizimdagi ulkan loyihalardan biri sifatida e`tirof etildi .

IES

• Gidroelektr stansiyalari Sirdaryo, Chirchiq, Bo‘zsuv kabi sersuv daryolarda yoki tog‘dan tushadigan tezoqar daryolarda quriladi. IES uchun esa to‘g‘on va suv havzalarining keragi yo‘q. Shu sababli, ularni hamma joyda qurish mumkin. Lekin IES da suvni isitib, bug‘ hosil qilish uchun har doim yoqilg‘i bo‘lishi zarur. IES uchun ko‘mir ortilgan poyezdlar birin-ketin kelib turadi yoki quvurlardan gaz yetkazib beriladi.

GES

Mamlakatimizda birinchiGES 1926-yili Bo`zsuv kanalida qurildi.Keyinchalik qurilgan Xishrav, Tuyamo`yin, Farxod, Xo`jakent GESlari mamlakat sanoatining rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etgan.

GES

Tezoqar daryolarda GESlarni bir-biriga yaqin qurish natijasida Chirchiq-Bo`zsuv energetika inshootidagi GESlar kaskadi shakllandi.Bu kaskadlar soni 19 ta .Jahonda oldingi o`rinlardan birini egallaydi.

GES

O`zbekistondagi IES va GESlarning umumiy soni 37 ta ni tashkil qiladi. Elektr stansiyalar yiliga 60 mlrd kW h atrofida elektr energiya hosil qiladi.

AES

Bugungi kunda O`zbekistonda elektr energiyasiga talab 69mlrd kW h ni tashkil etadi.Buning uchun yiliga 16,5 milliard kub metr tabiiy gaz, 86ming tonna mazut va 2,3 million tonna ko`mir sarflanmoqda.

AES

AESlarda elektr quvvatini olishda faol radioaktiv unsur-ura atomlaridan foydalaniladi.1 kg uran yoqilg`isi 2,5 mimg tonna ko`mir yonganda beradigan miqdorda issiqlik beradi.Hozirda jahonning 31 mamlakatida AESlar ishlab turibdi.

AES

Rossiyaning “Rosatom”davlat korporasiyasi bilan hamkorlikda AESni qurish ishlari boshlab yuborildi. Mazkur kompleks 2ta energiyablokdan iborat, har birining quvvati 1ming 200 megavatt bo`lishi ko`zda tutilmoqda.

AES

AES larda na ko‘mir yoqiladigan, na gaz yoqiladigan o‘txona, na bug‘ qozoni bor. Bug‘ hosil qilish uchun zarur issiqlik AES ning yuragi — atom reaktorida yadro reaksiyasi natijasida hosil bo‘ladi. Yadro reaksiyasini uzluksiz takrorlanuvchi kichik-kichik atom portlashlari bilan qiyoslash mumkin. Lekin bu tinchlik maqsadidagi portlashlardir. Reaktor qalin beton devorlar bilan ishonchli berkitilgan. Yadro reaksiyasini muntazam ravishda avtomatik asboblar nazorat qilib turadi (lekin zarur texnikaviy shart-sharoitlarga to‘liq rioya qilinmasa, AES atrofdagi aholi va tabiat uchun o‘ta xavfli ekan. Buni Chernobil AES dagi baxtsiz hodisa tasdiqlab turibdi).

AES tashqi ko’rinishi .

Mamlakatimizda ishlab chiqarilgan elekti energiyaning viloyatlar bo’yicha taqsimlanishi.

Toshkent viloyatiga 50%.

Sirdaryo viloyatiga 27%.

Navoiy viloyatiga 14%.

Qoraqalpog’istonga 6%.

Qolgan viloyatlarga 5%.

Quyosh energiyasi

Toshkent viloyatining Parkent tumanida Quyosh energiyasidan foydalanadigan “Fizika-Quyosh” inshooti faoliyat ko`rsatmoqda.

O’zbekistondagi elektrostansiyalar.

Dunyo bo’yicha elektir energiya ishlab chiqaruvchi davlatlar ro’yxati.