Казталов ауданы
Жалпа?тал ауылы
К.Мендалиев атында?ы орта жалпы білім беретін мектебі
«Д?ниеж?зілік жануарларды ?ор?ау к?ніне»
арнал?ан сырттай балалар шы?армашылы? бай?ауы.
« Адамдарды? таби?атсыз к?ні жо?,
М?ны айту?а таби?атты? тілі жо? »
( Х. ?міров)
Аяулы ?лкемізге жыр те? келмес,
Даласы ?лан ?айыр белес- белес
"Жалпа?тал" деп аты тек аталады,
?йтпесе, ас?ар таудан бір кем емес.
Ту?ан жеріміз Жалпа?тал ауылы ?зынды?ы 350 ша?ырым?а жететін, облыста?ы ірі ?зендерді? бірі ?ара?зен бойында орналас?ан.
Ту?ан жеріміз су, топыра?, ?сімдікпен жануар?а бай ?лке. Біра?та адамзат баласыны? ?рекеттері сол таби?атты к?ннен к?нге ??ртуда. Олай болса бізді? басты борышымыз: “Таби?атты ?ор?ау, аялау”
Ту?ан жеріміз ?зен-к?лдерге бай:
- ?ара?зен
- Балы?ты
- ?аш?ар
- Сарышы?аны?
- А?к?л
- ?амысты-Самар
Жалпа?талды? негізгі су к?зі-?ара?зен (?лкен ?зен) болып табылады. Ол Еділ-Жайы? алабында?ы ?зен. Ресейді? Саратов ж?не ?аза?станны? Жалпа?тал жерінен а?ып ?теді. ?аза?станды? б?лігіні ?зынды?ы 232 км.
Айма?ымызда?ы ?зендер мен к?лдерде балы?ты? бірнеше т?рлері бар: сазан, табан, жайын, к?ксерке, шортан, а??айра?, алаб??а, ?арабалы? т.б.
Ту?ан ?лке топыра?ында ?ор?ау?а алын?ан с?т?оректілерді?, ??старды?, ?осмекенділерді? бірнеше т?рлері кездеседі. С?т?оректілерді? ?здеріні? алуан т?рлілігімен ерекшеленетін кеміргештер де бар. Сарыш?на?, к?дімгі с?ртыш?ан, атжалман, к?дімгі сарытыш?ан, ?оян ке?інен тарал?ан.
?аза?стан Республикасыны? Жо?ар?ы Ке?есі 1993 жылы ?азан айында ?аза?стан республикасыны? «Жануарлар д?ниесін ?ор?ау, ?сімін молайту ж?не пайдалану туралы За?ын» ?абылдады.
К?сіпорындар, ?жымдар, мекемелер, жеке азаматтар жануарлар д?ниесі мен оларды? ?мір с?ретін ортасына зияндарын тигізбес ?шін мыналарды ?амтамасыз етулері керек:
— жануарларды? бралы? т?рлерін таби?и бостанды?ынан (?стамай, камамай) айырмау ;
— жануарларды? ?мір с?ретін ортасын, ?сіп-?ну жа?дайын, ж?ретін жолдарын ?алыптас?ан ?алпында са?тау;
— жануарларды? таби?и топтасты?ын б?збай са?тау;
— жануарларды? ?сіп-?нуі, оларды ?тымды пайдалану м?селелерін ?ылыми негізде ж?ргізу;
— адамдарды? денсаулы?ына, халы? шаруашылы?ы м?ддесіне зиян келмеуін к?здеп жануарларды? санын реттеу.
За?да жануарларды мынадай ?ажетке пайдалану к?зделген:
— а? аулау;
— балы? ?стау;
— ауланбайтын а?дар мен балы?тарды ?стау;
— жануарлар д?ниесін ?ылыми зерттеулерге, м?дениет пен т?рбие, о?ыту – ?йрету ?ажеттеріне пайдалану;
— жануарларды олардан ?нім алу ?шін пайдалану;
— жануарларды? пайдалы ?асиеттерін (топыра?ты ?опыстыру, таби?и ортаны тазарту, ?сімдіктерді тоза?дату ?шін т.б) пайдалану.
Жануарлар д?ниесін ?ор?ау ?шін мынадай шаралар алынады:
— жануарларды ?ор?ау, ?тымды пайдалану, ?сіру, ?ндіру ережелері мен нормаларын бекіту;
— жануарлар д?ниесін пайдалану?а тыйым салу немесе кештеулерді белгілеу;
— ?ндірістік ж?мыстар ж?ргізгенде жануарларды? ?суіне, ?ырылуына жол бермеу;
— ?оры?тар, баска да ерекше ?оз?алатын территориялар ашу;
— сирек кездесетін, жойылу ?аупі т?нген жануарларды ?олдан ?сіріп к?бейту;
— жануарларды зоологиялы? парктерде, б?рыштарда, музейлерде к?рсету ?шін ?стауды азайту;
— адамдарды жануарлар д?ниесіне аяныш,адамгершілік к?з ?арас?а т?рбиелеу;
— жануарлар д?ниесін ?ор?ау м?селелерін ?немі а?парат ??ралдары ар?ылы насихаттап отыру.
?азіргі кезде барша адамзат алдында т?р?ан к?рделі м?селелерді? бірі Таби?ат-Ананы ?ор?ау, оны? байлы?ын ??ыпты пайдаланып, кейінгі ?рпа??а ?алдыру. Ал, біз, болаша? ?рпа?
«Таби?атты ?алай ?ор?ап, са?тап ?аламыз!»
- Бір а?аш кессе?, он а?аш ек!
- Суды? да с?рауы бар. Суды ысырапсыз пайдалану?а жол бермейміз, ластамаймыз.
- Орман –то?айды, ба?тарды к?л-?о?ыстан тазалаймыз. ?рттен ?ор?аймыз.
- А?-??сты р??сатсыз ату?а тыйым саламыз, ?ам?орлы? жасаймыз.
- Экологиялы? ?гіт-насихат ж?ргіземіз.
Таби?ат алдында ?здерін жауапты сана?ан, барлы? жан-жануарларды киелі санап, ?зен, к?л жа?алауларын таза ?стап, б?ла? к?рсе к?зін ашып, жастайынан ?з ?улеттеріне, балаларыны? санасына сі?іріп, бойларын ?йреткен.
Таби?ат ар?ылы адам бойына с?лулы? пен ?семдік дамыту идеясы ?аза? а?артушылары мен жазушыларыны?, а?ындарыны? е?бектері мен ?ле?дерінде толы? к?рсетілген. Мысалы Абай мен Шо?анны?, Жамбыл мен Ыбырайды?, Ма?жан мен С?кенні?, Ілияс пен ?асымны?, К?кімбекті? ?ле?-жырларынан к?ркем жазыл?ан таби?ат суреттерімен танысып жан рухына б?ленуге болады.
Таби?атты ?ор?ау ?шін б?ріміз к?ресейік,
Бір-бір а?аш ж?не г?л егейік.
Текке отырмай жасымыз бен к?ріміз,
Таза ауа ?шін терімізді т?гейік.
Б?О
Казталов ауданы
Жалпа?тал ауылы
К.Мендалиев атында?ы орта жалпы білім беретін мектебі
«Д?ниеж?зілік жануарларды ?ор?ау к?ніне»
арнал?ан сырттай балалар шы?армашылы? бай?ауы.
« Адамдарды? таби?атсыз к?ні жо?,
М?ны айту?а таби?атты? тілі жо? »
( Х. ?міров)
Аяулы ?лкемізге жыр те? келмес,
Даласы ?лан ?айыр белес- белес
"Жалпа?тал" деп аты тек аталады,
?йтпесе, ас?ар таудан бір кем емес.
Ту?ан жеріміз Жалпа?тал ауылы ?зынды?ы 350 ша?ырым?а жететін, облыста?ы ірі ?зендерді? бірі ?ара?зен бойында орналас?ан.
Ту?ан жеріміз су, топыра?, ?сімдікпен жануар?а бай ?лке. Біра?та адамзат баласыны? ?рекеттері сол таби?атты к?ннен к?нге ??ртуда. Олай болса бізді? басты борышымыз: “Таби?атты ?ор?ау, аялау”
Ту?ан жеріміз ?зен-к?лдерге бай:
- ?ара?зен
- Балы?ты
- ?аш?ар
- Сарышы?аны?
- А?к?л
- ?амысты-Самар
Жалпа?талды? негізгі су к?зі-?ара?зен (?лкен ?зен) болып табылады. Ол Еділ-Жайы? алабында?ы ?зен. Ресейді? Саратов ж?не ?аза?станны? Жалпа?тал жерінен а?ып ?теді. ?аза?станды? б?лігіні ?зынды?ы 232 км.
Айма?ымызда?ы ?зендер мен к?лдерде балы?ты? бірнеше т?рлері бар: сазан, табан, жайын, к?ксерке, шортан, а??айра?, алаб??а, ?арабалы? т.б.
Ту?ан ?лке топыра?ында ?ор?ау?а алын?ан с?т?оректілерді?, ??старды?, ?осмекенділерді? бірнеше т?рлері кездеседі. С?т?оректілерді? ?здеріні? алуан т?рлілігімен ерекшеленетін кеміргештер де бар. Сарыш?на?, к?дімгі с?ртыш?ан, атжалман, к?дімгі сарытыш?ан, ?оян ке?інен тарал?ан.
?аза?стан Республикасыны? Жо?ар?ы Ке?есі 1993 жылы ?азан айында ?аза?стан республикасыны? «Жануарлар д?ниесін ?ор?ау, ?сімін молайту ж?не пайдалану туралы За?ын» ?абылдады.
К?сіпорындар, ?жымдар, мекемелер, жеке азаматтар жануарлар д?ниесі мен оларды? ?мір с?ретін ортасына зияндарын тигізбес ?шін мыналарды ?амтамасыз етулері керек:
— жануарларды? бралы? т?рлерін таби?и бостанды?ынан (?стамай, камамай) айырмау ;
— жануарларды? ?мір с?ретін ортасын, ?сіп-?ну жа?дайын, ж?ретін жолдарын ?алыптас?ан ?алпында са?тау;
